Najważniejsze informacje

Ze względu na brak silnych dowodów, nie jest jasne czy wiadomości SMS wpływają korzystnie na przestrzeganie zaleceń lekarskich i tym samym przyczyniają się do rzadszego występowania śmiertelnych zdarzeń sercowo-naczyniowych (zgon z powodu choroby serca), zdarzeń sercowo-naczyniowych niezakończonych zgonem (powikłania sercowe lub udar) oraz połączonych zdarzeń sercowo-naczyniowych (zgon z powodu choroby serca, powikłań sercowych lub udaru), a także czy wpływają na unormowanie poziomu cholesterolu, ciśnienia krwi i tętna.

Potrzebne są większe i dobrze zaprojektowane badania, aby zmierzyć długoterminowy wpływ wiadomości SMS na poprawę przestrzegania przyjmowania leków u osób z chorobami serca, szczególnie w krajach o niskich dochodach.

Dlaczego ten przegląd jest tak ważny?

Co najmniej 523 miliony osób na całym świecie cierpi na choroby serca. W celu ich leczenia często przepisywane są leki. Jednak większość ludzi nie przyjmuje leków, które mają uchronić ich przed kolejnymi problemami z sercem. Jedną z możliwych metod poprawy nawyków związanych z przyjmowaniem leków jest stosowanie przypomnień opartych na wiadomościach tekstowych. Wiadomości SMS mogą pomóc osobom z chorobami serca w przyjmowaniu leków, przekazując im informacje zdrowotne i wysyłając im przypomnienia tekstowe. Nadal jednak nie jest jasne, czy wiadomości tekstowe mogą pomóc osobom z chorobami serca w regularnym przyjmowaniu leków.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Celem jest rozstrzygnięcie, czy wiadomości tekstowe są skuteczne w poprawie przestrzegania zaleceń lekarskich u osób z chorobami serca w porównaniu z osobami, które nie otrzymywały takich wiadomości. Obiektem zainteresowania badania jest również wpływ wiadomości tekstowych na śmiertelne zdarzenia sercowo-naczyniowe (zgon z powodu choroby serca), zdarzenia sercowo-naczyniowe niezakończone zgonem (powikłania sercowe lub udar), połączone zdarzenia sercowo-naczyniowe (zgon z powodu choroby serca, powikłań sercowych lub udaru), ciśnienie krwi, cholesterol i tętno.

Co zrobiliśmy?

Przeszukano medyczne bazy danych pod kątem badań dotyczących wpływu wysyłania wiadomości SMS na przestrzeganie zaleceń dotyczących przyjmowania leków u osób z chorobami serca.

Co znaleźliśmy?

Znaleziono 18 badań, w których uczestniczyło łącznie 8136 osób z chorobami serca. Przeprowadzono je w 11 krajach. We wszystkich z tych badań porównywano korzystanie z wiadomości tekstowych z niekorzystaniem z nich.

Głównie wyniki

Wszystkie badania miały miejsce w krajach o średnim i wysokim dochodzie, przy czym nie przeprowadzono żadnych badań w krajach o niskim dochodzie. Badani cierpieli na różne rodzaje chorób serca i mieli średnio od 53 do 64 lat. Większość z nich była pacjentami szpitali lub ośrodków rehabilitacji kardiologicznej. Badania trwały od jednego do dwunastu miesięcy. Metoda dostarczania i częstotliwość wiadomości tekstowych różniły się w zależności od badania. W niektórych badaniach SMS-y dostosowane były do charakterystyki pacjenta i czasem odbiorcy mieli możliwość odpowiedzi na wysłaną na wiadomość. Treść komunikatów również różniła się w zależności od badania. Ogólnie rzecz biorąc, zawierały one przypomnienia o lekach i informacje o zdrowym stylu życia, dotyczące m.in. diety, aktywności fizycznej i utraty masy ciała.

W badaniach stosowano różne sposoby pomiaru i definicje przestrzegania zaleceń lekarskich, co uniemożliwiło połączenie wyników dla tego przeglądu. W związku z tym, łączny wpływ wiadomości tekstowych na przestrzeganie przyjmowania leków nie jest znany. Spośród osiemnastu uwzględnionych badań, dziesięć wykazało, że wiadomości tekstowe były skuteczne we wspomaganiu regularnego przyjmowania leków. Pozostałe osiem badań wykazało albo pogorszenie, albo brak różnicy w przestrzeganiu zaleceń w porównaniu z osobami, które nie otrzymywały wiadomości. Biorąc pod uwagę, że wyniki różniły się w poszczególnych badaniach, nie ma pewności, czy wiadomości tekstowe mogą poprawić przestrzeganie przyjmowania leków.

Odkryto, że wiadomości tekstowe mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na śmiertelne zdarzenia sercowo-naczyniowe (śmierć z powodu chorób serca). Ponadto nie ma pewności, czy korzystanie z wiadomości SMS może obniżyć ciśnienie krwi, poziom cholesterolu, tętno, zdarzenia sercowo-naczyniowe niezakończone zgonem (powikłania sercowe lub udar) oraz połączone zdarzenia sercowo-naczyniowe (zgon z powodu choroby serca, powikłań sercowych lub udaru), w porównaniu do przypadków, w których takich wiadomości nie otrzymywano. W dwóch badaniach odnotowano zdarzenia sercowo-naczyniowe niezakończone zgonem, przy czym w żadnym z nich nie wykazano dowodów wskazujących na różnicę między badanymi grupami. Tylko w jednym badaniu odnotowano połączone zdarzenia sercowo-naczyniowe i nie znaleziono danych naukowych świadczących o różnicy między grupami.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Zaufanie do zebranych w niniejszym przeglądzie danych naukowych jest niskie lub bardzo niskie. Na zmniejszenie zaufania do wyników badań miały wpływ trzy główne czynniki. Po pierwsze, metody badawcze zastosowane w analizowanych badaniach nie były najlepszej jakości. Możliwe jest również, że osoby biorące udział w badaniach były świadome otrzymywanego leczenia, co mogło wpłynąć na wyniki. Ponadto, nie każde z badań dostarczyło danych na temat wszystkich kluczowych kwestii dla tego przeglądu. Po drugie, treść i sposób dostarczania wiadomości tekstowych różniły się w poszczególnych badaniach. Po trzecie, zauważono wiele niespójności między wynikami poszczególnych badań i nie było wystarczającej liczby badań, aby mieć pewność co do wyników prezentowanych w niniejszym przeglądzie.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejszy przegląd stanowi aktualizację poprzedniego. Dane naukowe są aktualne do sierpnia 2023 roku.