Najważniejsze informacje

W porównaniu z niestosowaniem leczenia uciskowego (kompresji), kompresjoterapia, w której wykorzystuje się bandaże lub pończochy w celu leczenia żylnych owrzodzeń kończyn dolnych:

– prawdopodobnie szybciej leczy żylne owrzodzenia kończyn dolnych;

– prawdopodobnie zwiększa liczbę osób, u których owrzodzenie całkowicie się zagoiło po 12 miesiącach;

– prawdopodobnie zmniejsza natężenie bólu; i

– może poprawiać niektóre aspekty jakości życia pacjentów.

Nadal jednak nie ma pewności, czy kompresjoterapia nie powoduje działań niepożądanych i czy korzyści zdrowotne wynikające z jej stosowania przewyższają koszty związane z leczeniem.

Co to są owrzodzenia kończyn dolnych?

Owrzodzenia kończyn dolnych to otwarte rany skóry na dolnej części nogi, które mogą utrzymywać się tygodnie, miesiące, a nawet lata. Większość owrzodzeń spowodowana jest chorobą żył, która wpływa na krążenie krwi w żyłach kończyn dolnych. Owrzodzenia żylne nóg mogą powodować cierpienie i ból u pacjentów, a ich leczenie może być bardzo kosztowne dla służby zdrowia.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Standardowe metody leczenia żylnych owrzodzeń kończyn dolnych często obejmują kompresjoterapię. Polega ona na zastosowaniu zewnętrznego ucisku wokół nogi, aby ułatwić powrót krwi z nóg do serca. W kompresjoterapii stosuje się bandaże, pończochy lub inne materiały stosowane do leczenia uciskiem.

Chcieliśmy sprawdzić, czy terapia uciskowa prowadzona poprzez stosowanie bandaży i pończoch uciskowych, w porównaniu z niestosowaniem ucisku:

– leczy żylne owrzodzenia kończyn dolnych;

– niesie za sobą jakiekolwiek działania niepożądane;

– poprawia jakość życia pacjentów,

– przynosi korzyści zdrowotne, które przewyższają koszty leczenia; oraz czy

– zmniejsza natężenie bólu.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań z randomizacją (RCT; tj. badań klinicznych, w których leczenie lub opieka, którą otrzymują uczestnicy, dobierana jest losowo). Ten typ badań dostarcza najbardziej wiarygodnych danych zdrowotnych na temat efektów leczenia. Poszukiwano badań, w których oceniano efekty stosowania dowolnego rodzaju bandaży lub pończoch uciskowych, w porównaniu z niestosowaniem kompresjoterapii, u chorych z żylnymi owrzodzeniami kończyn dolnych leczonych w dowolnych warunkach opieki zdrowotnej. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań i oceniliśmy zaufanie względem otrzymanych danych naukowych w oparciu o takie czynniki, jak metodyka badań i liczebność badanej grupy.

Co ustaliliśmy?

Znaleziono 14 badań (wzięło w nich udział 1391 osób, w wieku śr. 70,1 roku), które trwały śr. 12 tygodni. Osoby w 8 spośród 14 badań leczono w warunkach ambulatoryjnych i środowiskowych. Pacjenci cierpieli na żylne owrzodzenia kończyn dolnych, które utrzymywały się przez śr. 22 miesiące, a większość owrzodzeń miała powierzchnię od 5 do 20 cm².

W badaniach zastosowano 3 rodzaje kompresjoterapii: bandaż mało rozciągliwy, 4-warstwowy bandaż uciskowy oraz tzw. but Unna (rodzaj bandaża uciskowego zawierającego tlenek cynku). Powyższe metody leczenia porównano z niestosowaniem kompresjoterapii w formie standardowej opieki, leczeniem farmakologicznym, różnymi opatrunkami oraz różnymi metodami leczenia, w których tylko niektórzy uczestnicy otrzymywali leczenie uciskowe (ale nie było to normą).

(1) Leczenie owrzodzeń żylnych kończyn dolnych a ryzyko działań niepożądanych

W porównaniu z niestosowaniem kompresjoterapii, dane naukowe wskazują, że:

– u osób noszących bandaże lub pończochy uciskowe prawdopodobnie szybciej dochodzi do całkowitego wygojenia owrzodzenia,

– więcej osób leczonych za pomocą bandaży uciskowych lub pończoch prawdopodobnie doświadczy całkowitego wygojenia owrzodzenia w ciągu 12 miesięcy.

Nie odnaleziono jednoznacznych danych naukowych potwierdzających, czy stosowanie bandaży lub pończoch uciskowych powoduje jakiekolwiek działania niepożądane.

(2) Inne efekty

Dane naukowe wskazują, że w porównaniu z niestosowaniem kompresjoterapii, stosowanie bandaży lub pończoch uciskowych:

– prawdopodobnie bardziej zmniejsza natężenie bólu; i

– może poprawić niektóre aspekty jakości życia pacjentów w okresie od 12 tygodni do 12 miesięcy.

Nie mamy jednak pewności, czy stosowanie bandaży lub pończoch uciskowych przynosi korzyści zdrowotne przewyższające koszty leczenia.

Co ograniczyło nasze zaufanie do dowodów?

Większość badań została przeprowadzona na małą skalę (średnio po 51 osób), a w 10 spośród 14 uwzględnionych badań zastosowano metody, które mogły wprowadzić błędy do wyników.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Ten przegląd Cochrane jest aktualny do czerwca 2020 roku.