Co to jest uszkodzenie nerwu i na czym polega jego leczenie?

Urazy nerwów ramienia, przedramienia i ręki są powszechne i mają trwały wpływ na zdolność do poruszania się i odczuwania. Zazwyczaj chirurdzy zszywają uszkodzone nerwy (nazywamy to leczeniem standardowym). Czasami stosuje się także przeszczep nerwu, tj. włókna nerwowe pobierane są z innego obszaru ciała, a następnie wypełnienia się nimi przerwę pomiędzy końcami uszkodzonego nerwu. Standardowe metody leczenia nie zawsze są skuteczne, a regeneracja może być niepełna i powolna. Ponadto pozyskanie nerwu do przeszczepu wymaga zabiegu operacyjnego i jest źródłem dyskomfortu dla pacjenta. Inne sposoby leczenia polegają na zastosowaniu opaski (urządzenia wspomagającego regenerację nerwu) lub rurki (ang. conduit; urządzenia uzupełniającego brakujący fragment nerwu). Dostępne są naturalne oraz syntetyczne opaski i rurki do rekonstrukcji uszkodzonych nerwów.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy porównać rekonstrukcję uszkodzonych nerwów za pomocą opaski lub rurki w porównaniu ze standardowym leczeniem (z przeszczepieniem lub bez przeszczepienia nerwu). Szczególnie interesowało nas to, w jakim stopniu wróciły siła mięśni i funkcja czucia oraz jak często występowały powikłania po operacji.

Co zrobiliśmy?

Autorzy przeglądu przeanalizowali wszystkie dostępne badania i znaleźli 5 badań związanych z powyższym pytaniem badawczym. Odbudowa nerwów po operacji trwa co najmniej 12 miesięcy, dlatego uwzględniliśmy tylko te badania, w których mierzono efekt operacji minimum 12 miesięcy po urazie.

Czego się dowiedzieliśmy?

W badaniach wzięło udział 213 osób z 257 uszkodzeniami nerwów. Rurki lub opaski („wyroby medyczne”) zastosowano w przypadku 129 urazów, a standardowe leczenie w 128 przypadkach. Wszystkie badania przeprowadzono w Europie lub Stanach Zjednoczonych. Dwa badania były sponsorowane przez firmę, która produkowała urządzenia bioinżynieryjne, co może potencjalnie być źródłem wypaczenia wyników.

Znanym wyzwaniem w badaniach nad naprawą nerwów jest brak jednej wiarygodnej miary do oceny efektów leczenia (pomiar wyników). W badaniach włączonych do niniejszego przeglądu stosowano szereg różnych pomiarów i metod, co utrudniało porównanie ich wyników.

Najważniejsze wyniki i wiarygodność danych naukowych

Może istnieć niewielka lub żadna różnica w zakresie stopnia odzyskania funkcji czucia u osób z uszkodzeniem nerwu po co najmniej 24 miesiącach od zastosowania leczenia za pomocą ocenianego urządzenia, w porównaniu z leczeniem standardowym, ale wyniki są bardzo niepewne (1 badanie, 28 uczestników). Inne metody stosowane do badania funkcji czucia nie zawsze były wystarczająco dobre, aby zmierzyć stopień ich przywrócenia. W badaniach nie informowano o sile mięśni (według klasyfikacji British Medical Research Council) 24 miesiące po operacji. Wyniki wskazują, że może wystąpić niewielka lub żadna poprawa funkcji kończyny górnej 24 miesiące po zastosowaniu leczenia za pomocą urządzenia bioinżynieryjnego, w porównaniu z leczeniem standardowym (2 badania, 60 osób). Funkcja kończyny górnej 5 lat po zastosowaniu leczenia może być nieco lepsza gdy wykorzystano urządzenie bioinżynieryjne w porównaniu ze standardowym leczeniem chirurgicznym, ale wynik ten jest bardzo niepewny.

Nie znaleźliśmy żadnych badań, w których uczestnicy oceniali swoje samopoczucie po operacji w odniesieniu do aktywności i potrzeb.

W porównaniu ze standardowym leczeniem, w przypadku zastosowania opasek i rurek może wystąpić więcej powikłań i częściej może pojawić się konieczność powtórzenia zabiegu niż po standardowym leczeniu nerwu, chociaż te wyniki są również bardzo niepewne. Konieczność nieplanowanej operacji usunięcia urządzeń z powodu powikłań wystąpiła w 12 spośród 129 przypadków; żaden ze 127 przypadków standardowego leczenia nie wymagał rewizji.

W przeglądzie tym nie znaleziono jednoznacznych dowodów na korzyści wynikające z zastosowania opasek lub rurek u osób z urazami nerwów w porównaniu ze standardowym leczeniem chirurgicznym, ale dane te są bardzo niepewne. Wykorzystanie urządzeń do rekonstrukcji nerwów może zwiększać ryzyko powikłań i konieczność przeprowadzenia kolejnej operacji, chociaż wyniki te także są niepewne.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nie mogliśmy rzetelnie porównać funkcji ręki lub nerwu między badaniami, a głównym wnioskiem z tego przeglądu jest potrzeba standaryzacji w projektowaniu podobnych badań. Aby móc ocenić bezpieczeństwo stosowania urządzeń do rekonstrukcji nerwów, potrzebne są dobrze zaplanowane badania.

Dane naukowe są aktualne do stycznia 2022 r.