Pytanie badawcze
Dokonaliśmy przeglądu danych naukowych dotyczących efektów leczenia mającego na celu ograniczenie zachowań sedenteryjnych wśród osób po udarze mózgu.

Wprowadzenie
Zachowania sedenteryjne to wszelkiego rodzaju zajęcia, które są związane z siedzeniem lub leżeniem w ciągu dnia (np. podczas oglądania telewizji), a nie z byciem aktywnym i byciem w ruchu. Po jakimkolwiek udarze mózgu bardzo często zdarza się, że ludzie spędzają większość czasu prowadząc siedzący tryb życia. Jest to częste zarówno wśród pacjentów po udarze, którzy są w szpitalu, jak i tych, którzy zostali wypisani do domu. Bierny tryb życia jest szkodliwy dla zdrowia, zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu, a także zwiększa prawdopodobieństwo zgonu. Ograniczenie siedzącego trybu życia może zmniejszyć ryzyko zagrożenia u osób po udarze mózgu. Jeśli ograniczymy czas spędzony w pozycji siedzącej, to z definicji aktywność fizyczna (np. chodzenie) musi się zwiększyć. Może to nie tylko zmniejszyć ryzyko dla zdrowia, ale także poprawić sposób poruszania się osób po udarze i ich samopoczucie.

Charakterystyka badań
W grudniu 2019 roku, po kompleksowym przeszukaniu literatury naukowej, zidentyfikowaliśmy 10 badań z randomizacją (RCT) kwalifikujących się do włączenia do przeglądu. W badaniach wzięło udział łącznie 753 uczestników, otrzymujących opiekę na wszystkich etapach, włączając pacjentów przebywających w szpitalu lub wypisanych do domu. Większość osób uczestniczących w badaniach potrafiła samodzielnie chodzić i stać o własnych siłach. Czas trwania badań wahał się od 6 tygodni do 18 miesięcy. Wszystkie badania zawierały jakiś element zwiększonej aktywności fizycznej. Badania obejmowały: wykonywanie samych ćwiczeń fizycznych (1 badanie) lub ćwiczeń w połączeniu z edukacją i coachingiem (1 badanie); samą aktywność fizyczną (1 badanie) lub aktywność fizyczną połączoną z korzystaniem z aplikacji na telefon komórkowy (1 badanie); wieloskładnikowe interwencje dotyczące stylu życia zawierające aktywność fizyczną (4 badania) oraz dodatkową fizjoterapię w warunkach szpitalnych (1 badanie). W jednym z badań przeprowadzono interwencję mającą na celu przerwanie długich okresów ciągłego siedzenia.

Ze względu na problemy w sposobie przeprowadzenia badań oraz w sposobie raportowania danych przez zespoły badawcze wszystkie badania były obciążone dużym lub niejasnym ryzykiem błędu systematycznego (wypaczającego wyniki badania – przyp. tłum.).

Kluczowe wyniki
Obecne dane naukowe wskazują, że działania mające na celu ograniczenie zachowań sedenteryjnych nie zwiększają ani nie zmniejszają liczby zgonów, zdarzeń sercowo-naczyniowych, upadków lub innych niepożądanych zdarzeń, ani ilości czasu spędzonego w pozycji siedzącej. Niemniej jednak, nawet jeśli dane naukowe są niekompletne, nadal może to być szansa dla osób po udarze mózgu, które próbują być bardziej aktywne, pod warunkiem, że jest to bezpieczne.

Jakość danych naukowych
Wiarygodność danych naukowych oceniono za pomocą metodologii GRADE. Nasza pewność co do wpływu tych działań na ryzyko zgonu, zdarzeń sercowo-naczyniowych i upadku jest niska, w przypadku ryzyka innych niepożądanych zdarzeń – umiarkowana. Z kolei pewność co do wpływu na zmianę zachowań sedenteryjnych jest bardzo niska. Zainteresowanie zachowaniami sedenteryjnymi po udarze mózgu jest stosunkowo nowe. Do tej pory przeprowadzono niewiele badań w tym zakresie i stanowi to główny problem w pozyskaniu danych naukowych. Dostępne dane bazują na badaniach odnoszących się do pacjentów po udarze mózgu, którzy są bardziej aktywni. Nie przeprowadzono wielu badań przez odpowiednio długi okres czasu, co nie pozwala wykazać długoterminowych zmian w zachowaniach związanych z siedzeniem, czy też zmiany w zakresie ryzyka choroby lub zgonu.