Najważniejsze informacje

U pacjentów z przewlekłą chorobą wątroby:

– tomografia komputerowa (TK: prześwietlenie wnętrza ciała z uzyskaniem obrazów przekrojów poprzecznych) u 22,5% osób prawdopodobnie nie wykryje raka wątroby i ci pacjenci nie otrzymają w porę odpowiedniego leczenia, natomiast u 8,7% osób TK błędnie wykryje raka wątroby i te osoby mogą być narażone na nieadekwatną terapię;

– TK prawdopodobnie nie wykrywa raka wątroby u 28,6% osób z tym nowotworem, u których można przeprowadzić operację usunięcia części wątroby, natomiast błędnie wykrywa raka wątroby u 7,7% osób, które poddają się niepotrzebnej operacji;

– badania za bardzo różniły się między sobą, żeby wyciągnąć jednoznaczne wnioski na podstawie tych dowodów.

Dlaczego tak ważna jest dokładna diagnostyka raka wątroby?

Rak wątroby lub rak wątrobowokomórkowy (ang. hepatocellular carcinoma, HCC) występuje najczęściej u osób z przewlekłymi chorobami wątroby, niezależnie od ich przyczyny. Jest to szósty najczęściej występujący nowotwór na świecie i czwarta najczęstsza przyczyna zgonu z powodu raka. Jest on trudny do zdiagnozowania, ponieważ jego wczesne objawy są podobne do tych, które występują przy chorobach wątroby. U osób, u których wyniki badań laboratoryjnych lub badania ultrasonograficznego sugerują raka wątroby należy wykonać dalsze badania obrazowe, które uwidaczniają miąższ wątroby, lub biopsję podczas której wycina się mały fragment wątroby poddawany następnie ocenie. W przypadku wczesnego rozpoznania raka wątroby możliwe jest leczenie operacyjne polegające na usunięciu części wątroby (resekcja wątroby) lub przeszczep wątroby. Jeśli rak wątroby jest bardziej zaawansowany, konieczne może być leczenie systemowe, natomiast w przypadku, gdy nie zostanie on odpowiednio wcześnie wykryty, chorzy nie otrzymają odpowiedniego leczenia. Nieprawidłowe rozpoznanie raka wątroby u zdrowej osoby oznacza jednak, że pacjenci mogą być poddawani niepotrzebnym badaniom lub leczeniu.

Co to jest tomografia komputerowa i jak można za jej pomocą rozpoznać raka wątroby?

Tomografia komputerowa (TK) tworzy obrazy, które pokazują przekrój poprzeczny lub „plastry” kości, naczyń krwionośnych i tkanek znajdujących się wewnątrz ciała. Obrazy powstają pod wpływem promieni rentgenowskich, które są następnie łączone przez komputer. TK może wykryć nieprawidłowości w wątrobie świadczące o obecności nowotworu. Aktualne wytyczne zalecają stosowanie TK lub innego rodzaju obrazowania – rezonansu magnetycznego (MRI) – w celu potwierdzenia obecności raka wątroby u osób, które znajdują się w grupie ryzyka, a także w celu oceny wielkości i rozprzestrzeniania się (stadium) nowotworu.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy odpowiedzieć na pytanie, czy TK jest wystarczająco dokładną metodą diagnostyczną do rozpoznawania raka wątroby u dorosłych pacjentów z przewlekłą chorobą wątroby. Skupiliśmy się przede wszystkim na rakach wątroby dowolnej wielkości i w każdym stadium zaawansowania, a także na nowotworach, które były odpowiednie do resekcji.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań, w których oceniano dokładność TK, w porównaniu z innymi najlepszymi testami diagnostycznymi, w celu potwierdzenia raka wątroby u dorosłych pacjentów z przewlekłą chorobą wątroby. Najlepszą metodą diagnostyczną jest badanie wątroby lub jej części pod mikroskopem.

Co ustaliliśmy?

Odnaleźliśmy 21 badań, w których wzięło udział 3101 osób.

Na podstawie badań stwierdzono, że około 520 (52%) z 1000 dorosłych pacjentów z przewlekłą chorobą wątroby miało potwierdzonego raka wątroby. Z tych 1000 osób, TK może:

– prawidłowo wykryć raka wątroby u 403 osób

– pominąć raka wątroby u 117 osób

– nieprawidłowo wykryć raka wątroby u 42 osób bez choroby nowotworowej

– poprawnie wykluczyć obecność raka wątroby u 438 osób

Na podstawie wyników badań stwierdzono, że około 350 (35%) z 1000 dorosłych pacjentów z przewlekłą chorobą wątroby miało potwierdzonego resekcyjnego raka wątroby. Z tych 1000 osób, TK może:

– prawidłowo wykryć operacyjnego raka wątroby u 250 osób

– pominąć resekcyjnego raka wątroby u 100 osób

– nieprawidłowo wykryć operacyjnego raka wątroby u 50 osób; i

– prawidłowo wykryć nieoperacyjnego raka wątroby u 600 osób

Jakie są ograniczenia przeanalizowanych danych naukowych?

Nasze zaufanie do otrzymanych wyników jest ograniczone, ponieważ w badaniach stosowano różne metody doboru uczestników i używano różnych definicji rozpoznania choroby wątroby. Oznacza to, że TK może być bardziej lub mniej dokładna niż sugerują to przedstawione dane naukowe.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do 4 maja 2021 r.