Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Czerniak skóry jest bardzo agresywną formą raka skóry. Wykryty w zaawansowanym stadium jest zazwyczaj śmiertelny. Wcześniejsze leczenie może pozwolić na chirurgiczne usunięcie guza i zwiększenie szans na długoterminowe przeżycie. Leczenie neoadjuwantowe to leczenie farmakologiczne podawane przed zabiegiem chirurgicznym w celu zmniejszenia rozmiaru guza, łatwiejszego usunięcia go, zmniejszenia powikłań pooperacyjnych i ryzyka rozprzestrzeniania się choroby. Opracowano nowe rodzaje leków, immunoterapii i terapii celowanych potencjalnie skutecznych w terapii neoadjuwantowej.

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy leczenie neoadjuwantowe czerniaka w stopniu zaawansowania III lub IV wydłuża długość życia, a także porównać niekorzystne (niepożądane) skutki związane z leczeniem neoadjuwantowym i rutynową opieką.

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy literaturę medyczną pod kątem badań z randomizacją (RCT), w których porównywano różne metody leczenia czerniaka skóry. Uwzględnione metody obejmowały:

- terapie celowane - takie jak dabrafenib i trametynib;

- immunoterapie - takie jak ipilimumab i niwolumab;

- chemioterapie - takie jak dakarbazyna i temozolomid;

- leczenie miejscowe - takie jak imikwimod;

- radioterapię.

Braliśmy pod uwagę zarówno leczenie pojedynczym lekiem, jak i leczenie skojarzone. Opisaliśmy i porównaliśmy wyniki uwzględniając różnice między badaniami.

Czego się dowiedzieliśmy?

Zidentyfikowaliśmy 8 RCT obejmujących łącznie 402 osoby dorosłe. Większość chorych cierpiała na czerniaka w stopniu zaawansowania III i była leczona w szpitalu. W większości badań stosowano immunoterapie lub terapie celowane i porównywano je z zabiegiem chirurgicznym stosowanym łącznie z leczeniem adjuwantowym lub bez niego (leczenie podawane po operacji usunięcia guza w celu zmniejszenia ryzyka jego nawrotu). W żadnym z badań nie porównywano wpływu leczenia na jakość życia i w większości badań nie porównywano odpowiedzi guza na zastosowaną metodę leczenia.

Nie mamy pewności, czy leczenie neoadjuwantowe wpływa na długość życia w porównaniu z niestosowaniem leczenia neoadjuwantowego. Może to prowadzić do większej liczby zdarzeń niepożądanych i nie mamy pewności, czy opóźnia nawrót guza.

Nie mamy pewności, czy neoadjuwantowe leczenie celowane dabrafenibem i trametynibem wydłuża życie bardziej niż niestosowanie takiego leczenia, ani też, czy opóźnia nawrót nowotworu. W badaniu nie porównywano wyników dotyczących bezpieczeństwa dla każdej metody leczenia.

Nie mamy pewności, czy stosowanie immunoterapii neoadjuwantowej z talimogenem laherparepvec (T-VEC) wydłuża przeżycie w porównaniu z niestosowaniem leczenia neoadjuwantowego. Może to prowadzić do większej liczby zdarzeń niepożądanych. Nie mamy pewności, czy wydłuża to czas do nawrotu nowotworu.

Nie zgłoszono danych dotyczących tego, czy immunoterapia neoadjuwantowa ipilimumabem i niwolumabem stosowanymi łącznie pomaga chorym żyć dłużej, w porównaniu z immunoterapią adjuwantową (leczeniem podawanym tylko po operacji) ipilimumabem i niwolumabem łącznie. Różnica w częstości występowania zdarzeń niepożądanych może być niewielka lub żadna. Nie zgłoszono danych dotyczących tego, czy immunoterapia neoadjuwantowa skojarzonym leczeniem ipilimumabem i niwolumabem wydłuża czas do nawrotu nowotworu.

Neoadjuwantowe połączenie ipilimumabu i niwolumabu prawdopodobnie powoduje niewielką lub żadną różnicę w długości życia, w porównaniu z neoadjuwantowym niwolumabem. Może to zwiększyć częstość zdarzeń niepożądanych, ale nasze zaufanie do danych naukowych jest bardzo małe. Warto zauważyć, że badanie to zostało przerwane przedwcześnie, ponieważ pacjenci w ramieniu neoadjuwantowym niwolumabu mogą nie być w stanie poddać się operacji z powodu progresji choroby, a także z powodu dużego odsetka zdarzeń niepożądanych związanych z leczeniem w ramieniu leczenia skojarzonego. Leczenie skojarzone może prowadzić lepszej odpowiedzi guza na leczenie, ale nasze zaufanie do danych jest bardzo małe. Podobnie w przypadku nawrotu guza.

Nie były dostępne dane dotyczące tego, czy immunoterapia neoadjuwantowa skojarzonym leczeniem ipilimumabem i niwolumabem bardziej wydłuża życie w porównaniu z neoadjuwantowym leczeniem sekwencyjnym ipilimumabem i niwolumabem. Prawdopodobnie skutkuje to mniejszą liczbą zdarzeń niepożądanych w porównaniu z leczeniem sekwencyjnym i może skutkować większym odsetkiem odpowiedzi guza. Ramię sekwencyjnego leczenia w badaniu wstrzymało rekrutację pacjentów z powodu dużej częstości występowania ciężkich zdarzeń niepożądanych. Nie zbierano danych dotyczących czasu, jaki upłynął do wystąpienia nawrotu guza.

Nie zgłoszono żadnych danych dotyczących tego, czy neoadjuwantowa chemioterapia skojarzona z dużymi dawkami interferonu, w porównaniu z samą neoadjuwantową chemioterapią, może wydłużyć życie pacjentów, wydłużyć czas do nawrotu nowotworu, zmniejszyć liczbę zdarzeń niepożądanych lub wpłynąć na jakość życia. Może to mieć niewielki lub żaden wpływ na wskaźniki odpowiedzi guza.

Co to oznacza?

Nie mamy pewności, czy leczenie neoadjuwantowe czerniaka w stopniu zaawansowania III lub IV wydłuża długość życia ani też, czy opóźnia nawrót choroby. Nie mamy również pewności, czy korzyści z leczenia neoadjuwantowego przeważają nad ryzykiem wystąpienia zdarzeń niepożądanych.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane naukowe obejmują okres do sierpnia 2021 roku.