W tym przeglądzie podsumowano efekty wykonywania ćwiczeń rozciągających u dorosłych chorych na fibromialgię.

Jakie problemy powoduje fibromialgia?

Chorzy na fibromialgię cierpią na uporczywe bóle całego ciała. Mogą odczuwać również zmęczenie, niepokój, cierpieć na depresję oraz mieć trudności ze snem.

Na czym polega trening rozciągający?

Trening rozciągający kładzie nacisk na zwiększenie lub utrzymanie określonego zakresu ruchu w mięśniach i stawach poprzez utrzymywanie określonych pozycji ciała lub rozciąganie.

Charakterystyka badań

Przeszukaliśmy literaturę do grudnia 2017 roku i znaleźliśmy 12 badań z udziałem 743 osób, które spełniały nasze kryteria włączenia. Działania mające na celu zwiększenie elastyczności porównano z tradycyjnym leczeniem, treningiem aerobowym (np. na bieżni), treningiem oporowym (np. przy użyciu maszyn do ćwiczeń siłowych zapewniających opór dla ruchu) oraz z innymi rodzajami ćwiczeń (np. pilatesem). Wiek uczestników wynosił śr. 48,6 roku. Badania przeprowadzono w siedmiu krajach i w większości z nich (58,3%) wzięły udział tylko kobiety. Próby wysiłkowe trwały od 4 do 20 tygodni. Programy ćwiczeń rozciągających trwały od 40 do 60 minut i odbywały się od 1 do 3 razy dziennie. W większości przypadków nie podano informacji dotyczących intensywności ćwiczeń rozciągających (np. do jakiego stopnia rozciągano mięsień w danym zakresie ruchu). Czas utrzymywania danej pozycji rozciągającej wahał się od 6 do 60 sekund. Ćwiczenia były zazwyczaj ukierunkowane na mięśnie kończyn górnych i dolnych, szyi i pleców. Trening rozciągający prowadzono pod opieką trenera lub w domu. Porównywaliśmy głównie efekty ćwiczeń rozciągających i aerobiku na sali gimnastycznej.

Kluczowe wyniki po zakończeniu leczenia

Po 8–20 tygodniach obserwacji okazało się, że w porównaniu z treningiem aerobowym, korzyści z ćwiczeń rozciągających były niewielkie.

Każdy z poniższych wyników oceniono w skali od 0 do 100, przy czym mniejszy wynik oznacza lepszy rezultat.

Jakość życia związana ze zdrowiem: Osoby, które wzięły udział w programie ćwiczeń rozciągających oceniły jakość swojego życia o 4% gorzej niż osoby odbywające trening aerobowy (od 6% oceniających lepiej do 14% gorzej).

• Osoby, które odbyły trening rozciągający oceniły jakość swojego życia na 46 punktów.

• Osoby, które odbyły trening aerobowy oceniły jakość swojego życia na 42 punkty.

Natężenie bólu: Osoby, które wzięły udział w programie ćwiczeń rozciągających oceniły natężenie swojego bólu o 5% gorzej niż osoby odbywające trening aerobowy (od 1% lepiej do 11% gorzej).

• Osoby, które odbyły trening rozciągający oceniły natężenie swojego bólu na 57 punktów.

• Osoby, które odbyły trening aerobowy oceniły natężenie swojego bólu na 52 punkty.

Zmęczenie: Osoby, które wzięły udział w programie ćwiczeń rozciągających oceniły poziom swojego zmęczenia o 4% lepiej niż osoby odbywające trening aerobowy (od 13% lepiej do 5% gorzej).

• Osoby, które odbyły trening rozciągający oceniły poziom swojego zmęczenia na 67 punktów.

• Osoby, które odbyły trening aerobowy oceniły poziom swojego zmęczenia na 71 punktów.

Sztywność: Osoby, które wzięły udział w programie ćwiczeń rozciągających oceniły poziom odczuwanej sztywności o 30% lepiej niż osoby odbywające trening aerobowy (od 8% do 51% lepiej).

• Osoby, które odbyły trening rozciągający oceniły poziom odczuwanej sztywności na 49 punktów.

• Osoby, które odbyły trening aerobowy oceniły poziom odczuwanej sztywności na 79 punktów.

Sprawność fizyczna: Osoby, które wzięły udział w programie ćwiczeń rozciągających oceniły poziom swojej sprawności fizycznej o 6% gorzej niż osoby odbywające trening aerobowy (od 4% lepiej do 16% gorzej).

• Osoby, które odbyły trening rozciągający oceniły poziom swojej sprawności fizycznej na 23 punkty.

• Osoby, które odbyły trening aerobowy oceniły poziom swojej sprawności fizycznej na 17 punktów.

Rezygnacja z leczenia

Z treningów rozciągających zrezygnowało łącznie 18 na 100 osób, podczas gdy w grupie osób wykonujących ćwiczenia aerobowe zrezygnowało 19 na 100 osób.

Szkody

Nie znaleźliśmy jasnych informacji na temat szkodliwości tego rodzaju ćwiczeń. W jednym z badań stwierdzono, że u jednego z uczestników wystąpił obrzęk (zapalenie ścięgna Achillesa). Nie jest jednak jasne, czy było to związane z udziałem w treningu rozciągającym.

Jakość danych naukowych

Dane naukowe nie wskazują na to, że ćwiczenia rozciągające w znacznym stopniu przyczyniają się do poprawy jakości życia, zmniejszenia natężenia bólu, uczucia zmęczenia czy poprawy sprawności fizycznej. Liczba osób rezygnujących z programu ćwiczeń była podobna w każdej z grup. Chociaż dowody wskazują, że ćwiczenia rozciągające zmniejszają poziom odczuwanej sztywności, zaleca się ostrożność w interpretacji tych wyników, ponieważ poprawę zaobserwowano tylko w jednym badaniu obejmującym niewielką liczbę uczestników. Uznaliśmy, że ogólna pewność co do wiarygodności danych naukowych jest niska do bardzo niskiej ze względu na kwestie dotyczące sposobu zaprojektowania badań, małą liczbę uczestników i małe zaufanie co do wyników.