Najważniejsze informacje

Leczenie deksametazonem po pierwszym tygodniu życia jest obecnie jedyną skuteczną metodą leczenia dzieci z wysokim ryzykiem dysplazji oskrzelowo-płucnej.

Podawanie kortykosteroidów bezpośrednio do tchawicy wraz z surfaktantem może być obiecującym sposobem leczenia w przyszłości.

Leczenie deksametazonem w pierwszym tygodniu życia i leczenie hydrokortyzonem w dowolnym momencie po urodzeniu są nieskuteczne lub prawdopodobnie niebezpieczne.

Co to jest dysplazja oskrzelowo-płucna?

Dzieci urodzone zbyt wcześnie lub przedwcześnie mają zwiększone ryzyko uszkodzenia płuc, znanego w terminologii medycznej jako dysplazja oskrzelowo-płucna (ang. bronchopulmonary dysplasia, BPD). Wśród dzieci z BPD występuje większa śmiertelność. Te, które przeżyły tę chorobę, mają gorsze wyniki (takie jak zły stan płuc, częstsze ponowne hospitalizacje i gorszy rozwój dziecka) w późniejszym okresie życia niż ich rówieśnicy, którzy nie przeszli choroby. Jedną z przyczyn BPD jest stan zapalny płuc. Stan zapalny jest powszechną reakcją organizmu na uraz.

Jak leczy się dysplazję oskrzelowo-płucną?

Kortykosteroidy to leki, które mogą działać przeciwzapalnie (pomagają uspokoić odpowiedź immunologiczną dziecka i zmniejszyć obrzęk) i są podawane wcześniakom w celu zapobiegania lub leczenia dysplazji oskrzelowo-płucnej. Jednak kortykosteroidy mogą mieć również ciężkie skutki niepożądane, takie jak perforacja jelit (dziura w przewodzie pokarmowym) i gorszy rozwój dziecka. Przykładami kortykosteroidów stosowanych u wcześniaków są deksametazon i hydrokortyzon.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, które rodzaje leczenia kortykosteroidami są najskuteczniejsze u dzieci urodzonych zbyt wcześnie i narażonych na ryzyko wystąpienia dysplazji oskrzelowo-płucnej. Ponadto, szukaliśmy informacji, czy te sposoby leczenia mogą powodować efekty uboczne.

Co zrobiliśmy?

Szukano przeglądów systematycznych, które obejmowały wcześniaki zagrożone BPD oraz leczonych kortykosteroidami. Przeglądy systematyczne podsumowują wszystkie badania na dany temat.

Różne metody leczenia zostały podzielone na następujące cztery kategorie.

• Skuteczne leczenie: więcej efektów lub większe efekty pozytywne niż negatywne.

• Obiecujące leczenie: pozytywne efekty, ale nie ma jeszcze wystarczającej pewności, aby stosować tę terapię u wszystkich. Takie metody leczenia wymagają dalszych badań.

• Nieskuteczne lub prawdopodobnie niebezpieczne leczenie: leczenie nie działa lub ma więcej lub większe negatywne skutki niż pozytywne.

• Nie da się wyciągnąć żadnych wniosków: nie ma wystarczająco danych na temat tego leczenia.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleziono dziewięć przeglądów systematycznych podsumowujących 88 badań. W badaniach zastosowano różne rodzaje leczenia kortykosteroidami u 9419 wcześniaków. Leczenie różniło się pod następującymi względami: rodzaj kortykosteroidu, wiek dziecka w momencie rozpoczęcia leczenia, ilość podawanego leku i sposób podawania leku.

Główne wyniki

Skuteczne leczenie

Leczenie deksametazonem po pierwszym tygodniu życia może zwiększyć przeżywalność niemowląt, zmniejszyć ryzyko wystąpienia BPD i wydaje się być bezpieczne dla niemowląt z wysokim ryzykiem choroby.

Obiecujące leczenie

Podawanie kortykosteroidów bezpośrednio do tchawicy wraz z surfaktantem (substancją, która pozwala płucom pozostać otwartymi po każdym oddechu oraz jest powszechnie stosowana u wcześniaków z problemami z oddychaniem w ciągu pierwszych kilku dni po urodzeniu), prawdopodobnie ma pozytywny skutek, ale nie zostało to jeszcze wystarczająco zbadane. W przyszłości może to być obiecująca metoda leczenia.

Nieskuteczne lub potencjalnie niebezpieczne metody leczenia

Leczenie deksametazonem w pierwszym tygodniu życia prawdopodobnie skutkuje większą szansą na przeżycie bez BPD, ale wiążą się z nim poważne efekty niepożądane, takie jak perforacja jelit i rozwój spastyczności (sztywne mięśnie). Leczenie hydrokortyzonem w pierwszym tygodniu życia może skutkować większą szansą na przeżycie bez BPD, ale ma też za dużo poważnych skutków ubocznych, by go stosować. Leczenie hydrokortyzonem po pierwszym tygodniu życia prawdopodobnie nie ma wpływu na przeżycie lub BPD.

Brak możliwości wyciągnięcia wniosków

Nie ma wystarczających informacji, aby stwierdzić, czy leczenie kortykosteroidami poprzez inhalację jest skuteczne i lepsze niż wlew dożylny lub podawanie leku przez sondę pokarmową.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Mamy niską do umiarkowanej pewność co do badań włączonych do przeglądu. Wynika to z faktu, iż przypadki niemowląt objętych badaniem i zastosowane leczenie różniły się w zależności od badania. Ponadto wiele z tych badań było przeprowadzanych na małą skalę, a więc brało w nich udział niewielu uczestników. Dlatego też nie mamy pewności co do najlepszego sposobu stosowania kortykosteroidów w zapobieganiu lub leczeniu BPD.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Przegląd jest aktualny do kwietnia 2023 r.