Wprowadzenie

Olanzapina jest badana w celu określenia, czy może być stosowana jako lek przeciwwymiotny oraz czy jej przyjmowanie jest bezpieczne. Osoby z chorobą nowotworową mogą często mieć nieprzyjemne objawy pod postacią wymiotów i nudności, pomimo dostępnych obecnie leków. Objawy te mogą pojawić się zarówno przed, w trakcie, jak i po chemio- lub radioterapii oraz w fazie paliatywnej choroby (kiedy celem leczenia jest zmniejszenie nasilenia i ulga w bólu, a nie wyleczenie). Niektóre osoby doświadczają nieprzyjemnych wymiotów i nudności związanych z chemioterapią, nawet jeśli otrzymują standardowe leki przeciwwymiotne.

Najnowsze badania skupiły się na zapobieganiu i leczeniu nudności i wymiotów związanych z chemioterapią.

Pytanie badawcze

Badaliśmy korzyści i szkody stosowania olanzapiny w zapobieganiu i leczeniu nudności i wymiotów u dorosłych pacjentów onkologicznych.

Data wyszukiwania

Poszukiwaliśmy badań we wrześniu 2017 roku.

Charakterystyka badań

Włączyliśmy 14 randomizowanych badań klinicznych (RCT) ponieważ zapewniają najbardziej rzetelne dane, z udziałem łącznie 1917 pacjentów z całego świata. W badaniach tych oceniano zastosowanie doustnej olanzapiny w leczeniu i zapobieganiu nudnościom i wymiotom.

We wszystkich włączonych do przeglądu badaniach olanzapina była stosowana w połączeniu z innymi lekami, najczęściej przeciwwymiotnymi. Dziewięć badań porównywało olanzapinę z placebo (substancją, która nie wywołuje efektów terapeutycznych) lub brakiem terapii. W innych badaniach porównywano olanzapinę z innymi środkami przeciwwymiotnymi.

Czy pacjenci otrzymywali leki przeciwnowotworowe?

Trzynaście badań klinicznych dotyczyło pacjentów otrzymujących chemioterapię. Chemioterapia jest stopniowana w zależności od tego, jakie jest prawdopodobieństwo wywołania wymiotów i nudności (tzw. emetogenność leku). W sześciu badaniach pacjenci otrzymywali chemioterapię z wysokim stopnień emetogenności (HEC) lub stopniem umiarkowanym (MEC). W sześciu RTC uczestnicy otrzymywali jedynie HEC. W jednym badaniu nie określono jaką z terapii – HEC czy MEC, otrzymywali pacjenci.

Żadne z badań nie dotyczyło pacjentów leczonych jedynie radioterapią. Jedno badanie objęło osoby otrzymujące jednocześnie chemioterapię i radioterapię jako leczenie przeciwnowotworowe. W kolejnym badaniu włączano pacjentów, którzy nie otrzymywali ani chemio- ani radioterapii.

Źródła finansowania badań

Żadne z włączonych RCT nie otrzymało wsparcia finansowego od firm farmaceutycznych. W pięciu badaniach przestawiono, że otrzymały darowizny lub finansowanie z fundacji dla pacjentów onkologicznych lub uniwersytetów. W przypadku dziewięciu badań nie złożono oświadczenia o finansowaniu.

Kluczowe wyniki

Wśród pacjentów otrzymujących olanzapinę łącznie ze standardowym leczeniem 50% z nich prawdopodobnie nie doświadczyłoby nudności i wymiotów podczas chemioterapii w porównaniu z 25% pacjentów, którzy przyjmowali standardowe leczenie. Olanzapina prawdopodobnie wiąże się z wystąpieniem nadmiernej senności. Nie jesteśmy pewni, czy stosowanie 5 mg olanzapiny dziennie zamiast 10 mg zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia senności bez jednoczesnej redukcji efektu przeciwwymiotnego. Nie jesteśmy pewni, czy istnieje zwiększone ryzyko innych skutków ubocznych lub poważnych działań niepożądanych, dlatego należy mieć świadomość wystąpienia takich powikłań. Istnieją pewne przesłanki mogące wskazywać, że pacjenci przyjmujący olanzapinę łącznie ze standardowym leczeniem mogą mieć poprawę jakości życia w porównaniu z osobami otrzymującymi zwykłe leczenie, jednak jesteśmy bardzo niepewni tego stwierdzenia ze względu na brak możliwości analizy danych naukowych. Nie było wystarczających danych, aby określić czy pacjenci wolą przyjmować olanzapinę czy nie.

Nie było wystarczających danych, aby określić czy olanzapina jest tak dobra, gorsza lub lepsza niż inne leki przeciwwymiotne obecnie stosowane.

Jakość danych naukowych

Oceniliśmy jakość danych naukowych wykorzystując cztery stopnie – bardzo niski, niski, umiarkowany albo wysoki. “Bardzo niska jakość danych naukowych” świadczy o tym, że jesteśmy bardzo niepewni wyników. “Bardzo wysoka jakość danych naukowych” oznacza, że jesteśmy bardzo pewni wyników. Znaleźliśmy dane naukowe umiarkowanej jakości, świadczące o tym, że olanzapina redukuje nasilenie wymiotów i nudności, jednak nasila objawy nadmiernej senności w porównaniu z placebo lub brakiem leczenia. Dane naukowe dotyczące preferencji pacjenta określono jako umiarkowanej jakości, natomiast dotyczące działań niepożądanych jako niskiej jakości. Pozostałe dane były niskiej lub bardzo niskiej jakości.

Co wnosi przegląd?

Olanzapina prawdopodobnie jest skuteczna jako lek przeciwwymiotny. Nie jesteśmy pewni, która dawka jest najlepsza do zastosowania – 5 mg, 10 mg lub czy 2,5 mg może działać w ten sam sposób. W przeglądzie tym udało nam się jedynie znaleźć informacje dotyczące doustnego podania olanzapiny i nie znaleziono nic na temat podawania leku w iniekcji (zastrzyku). Koniecznych jest więcej badań aby poinformować praktykę kliniczną (o wynikach; przyp.tłum.).