Pytanie badawcze

Czy higiena rąk może zapobiegać zakażeniom u noworodków?

Kluczowe informacje

1. Dwuprocentowy glukonian chlorheksydyny (detergent antyseptyczny CHG) prawdopodobnie zmniejsza ryzyko infekcji bakteryjnych u noworodków w porównaniu z alkoholowym środkiem do dezynfekcji rąk w ciągu pierwszych 28 dni życia.

2. Nie zaobserwowano dużej różnicy w zakresie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych na skórze opiekunów podczas stosowania różnych interwencji dotyczących higieny rąk.

3. Nie jesteśmy pewni, który rodzaj higieny rąk jest najlepszy w zapobieganiu infekcjom u noworodków.

Dlaczego higiena rąk jest ważna?

Każdego roku około 500 000 noworodków umiera z powodu zakażeń wywołanych przez bakterie. Większość zgonów ma miejsce w krajach ubogich. Dłonie matek i innych opiekunów są siedliskiem wielu zarazków, które są przenoszone podczas kontaktu z wydzielinami i zmiany pieluch; zostały one powiązane z infekcjami u noworodków. Zakażeniom tym można jednak zapobiec, jeśli opiekunowie noworodków przestrzegają zasad prawidłowej higieny rąk. 

Czym jest higiena rąk?

Higiena rąk odnosi się do każdej formy oczyszczania rąk. Innym słowem określającym higienę rąk jest mycie rąk, które oznacza mycie rąk zwykłym lub antyseptycznym mydłem i wodą.

Jak powinna działać higiena rąk?

Częsta i właściwa higiena rąk matek, opiekunów i pracowników służby zdrowia może zmniejszyć liczbę zakażeń noworodków poprzez ograniczenie brudu i zarazków na ich rękach, zmniejszając w ten sposób ich zdolność do zarażania dzieci.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, który środek antyseptyczny, mydło czy alkohol, jest lepszy do higieny rąk w celu zapobiegania infekcjom u noworodków w społeczności i ośrodkach opieki zdrowotnej.

Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy którykolwiek z produktów do higieny rąk może być szkodliwy dla matek i pracowników służby zdrowia.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań przeprowadzonych w społecznościach lub ośrodkach opieki zdrowotnej, w których porównano korzyści i ryzyko związane z jakąkolwiek formą produktów do higieny rąk (takich jak mydło, środki antyseptyczne, alkohol, środki do dezynfekcji rąk lub wcierki do rąk) z innym rodzajem lub z brakiem produktów do higieny rąk w celu zapobiegania infekcjom u noworodków. Szukaliśmy odpowiednich badań do lipca 2021 roku. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań i oceniliśmy nasze zaufanie względem otrzymanych danych naukowych w oparciu o jakość badań. 

Czego się dowiedzieliśmy?

Uwzględniliśmy sześć badań, które obejmowały pielęgniarki pracujące na oddziałach intensywnej terapii w szpitalach, wszystkie noworodki przy przyjęciu oraz kobiety w ciąży w środowisku społecznym. W trzech badaniach wzięło udział 279 pielęgniarek, w jednym badaniu nie raportowano jasno, ile pielęgniarek zostało zrekrutowanych do badania; w dwóch innych badaniach wzięło udział 361 kobiet w ciąży ze środowisk społecznych. W badaniach porównywano stosowanie: detergentu antyseptycznego ze stosowaniem żelu antybakteryjnego na bazie alkoholu (środka dezynfekującego); detergentu antyseptycznego ze stosowaniem zwykłego mydła; środka dezynfekcyjnego do rąk na bazie alkoholu ze „zwykłą pielęgnacją”; oraz środka antyseptycznego ze „zwykłą pielęgnacją” oraz środka antyseptycznego zawierającego jodynę ze stosowaniem innego środka (preparatu Prepodyne® zawierającego betadynę).

Dwuprocentowy antyseptyczny detergent może zmniejszyć ryzyko zakażeń bakteryjnych u noworodków w porównaniu z alkoholowym środkiem do dezynfekcji rąk w ciągu pierwszych 28 dni życia. Ogólnie, nasz przegląd nie dostarczył silnych danych naukowych, które potwierdzałyby lepszą skuteczność którejkolwiek z omawianych interwencji dotyczącej higieny rąk i mającej na celu zapobieganie zakażeniom u noworodków. W żadnym z pięciu badań nie poruszono innych ważnych kwestii, takich jak długość hospitalizacji. Nie zaobserwowano dużej różnicy w zakresie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych na skórze opiekunów podczas stosowania różnych interwencji dotyczących higieny rąk.

Podsumowując, nie można jednoznacznie stwierdzić, która interwencja w zakresie higieny rąk jest lepsza w zapobieganiu zakażeniom u noworodków. Oceniliśmy tylko kilka badań z udziałem niewielkiej liczby pielęgniarek i noworodków. Ponadto większość ocenianych badań była obciążona dużym ryzykiem błędu systematycznego (powodującego wypaczenie wyników badania – przyp. tłum.). Aby móc wyciągnąć wiarygodne wnioski, należy przeprowadzić więcej badań obciążonych małym ryzykiem błędu systematycznego.

Jakie są ograniczenia zgromadzonych danych naukowych?

Nie mamy wystarczających informacji, które pozwoliłyby nam wyciągnąć znaczące wnioski dotyczące tego, który produkt do higieny rąk jest lepszy w zapobieganiu zakażeniom noworodków, ponieważ wiele z włączonych badań miało problemy ze sposobem ich przeprowadzenia. Nie mamy pewności co do dostępnych danych naukowych, dlatego nie możemy wyciągnąć wniosków na temat skuteczności omawianych interwencji dotyczących higieny rąk w celu zapobiegania zakażeniom u noworodków.

Źródła finansowania badań

Źródła finansowania zostały zadeklarowane w czterech z włączonych badań, a dwa badania nie raportowały źródła ich finansowania.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do grudnia 2022 r.