Kluczowe informacje

- Zidentyfikowane przez nas wyniki są niewystarczające, aby wykazać, że aplikacje na smartfony pomagają nastolatkom i dorosłym z nadwagą lub otyłością. Kiedy porównaliśmy aplikacje na smartfony z niestosowaniem żadnych działań lub z indywidualnym coachingiem, różnice, które znaleźliśmy, były niewielkie i mogły nie mieć istotnego wpływu na codzienne życie.

- Nie mamy zbyt wielu informacji na temat nastolatków. Nie wiemy również, jak dobrze aplikacje na smartfony działają w różnych krajach lub u osób, które mają mniej pieniędzy lub pochodzą z różnych środowisk.

- 34 badania na ten temat są w toku i spodziewamy się dowiedzieć więcej w ciągu najbliższych 2 lat.

- Lekarze i inni pracownicy ochrony zdrowia powinni dokładnie przemyśleć, czy polecać aplikacje na smartfony osobom z nadwagą lub otyłością.

Czym jest nadwaga i otyłość?

Nadwaga oznacza, że dana osoba waży więcej niż jest to standardowo przyjęte dla jej wzrostu. Wyraża się ją często za pomocą wskaźnika masy ciała (BMI, który obliczamy poprzez podzielenie masy ciała osoby w kilogramach przez jej wzrost w metrach do kwadratu (kg/m²)). W przypadku osób dorosłych BMI od 25 do 30 kg/m² oznacza nadwagę. O otyłości mówimy wtedy, gdy ktoś ma znaczną nadwagę i jest bardziej narażony na problemy zdrowotne. U dorosłych definiuje są ją jako BMI powyżej 30 kg/m². Oprócz możliwych problemów zdrowotnych, osoby z otyłością są często niesprawiedliwie traktowane przez otoczenie.

Aplikacje na smartfony dla osób z nadwagą lub otyłością

Aplikacje na smartfony to programy działające na smartfonie. Mogą one pomóc osobom z nadwagą i otyłością w dokonywaniu dobrych wyborów zdrowotnych w ich życiu. Mogą zachęcać nastolatków i dorosłych do większej aktywności fizycznej, zmiany sposobu odżywiania lub bardziej pozytywnego myślenia o sobie. Aplikacje te mają pomóc ludziom w utrzymaniu zdrowych nawyków.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy zbadać, czy korzystanie z aplikacji na smartfony było pomocne u dorosłych (osób w wieku powyżej 18 lat) i nastolatków (osób w wieku od 13 do 17 lat) z nadwagą lub otyłością.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, w których losowo przydzielano uczestników do jednej z grup: korzystających z aplikacji na smartfony, otrzymujących inną metodę leczenia lub korzystających ze standardowej opieki (zwanych „interwencjami”). Badania pomagają nam dowiedzieć się, czy aplikacje na smartfony są skuteczne i czy są lepsze niż inna interwencja. Wybraliśmy badania, które obejmowały nastolatków lub dorosłych z nadwagą lub otyłością z wykorzystaniem aplikacji na smartfony jako pojedynczej interwencji. Aby aplikacja została uwzględniona, musiała wspierać użytkowników za pomocą co najmniej 2 „technik zmiany zachowania”. Oznacza to, że aplikacja musiała pomagać ludziom np. śledzić ich masę ciała, spożywane posiłki lub podejmowaną aktywność, a dodatkowo dostarczać np. komunikaty motywacyjne lub informacje na temat zdrowych nawyków. Skupiliśmy się na tych badaniach, których wyniki przedstawiono po ≥6 miesiącach (badania średnioterminowe) oraz po ≥12 miesiącach (badania długoterminowe).

Co udało się nam ustalić?

Uwzględniliśmy 18 badań z udziałem 2703 osób. 16 badań obejmowało dorosłych, a 2 badania nastolatków. Interwencje w badaniach trwały od 2 do 24 miesięcy. Znaleźliśmy również 34 aktualnie prowadzone badania na ten temat, które mogłyby dostarczyć danych w ramach przyszłych aktualizacji naszego przeglądu.

Porównanie stosowania aplikacji na smartfona z niestosowaniem takiej aplikacji
W 13 badaniach porównano osoby dorosłe korzystające z aplikacji na smartfony z osobami, które nie korzystały z aplikacji. Używanie aplikacji na smartfona prawdopodobnie prowadzi do zmniejszenia aktywności fizycznej o umiarkowanym lub dużym natężeniu, natomiast aktywność w czasie wolnym prawdopodobnie nie ulega zmianie. Aplikacja na smartfony może przyczynić się do zmniejszenia BMI w perspektywie średnioterminowej, ale dowody na to są bardzo niepewne. Prawdopodobnie po 2 latach od rozpoczęcia badania odnotowano niewielką lub żadną zmianę masy ciała u badanych. Używanie aplikacji na smartfona prawdopodobnie nie spowoduje żadnej różnicy w jakości życia i w samopoczuciu po upływie 1 roku. Ponadto nie spowoduje żadnej różnicy w nawykach żywieniowych po upływie 1 roku lub 2 lat. Nie znaleźliśmy żadnych badań z udziałem nastolatków.

Porównanie aplikacji na smartfona między sobą
W 2 badaniach porównano korzystanie z różnych wersji tej samej aplikacji przez osoby dorosłe i nie wykazano żadnych różnic w wynikach lub różnice te były minimalne. W trzecim badaniu z udziałem dorosłych porównano 2 różne aplikacje (służące do liczenia kalorii lub stosowania diety ketogenicznej) i zasugerowano niewielką redukcję masy ciała po 6 miesiącach stosowania diety ketogenicznej. Nie znaleźliśmy żadnych badań z udziałem nastolatków.

Porównanie aplikacji na smartfona z indywidualnym coachingiem
W jednym z badań porównano dorosłych korzystających z aplikacji na smartfony z grupą objętą indywidualnym coachingiem. Zgłaszano jedynie krótkoterminowe wyniki. W 2 badaniach porównano korzystanie z aplikacji z indywidualnym coachingiem u nastolatków. W jednym z nich wykazano, że używanie aplikacji na smartfony spowodowało niewielką lub żadną różnicę pod względem BMI, w porównaniu z osobistym coachingiem po 6 miesiącach.

Porównanie aplikacji na smartfona ze standardową opieką
Tylko w jednym badaniu porównywano aplikację ze standardową opieką u dorosłych, ale wyniki były krótkoterminowe. Nie znaleźliśmy żadnych badań z udziałem nastolatków.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Ogólnie rzecz biorąc, nasza pewność co do skuteczności aplikacji na smartfony jest umiarkowana do bardzo niskiej. Wyniki porównań wykazały duże różnice, które nie przemawiały jednoznacznie na korzyść aplikacji na smartfony. W wielu badaniach uczestniczyło tylko kilka osób, a okres obserwacji był krótki.

Jak aktualne są powyższe dane naukowe?

Te dane są aktualne do 2 października 2023 roku.