Wprowadzenie

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) są opisywane jako trudności w społecznych aspektach komunikowania się, a także powtarzane i zawężone zainteresowania i zachowania (np. powtarzające się ruchy ciała takie jak wymachiwanie rękami, nadwrażliwość sensoryczna czy ograniczone zainteresowania). Osoby dotknięte ASD mają często trudności językowe, około 25-30% dzieci nie jest w stanie używać języka werbalnego w celu komunikowania się lub robią to w minimalnym stopniu (używają mniej niż 30 słów). Umiejętność komunikacji jest w życiu kluczowa, trudności w tym zakresie mogą mieć szereg negatywnych konsekwencji takich jak słabsze radzenie sobie z nauką, gorsza jakość życia i trudności w zachowaniu. Interwencje dotyczące komunikacji mają na celu przede wszystkim poprawę zdolności komunikacji u dzieci poprzez mówienie bądź wspomaganie mówienia za pomocą innych środków (np. język migowy, obrazki).

Na co zwracaliśmy uwagę?

Przeszukaliśmy 18 baz danych i rejestrów badań w listopadzie 2016 i zaktualizowaliśmy to wyszukiwanie w listopadzie 2017.

Jakie są wyniki naszego badania?

Zidentyfikowaliśmy dwa badania, w których uczestniczyło łącznie 154 dzieci ze stwierdzonym ASD i z minimalnym werbalnym poziomem komunikacji ( w wieku od 32 miesięcy do 11 lat). Uczestników losowo podzielono na grupę korzystającą z interwencji dotyczących komunikacji oraz grupę kontrolną, w której nie stosowano takich interwencji, lecz standardowe dostępne leczenie. Obydwa badania skupiały się na efektach w zakresie komunikacji (werbalnej i niewerbalnej). W jednym badaniu zbierano również informacje na temat komunikacji społecznej. Żadne z badań nie zawierało informacji o zdarzeniach niepożądanych, innych umiejętnościach komunikacyjnych, jakości życia czy zachowaniu.

W jednym badaniu oceniono interwencję alternatywną i wzmacniającą komunikację (Picture Exchange Communication System - PECS), zastosowaną w szkole przez nauczycieli. Interwencja ta trwała pięć miesięcy i obejmowała trening nauczyciela i konsultacje. PECS to etapowe podejście, w którym dzieci uczy się, by podawały pojedyncze obrazki przedstawiające pożądane przez nie przedmioty lub czynności osobie, która odpowiada na ich prośbę. Postęp w ramach PECS polega na łączeniu obrazków w zdania i następnie używaniu tych zdań na różne sposoby, takie jak komentowanie i odpowiadanie na pytania. Badanie to obejmowało 84 uczestników (73 chłopców) w wieku od 4 do 11 lat i zostało sfinansowane przez organizację Three Guineas Trust. Inne badanie dotyczyło interwencji w zakresie werbalnym (interwencja skierowana na zabawę; FPI), która stanowi program edukacyjny dla rodziców zachęcający do skoordynowanych zabaw rodziców z ich dziećmi. Badanie to obejmowało 70 uczestników (64 chłopców) w wieku od 32 do 82 miesięcy, zostało sfinansowane z grantu Zrzeszenia Edukatorów Pacjentów (HD35470) z Narodowego Instytutu Zdrowia Dzieci i Rozwoju Człowieka, Programu Badawczego Instytutu MIND oraz grantu Professional Staff Congress Uniwersytetu City w Nowym Jorku.

Główne wyniki

Istnieją ograniczone dane naukowe na to, interwencje werbalne i wzmacniające komunikację poprawiają stopień komunikacji słownej i niewerbalnej u dzieci z ASD z minimalnymi zdolnościami do komunikacji werbalnej. Obydwa badania włączone do niniejszego przeglądu opisują korzyści w aspekcie komunikacji werbalnej lub niewerbalnej (lub obydwu) u niektórych dzieci zaraz po interwencji. Żadna z interwencji nie przyniosła poprawy komunikacji werbalnej lub niewerbalnej, która utrzymywała się w czasie u większości dzieci. Oceniliśmy ogólną jakość danych naukowych jako bardzo niską, ponieważ znaleźliśmy jedynie dwa odpowiednie badania z małą liczbą uczestników. Obydwa badania miały ponadto ograniczenia metodologiczne zwiększające ryzyko wypaczenia ich wyników.

Zalecenia

Obecnie istnieje ograniczona ilość danych na to, że interwencje werbalne i wzmacniające komunikację poprawiają umiejętności komunikacji ekspresyjnej u dzieci z ASD z minimalnymi zdolnościami do komunikacji werbalnej w wieku od 32 miesięcy do 11 lat. Potrzebne są dalsze badania z wykorzystaniem interwencji dotyczących komunikacji oraz porównanie efektów takich interwencji z grupą kontrolną w celu zbudowania odpowiednich podstaw naukowych.