Główne zagadnienia

- Istnieje wiele metod leczenia łysienia plackowatego, m.in. leczenie ogólnoustrojowe z wykorzystaniem leków immunosupresyjnych oraz leczenie miejscowe polegające np. na zastosowaniu stymulatorów wzrostu włosów; nie jest jednak jasne, w jakim stopniu pobudzają one odrastanie włosów w obszarze dotkniętym łysieniem.

- Tylko jeden doustny lek immunosupresyjny, baricytynib, wykazał korzystne działanie na porost włosów.

- Stosowane terapie wydają się być bezpieczne i rzadko powodują ciężkie skutki uboczne.

- Aby ocenić terapie, które mogą być potencjalnie skuteczne, konieczne jest przeprowadzenie większej liczby dobrej jakości badań.

Czym jest łysienie plackowate?

Łysienie plackowate jest powszechną chorobą charakteryzującą się miejscową lub rozproszoną utratą włosów na skórze głowy lub całym ciele. U prawie połowy pacjentów włosy odrastają samoistnie, ale znaczna część wymaga specjalnego leczenia.

Jak leczy się łysienie plackowate?

U większości pacjentów poprawa następuje samoistnie, a w niektórych przypadkach lekarz i pacjent mogą przyjąć postawę wyczekującą i nie ingerować w odrost włosów. W poważnych przypadkach jednak samoistne odrastanie włosów zdarza się rzadko. Pacjenci wymagający leczenia mogą skorzystać z różnych metod pobudzania odrostu włosów – terapii miejscowej, leczenia doustnego lub zastrzyków miejscowych z glikokortykosteroidów.

Dlaczego zrobiliśmy ten przegląd Cochrane?

Ze względu na szeroki wachlarz metod leczenia łysienia plackowatego, chcieliśmy poznać i porównać potencjalne korzyści i szkody dostępnych terapii.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, w których analizowano efekty leczenia łysienia plackowatego (łac. alopecia areata, AA), łysienia plackowatego całkowitego (łac. alopecia totalis, AT) i łysienia plackowatego uogólnionego (łac. alopecia universalis, AU). Interesujące nas metody leczenia obejmowały leki o działaniu ogólnoustrojowym (tj. mające wpływ na cały organizm) podawane doustnie lub podskórnie, takie jak np. leki immunosupresyjne, a także terapie miejscowe (tj. mające wpływ tylko na powierzchnię skóry), takie jak np. leki stymulujące wzrost włosów lub krioterapia. Terapie te porównywano z placebo (pozorowanym leczeniem, które nie zawiera żadnego leku) lub z innym lekiem. Oceniliśmy wpływ terapii na znaczny odrost włosów (≥75% i mierzony od 12 do 26 tygodni po rozpoczęciu leczenia lub po 26 tygodniach), na samopoczucie (jakość życia) oraz chcieliśmy dowiedzieć się, czy mogą one wywoływać ciężkie skutki uboczne (działania niepożądane lub szkody).

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy nasze zaufanie do wyników, opierając się na takich czynnikach, jak metodyka badań i liczba uczestników.

Jak aktualny jest ten przegląd?

Uwzględniono dane opublikowane do lipca 2022 r.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 63 badania, w których oceniano 47 różnych terapii u 4817 chorych z AA, AT lub AU (uczestnicy mieli od 2 do 74 lat).

W ramach 12 porównań (jedno porównanie oznacza jedną terapię w porównaniu z inną) uznanych za bardziej przydatne dla praktyki klinicznej, krótkoterminowy odrost włosów ≥75% (od 12 do 26 tygodni obserwacji) oceniano w 14 badaniach, a długoterminowy odrost ≥75% (po 26 tygodniach obserwacji) oceniano w 2 badaniach. Tylko w jednym badaniu oceniano samopoczucie (jakość życia), a w 22 analizowano ciężkie działania niepożądane (choć tylko w czterech z nich zgłoszono ≥1 ciężkie działanie niepożądane).

Jakie są główne wyniki przeglądu?

Jesteśmy pewni, że baricytynib (lek immunosupresyjny przyjmowany doustnie) w porównaniu z placebo zwiększa prawdopodobieństwo odrastania włosów o ≥75% (zarówno krótko-, jak i długoterminowo). Jeśli chodzi o dane dotyczące wpływu stosowania miejscowych środków stymulujących wzrost włosów (minoksydyl) na odrost włosów ≥75% w krótkim okresie czasu, w porównaniu z placebo, nie mamy do nich pewności, ponieważ wyniki w dużej mierze różniły się w zależności od badania. Nie jest jasne, czy inne metody leczenia w porównaniu z placebo lub z innymi lekami mają wpływ na odrastanie włosów, a my nie mamy pewności co do prezentowanych danych, ponieważ wyniki badań były bardzo zróżnicowane i obejmowały niewielką liczbę osób. Niektóre badania nie zawierały jasnych informacji o sposobie ich przeprowadzenia ani o tym, czy osoby biorące w nich udział wiedziały, jaki rodzaj leczenia otrzymały, co mogło mieć wpływ na wyniki. Dalsze badania z dużym prawdopodobieństwem zmienią prezentowane wyniki.

W 4 badaniach, w których oceniano leki immunosupresyjne: dupilumab (podawany podskórnie), baricytynib i miejscowo stosowany ruksolitynib, odnotowano 30 ciężkich działań niepożądanych (23 w grupie leczonej i 7 w grupie placebo) u łącznie 1332 uczestników. We wszystkich przypadkach autorzy nie ustalili bezpośredniego związku między ciężkimi działaniami niepożądanymi i zastosowanym leczeniem. Nie odnotowano zgonów, ciężkich zakażeń, ani przypadków raka. W oparciu o dostępne dane naukowe, leczenie to może mieć niewielki lub żaden wpływ na częstość występowania ciężkich działań niepożądanych.

Nie jest jasne, czy doustne stosowanie cyklosporyny (leku immunosupresyjnego) wpływa na jakość życia.

Ograniczenia danych naukowych

Nasze zaufanie do danych naukowych jest wysokie tylko w przypadku jednego porównania (baricytynib vs placebo). W przypadku pozostałych danych nasze zaufanie jest ogólnie niskie, ponieważ większość badań charakteryzowała się niedociągnięciami na poziomie projektowania badania, brało w nich udział niewielu pacjentów i nie były one możliwe do odtworzenia w celu oceny spójności wyników.