Najważniejsze informacje

• Programy szkoleniowe dla rodziców oparte na uważności mogą poprawić niektóre wyniki dzieci i rodziców, w tym dostosowanie emocjonalne i behawioralne dzieci, umiejętności rodzicielskie, depresję lub lęk rodziców, stres rodzicielski i uważność rodziców.

• Połączenie treningu rodzicielskiego opartego na uważności z programem treningu rodzicielskiego opartego na umiejętnościach może zmniejszyć stres rodzicielski.

• Obecne dane naukowe są ograniczone i potrzeba więcej badań, aby mieć pewność co do naszych ustaleń.

Trudności emocjonalne i behawioralne u dzieci

Trudności emocjonalne i behawioralne u dzieci są powszechne i charakteryzują się szeregiem zachowań eksternalizacyjnych i/lub internalizacyjnych, które mogą być bardzo stabilne w czasie. Są one ważną przyczyną niepełnosprawności funkcjonalnej w dzieciństwie i czynnikiem predysponującym do słabego funkcjonowania psychospołecznego, akademickiego i zawodowego w okresie dojrzewania i na dalszych etapach życia. Częstość występowania, stabilność i długoterminowe konsekwencje trudności emocjonalnych i behawioralnych podkreślają znaczenie interwencji w dzieciństwie, kiedy wzorce zachowań można łatwiej modyfikować.

Dlaczego trening rodzicielski oparty na uważności?

Rodzicielstwo odgrywa ważną rolę w rozwoju i/lub utrzymywaniu się trudności emocjonalnych i behawioralnych u dzieci. Wykazano, że tradycyjne behawioralne lub oparte na umiejętnościach programy szkolenia rodziców mają pozytywny wpływ na szereg wyników dzieci i rodziców, jednak nie sprawdzają się w przypadku wszystkich rodziców. Jednym z powodów może być to, że reakcje emocjonalne rodziców mogą uniemożliwić im skuteczne wykorzystanie umiejętności rodzicielskich. Włączenie dodatkowych elementów do treningu rodzicielskiego, które mają na celu poprawę reakcji emocjonalnych rodziców, może poprawić wyniki tych programów. Najnowsze badania pokazują, że interwencje uważnego rodzicielstwa mogą promować pozytywne wyniki dla rodziców i dzieci poprzez poprawę zdolności rodziców do regulowania emocji i stresu. Połączenie uważnego rodzicielstwa z tradycyjnymi programami szkolenia rodziców może być zatem korzystne zarówno dla rodziców, jak i ich dzieci.

Jaki był cel tego przeglądu?

Zbadaliśmy, czy behawioralne lub oparte na umiejętnościach programy szkoleniowe dla rodziców z komponentem uważności – programy szkoleniowe dla rodziców "wzmocnione o uważność" – mogą poprawić wyniki dla dzieci i ich opiekunów.

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy szeroki zakres źródeł literatury oceniającej skuteczność programów szkoleniowych dla rodziców opartych na uważności, w tym elektroniczne bazy danych, rejestry badań klinicznych oraz organizacje i ekspertów w tej dziedzinie. Uwzględniliśmy badania oceniające te interwencje w randomizowanych badaniach klinicznych (badania, w których uczestnicy są losowo przydzielani do jednej z dwóch lub więcej grup leczenia) lub quasi-eksperymentalne (w których uczestnicy są przydzielani do różnych grup leczenia przy użyciu metody, która nie jest całkowicie losowa). Uwzględniliśmy badania, w których oceniano dostosowanie emocjonalne i behawioralne dziecka i/lub szereg wyników odnoszących się do rodziców, w tym umiejętności rodzicielskie, stres rodzicielski, depresję lub lęk, uważność lub współczucie dla samego siebie.

Czego się dowiedzieliśmy?

W przeglądzie uwzględniliśmy 11 badań i dane od 2118 uczestników. W badaniach porównywano wyniki dzieci lub rodziców (lub obojga), którzy uczestniczyli w programie treningu rodzicielskiego opartego na uważności, w porównaniu z wynikami dzieci lub rodziców (lub obojga), którzy nie uczestniczyli w treningu rodzicielskim, lub którzy uczestniczyli w alternatywnym behawioralnym lub opartym na umiejętnościach programie treningu rodzicielskiego. Kiedy połączyliśmy wyniki z tych badań, stwierdziliśmy, że trening rodzicielski oparty na uważności, w porównaniu z brakiem interwencji, może poprawić dostosowanie emocjonalne i behawioralne dziecka, umiejętności rodzicielskie, stres rodzicielski, depresję i lęk rodziców oraz uważność, ale nie mamy pewności co do tych wyników. Dane naukowe dotyczące wartości dodanej treningu uważności, gdy jest on włączony do programu szkolenia rodziców opartego na umiejętnościach, sugerują, że trening uważności może dodatkowo promować redukcję stresu rodzicielskiego, a także dodatkowo zmniejszać depresję lub lęk rodziców, ale nie mamy pewności co do tych wyników. Na podstawie obecnych danych naukowych nie jest jasne, czy dodanie treningu uważności do opartej na umiejętnościach interwencji szkoleniowej dla rodziców ma jakikolwiek dalszy wpływ na dostosowanie emocjonalne i behawioralne dziecka, umiejętności rodzicielskie lub uważność. W żadnym z badań nie odnotowano działań ubocznych ani nie mierzono umiejętności kierowania współczucia dla samego siebie.

Jakie są ograniczenia danych naukowych?

Ogólnie, nie mamy pewności co do danych naukowych. Wynika to przede wszystkim z faktu, że istniało wiele różnic między interwencjami i grupami uczestników, a także sposobem pomiaru wyników. Badania były również zazwyczaj dość małe, a uczestnicy byli prawdopodobnie świadomi tego, jaką interwencję otrzymują, co może czasami wpływać na wyniki. Jest prawdopodobne, że wyniki te ulegną zmianie jeśli zostaną przeprowadzone kolejne badania w tym obszarze.

Jak aktualne są dane naukowe?

Wyszukiwanie uwzględniało badania do kwietnia 2023 roku.