Pytanie badawcze

Czy pojedyncze lub złożone metody opieki niefarmakologicznej (bez użycia leków) nad noworodkami po odstawieniu opioidów przynoszą korzyści?

Wprowadzenie

Noworodki, których matki w czasie ciąży przyjmują opioidy, po porodzie często doświadczają objawów odstawienia – takich jak płacz o wysokiej tonacji, drgawki czy wysoki ton głosu. Opieka niefarmakologiczna jest pierwszą metodą leczenia objawów odstawienia. Jeśli pomimo zastosowanej opieki niefarmakologicznej nasilenie objawów odstawienia zwiększa się, do ich redukcji używa się leku, np.: morfiny, metadonu lub buprenorfiny – jest to druga metoda redukcji objawów odstawienia. Chociaż opieka niefarmakologiczna jest pierwszym podejściem w leczeniu objawów odstawienia opioidów, w różnych szpitalach może to wyglądać inaczej. Naszym celem było sprawdzenie, czy niefarmakologiczna opieka nad noworodkami z zespołem odstawienia opioidów po porodzie rzeczywiście przynosi korzyści.

Charakterystyka badania

Dokonaliśmy przeglądu badań z randomizacją (RCT) przeprowadzonych wśród noworodków, u których uzależnienie od opioidów było leczone co najmniej jedną metodą niefarmakologiczną. RCT to takie badania kliniczne, w których osoby są losowo przydzielane do jednej z co najmniej dwóch grup leczenia. Niefarmakologiczne metody redukcji nasilenia objawów odstawienia obejmują: wprowadzanie zmian w otoczeniu w celu zmniejszenia pobudzenia i przyniesienia ukojenia, zmian w częstotliwości lub rodzaju karmienia, próby zwiększenia zaangażowania matki w opiekę nad noworodkiem lub uzyskania poprawy stanu zdrowia i samopoczucia matki, a także wprowadzanie innych zmian, takich jak umieszczenie dziecka w nowym miejscu lub innym systemie opiekuńczym. Dane naukowe są aktualne do października 2019 r.

Kluczowe wyniki

Do przeglądu włączono 6 RCT, w których uczestniczyły 353 noworodki narażone na działanie opioidów podczas ciąży. Badania te opublikowano w latach 1975–2018. Dodatkowo znaleźliśmy 7 wciąż trwających badań, które po zakończeniu mogą kwalifikować się do uwzględnienia w aktualizacji przeglądu.

Spośród 6 RCT, w 4 oceniano wprowadzanie zmian w otoczeniu noworodków, które miało im zapewnić ukojenie lub łagodzić pobudzenie. W badaniach tych oceniano wpływ stosowania elektrycznie bujanego łóżeczka (kołyski) oraz łóżka wodnego bez efektu falowania na dziecko, umieszczanie noworodka w pozycji leżącej na brzuchu oraz efekt pokoju dziecięcego, który nie dostarcza dziecku zbyt wielu bodźców. Na podstawie wyników jednego z badań (oceniającego 30 niemowląt) nie możemy stwierdzić, czy istnieje jakiś związek między wprowadzaniem zmian w otoczeniu noworodka a długością hospitalizacji. W oparciu o wyniki 3 badań (obejmujących 92 noworodki) stwierdziliśmy, że modyfikacja otoczenia noworodka może w niewielkim lub żadnym stopniu wpływać na konieczność stosowania leczenia farmakologicznego. Analizując wyniki jednego badania z udziałem 194 noworodków, nie jesteśmy również pewni, czy wprowadzanie zmian w otoczeniu dziecka jest w jakiś sposób związane z najniższą masą ciała zanotowaną w okresie hospitalizacji porodowej.

W jednym z badań oceniono zmianę typu żywienia, porównując formułę o większej kaloryczności z taką o standardowej kaloryczności. Analizując wyniki jednego badania (obejmującego 46 noworodków), nie jesteśmy pewni, czy istnieje związek między sposobem żywienia i koniecznością stosowania leków, liczbą dni potrzebnych na odzyskanie urodzeniowej masy ciała, czy też najmniejszą masą ciała w okresie hospitalizacji porodowej.

W jednym z badań oceniano skutki wsparcia matki w zakresie karmienia piersią dostosowanego do potrzeb dziecka. Opierając się na wynikach tego badania (obejmującego 14 noworodków), nie jesteśmy pewni, czy wsparcie matki w tym zakresie wpływa na długość pobytu dziecka w szpitalu, konieczność stosowania leków, czy też konieczność przyjęcia noworodka na oddział intensywnej terapii.

W badaniach nie raportowano wielu potencjalnie istotnych skutków, a niektóre zostały zupełnie pominięte.

Jakość danych naukowych

Nie mamy pewności, czy stosowanie co najmniej jednej metody niefarmakologicznej opieki nad noworodkami, które w okresie ciąży były narażone na kontakt z opioidami przynosi korzyści. W odniesieniu do wszystkich wyników badań stwierdziliśmy, że jakość danych naukowych jest niska lub bardzo niska, w związku z czym nie dają one pewności co do skutków stosowania pojedynczych ani złożonych niefarmakologicznych metod leczenia.