Najważniejsze informacje

• Interwencje rodzinne mogą ograniczyć nawroty u osób ze schizofrenią.

• Interwencje rodzinne prawdopodobnie zmniejszają obciążenie opiekunów i mogą poprawić wyrażane emocje (tj. niekorzystne środowisko rodzinne, w tym relacje rodzinne i wzorce interakcji) w rodzinach osób ze schizofrenią.

• Potrzebne są dodatkowe badania, które pozwolą na wyciągnięcie silnych wniosków na temat interwencji rodzinnych dla osób ze schizofrenią i ich rodzin.

Czym jest schizofrenia i jak wpływa na rodzinę?

Schizofrenia to ciężkie, długotrwałe zaburzenie psychiczne. U osób cierpiących na schizofrenię mogą występować urojenia, halucynacje, dezorganizacja mowy, ograniczenie funkcjonowania i samoopieki lub kilka z tych objawów. Osoby te często wracają do zdrowia, a następnie ponownie chorują (nawrót choroby). Leczenie jest zwykle długotrwałe i składa się z leków oraz interwencji "psychospołecznych", takich jak trening umiejętności społecznych, terapie behawioralne i terapie oparte na rozmowie, które pomagają pacjentom odzyskać zdrowie i kontrolować objawy. Rodzina odgrywa kluczową rolę w opiece nad chorymi, co z kolei prawdopodobnie przyczynia się do wysokiego poziomu stresu i obciążenia dla rodziny, potencjalnie zwiększając ryzyko nawrotu choroby u pacjentów. Interwencje rodzinne koncentrują się na poprawie wiedzy, emocji, zachowań i ogólnego środowiska rodzinnego, a tym samym na poprawie samopoczucia rodziny i radzeniu sobie z objawami pacjentów. Pomimo obaw dotyczących prywatności i obciążania rodziny, większość osób cierpiących na schizofrenię wyraża zgodę na zaangażowanie rodziny w opiekę nad nimi.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Kilka wytycznych zaleca interwencje rodzinne, ale dane naukowe dotyczące ich skuteczności u osób chorych na schizofrenię i ich rodzin są obecnie niespójne i nie są mocno ugruntowane. Naszym celem była ocena efektów interwencji rodzinnych dla osób ze schizofrenią lub zaburzeniami podobnymi do schizofrenii i ich rodzin w porównaniu z opieką standardową.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań, w których analizowano interwencje rodzinne dla osób ze schizofrenią i ich rodzin. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań, a także oceniliśmy poziom zaufania do danych naukowych.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 26 badań; 1985 osób miało schizofrenię, a 2056 było członkami rodziny. Włączeni pacjenci byli w większości w wieku od 26 do 38 lat i chorowali na schizofrenię od 2,5 do 13 lat. Wiek członków rodziny wahał się od około 36 do 56 lat. Badania przeprowadzono w 12 krajach.

W porównaniu z opieką standardową, interwencje rodzinne:

• mogą zmniejszyć liczbę nawrotów u pacjentów w okresie do jednego miesiąca po leczeniu (4 badania, 229 osób);

• prawdopodobnie zmniejszają obciążenie opiekunów w okresie do jednego miesiąca po leczeniu (8 badań, 563 osoby);

• mogą skutkować przejściem większej liczby rodzin z wysokiego do niskiego poziomu wyrażanych emocji (tj. niekorzystnego środowiska rodzinnego); wynik oceniany na koniec badania (2 badania, 72 osoby);

• mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na zgony pacjentów w trakcie badania (6 badań, 304 osoby); oraz

• mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na hospitalizację pacjentów w okresie do jednego miesiąca po leczeniu (2 badania, 153 osoby).

Nie mamy pewności, czy interwencje rodzinne pomagają pacjentom utrzymać przyjmowanie leków lub poprawić jakość ich życia.

Jakie są ograniczenia danych naukowych?

Nasza pewność co do wiarygodności prezentowanych danych naukowych jest ograniczona z kilku powodów. Większość badań obejmowała tylko niewielką liczbę osób (i prawdopodobnie wiedzieli oni, w której grupie leczenia się znajdują, co może zmienić ich zachowanie), znaleźliśmy bardzo mało informacji na temat niektórych badań, a niewiele badań dostarczyło informacji na temat naszych głównych punktów zainteresowania (w tym wyrażanych przez rodzinę emocji, przestrzegania przez pacjenta zaleceń odnośnie leków i jakości życia). W badaniach wykorzystano wiele różnych interwencji, a ich realizacja i pomiary różniły się od siebie, więc trudno było nam porównać ich wyniki.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Niniejszy przegląd stanowi aktualizację przeglądu Cochrane ostatni raz aktualizowanego w 2011 r. Niniejsze dane są aktualne do kwietnia 2023 r.