Wprowadzenie

Astma jest powszechną chorobą wieku dziecięcego, która jest spowodowana zwężaniem się małych dróg oddechowych w płucach. To zwężanie jest spowodowane obrzękiem i stanem zapalnym oraz zwiększającym się napięciem mięśni wokół dróg oddechowych. Ostry atak astmy skutkuje dusznością, kaszlem, świszczącym oddechem i odczuwaniem ucisku w klatce piersiowej.

Kiedy dzieci mają atak astmy, standardowe leczenie polega na podawaniu sterydów w celu zmniejszenia stanu zapalnego i obrzęku (zazwyczaj doustnie) oraz leków wziewnych (zwanych bronchodylatorami) w celu rozluźnienia mięśni w drogach oddechowych. W tym przeglądzie nazywamy to standardowym leczeniem pierwszego rzutu. Leki te są dobrze poznane i uznane za najlepsze metody leczenia do stosowania w pierwszej kolejności.

U niektórych dzieci ataki astmy nie ustępują po zastosowaniu leczenia pierwszego rzutu i konieczne jest zastosowanie dodatkowego leczenia – zwykle na oddziale ratunkowym lub w szpitalu; w tym przeglądzie nazywamy to leczeniem drugiego rzutu. Jednak najlepsze leczenie drugiego rzutu u dzieci, które nie odpowiadają na leczenie pierwszego rzutu, jest słabo poznane. Różne opcje leczenia są dostępne, a ta, która jest wybierana dla dzieci, różni się w poszczególnych szpitalach.

Chcieliśmy przyjrzeć się istniejącym przeglądom systematycznym Cochrane dotyczącym leczenia drugiego rzutu u dzieci z atakami astmy. Mieliśmy nadzieję, że uda nam się zebrać te informacje w przydatnym dokumencie i przedstawić dowody, które pomogą lekarzowi podjąć najlepszą decyzję dotyczącą leczenia każdego dziecka mającego atak astmy, gdy wziewne leki rozszerzające oskrzela i doustne steroidy nie pomogą w złagodzeniu objawów.

Pytanie badawcze

Jaka jest skuteczność i bezpieczeństwo stosowania różnych metod leczenia, dostępnych dla dzieci z ostrym napadem astmy, u których nie następuje poprawa po zastosowaniu standardowego leczenia pierwszego rzutu?

Charakterystyka badań

Uwzględniliśmy 13 przeglądów systematycznych Cochrane dotyczących różnych opcji leczenia, w tym leków wziewnych, leków dożylnych i innych terapii. W niniejszym przeglądzie przedstawiono najbardziej aktualne dane naukowe pochodzące z przeglądów systematycznych z metaanalizami badań z randomizacją (RCT) dotyczących ciężkiej astmy u dzieci. Przedstawione dane naukowe są aktualne do grudnia 2019 roku.

Jakość danych naukowych

Jakość tych przeglądów została oceniona za pomocą listy kontrolnej, która pomogła nam ocenić ryzyko wystąpienia błędu systematycznego (wypaczającego wyniki badania – przyp. tłum.). 9 spośród 13 przeglądów uznano za przeglądy wysokiej jakości. 4 uznano za obciążone ryzykiem wystąpienia błędu systematycznego, ze względu na wątpliwości dotyczące sposobu identyfikacji badań w celu włączenia ich do przeglądów. Większość przeglądów jest nieaktualna, ponieważ nie była aktualizowana od 2016 roku. Jakość danych dla poszczególnych porównań wahała się od bardzo niskiej do wysokiej, przy czym wiele wyników pochodziło z małych badań. Trudno mieć pewność w formułowaniu zaleceń dla praktyki klinicznej.

Główne wyniki

W przypadku dzieci z ciężką astmą wymagającą dodatkowego leczenia stwierdziliśmy, że:

– dożylne podanie siarczanu magnezu (środka rozszerzającego oskrzela podawanego przez żyłę) wydaje się skracać czas pobytu w szpitalu;

– nie ma danych naukowych wskazujących, że jakiekolwiek leczenie zmniejszyło ryzyko przyjęcia na oddział intensywnej terapii;

– niektóre zabiegi okazały się zmniejszać ryzyko przyjęcia do szpitala. Obejmowały one: dodanie drugiego rodzaju leczenia wziewnego lekiem rozszerzającym oskrzela (lek antycholinergiczny, taki jak bromek ipratropium) do standardowego leczenia wziewnego (beta-agonista, taki jak salbutamol), podawanie dożylne siarczanu magnezu oraz oddychanie mieszaniną helu i tlenu;

– ryzyko poważnych zdarzeń niepożądanych można zmniejszyć stosując wziewnie siarczan magnezu;

– nudności i/lub wymioty występowały częściej w przypadku stosowania aminofiliny (inny lek rozszerzający oskrzela podawany przez żyłę); oraz

– dodanie drugiego rodzaju leczenia wziewnym lekiem rozszerzającym oskrzela (lek przeciwcholinergiczny, taki jak bromek ipratropium) zmniejsza ryzyko wystąpienia nudności i drżenia, ale nie wymiotów.

Zalecenia dotyczące przyszłych badań

Jednym z głównych problemów istniejących badań jest fakt, że do każdego z nich włączana jest niewielka liczba pacjentów, prawdopodobnie dlatego, że ciężka astma u dzieci występuje stosunkowo rzadko. Aby ustalić, czy leczenie jest skuteczne i/lub określić różnicę między metodami leczenia, badanie naukowe musi obejmować wystarczającą liczbę pacjentów otrzymujących każde leczenie. Dlatego też wysokiej jakości prace badawcze nad ciężką astmą u dzieci będą prawdopodobnie wymagały badań obejmujących wiele szpitali.

Ważna jest również możliwość porównania wyników pomiędzy badaniami. Aby to zrobić, naukowcy na całym świecie powinni uzgodnić standardowy sposób pomiaru wyników w badaniach nad ciężką astmą u dzieci.