Pytanie badawcze

Jaki jest wpływ dekompresji chirurgicznej na ryzyko zgonu lub niepełnosprawności u pacjentów, u których po udarze wystąpił obrzęk mózgu?

Wprowadzenie

Większość udarów mózgu jest spowodowana zablokowaniem naczynia krwionośnego dochodzącego do mózgu (udar niedokrwienny), co stanowi główną przyczynę śmierci i niepełnosprawności na świecie. Zator uniemożliwia dopływ krwi transportującej tlen do mózgu i część mózgu zaopatrywana przez to naczynie zaczyna obumierać (zawał). W ciągu kolejnych 24 do 48 godzin uszkodzony mózg zaczyna puchnąć. Czasami obrzęk może być bardzo dramatyczny i powoduje zwiększenie ciśnienia wewnątrz czaszki, prowadząc do uszkodzenia dotkniętego obszaru mózgu i w szybkim tempie do śmierci.

Dekompresja chirurgiczna mózgu może pomóc zmniejszyć ciśnienie poprzez zrobienie wystarczająco dużego otworu w czaszce i warstwach tkanek wokół zajętego obszaru mózgu (kraniektomia dekompresyjna). Ostatnie badania sugerują, że u osób, które przeżyły rozległy udar, wczesne zastosowanie takiego leczenia może zapobiec śmierci lub niepełnosprawności. Początkowo dane naukowe dotyczyły jedynie stosowania tej techniki u młodszych pacjentów; jednak w ostatnim czasie zaczęto stosować ją także wśród osób starszych. Chcieliśmy dowiedzieć się, czy zastosowanie dekompresji chirurgicznej jest lepsze czy gorsze niż samo standardowe postępowanie medyczne u pacjentów, którzy przebyli rozległy udar mózgu.

Charakterystyka badań

W lipcu 2022 roku przeszukaliśmy literaturę pod kątem badań z randomizacją (RCT; tj. badań, w których uczestnicy są losowo przydzielani do jednej z dwóch lub więcej grup badanych), w których porównywano wyniki pacjentów z udarem mózgu, leczonych wczesną dekompresją chirurgiczną i leczonych nieoperacyjnie. Znaleźliśmy 9 badań obejmujących łącznie 526 uczestników, spośród których 13 nie zostało włączonych do ostatecznej analizy ze względu na przerwanie udziału w badaniu albo niewypełnianie podanych instrukcji. Uwzględniliśmy zatem wyniki 248 uczestników, którzy poddani byli wczesnej dekompresji chirurgicznej i 265 uczestników, którzy otrzymali tylko leczenie standardowe po udarze. Do badań wybierano na ogół chorych po ciężkich udarach mózgu ze znacznym upośledzeniem, bez poważnych chorób w przeszłości lub bez wcześniejszej niepełnosprawności. W 2 badaniach rekrutowano pacjentów w wieku do 80 lat, a w 1 badaniu uwzględniono tylko pacjentów powyżej 60 roku życia. W 6 badaniach leczono chorych w ciągu 48 godzin od momentu rozpoznania pierwszych objawów udaru.

Główne wyniki

Chirurgiczna dekompresja poprawiła wyniki u pacjentów z rozległym udarem mózgu, w porównaniu ze standardowym leczeniem. Grupa poddana dekompresji chirurgicznej była obciążona istotnie mniejszym ryzykiem zgonu oraz znamiennie mniejszym ryzykiem zgonu lub ciężkiej niepełnosprawności (ocenianymi łącznie – przyp. tłum.), w porównaniu z grupą otrzymującą wyłącznie standardowe leczenie. Używając szerszego terminu „umiarkowana niepełnosprawność”, stwierdziliśmy, że również ryzyko zgonu lub umiarkowanej niepełnosprawności było mniejsze w grupie poddanej dekompresji chirurgicznej, w porównaniu z grupą otrzymującą wyłącznie standardowe leczenie. Nie stwierdzono różnicy między grupami pod względem odsetka pacjentów, którzy przeżyli ze znacznym stopniem niepełnosprawności; jednak wynik ten był obciążony sporą dozą niepewności.

Szkody związane z zabiegiem chirurgicznym lub jakąkolwiek inną interwencją, włącznie z postępowaniem medycznym, nie zostały przedstawione w sposób spójny we wszystkich uwzględnionych badaniach, dlatego nie mogliśmy wyciągnąć istotnych wniosków dotyczących potencjalnych szkód. Kiedy uczestnicy zostali skategoryzowani według wieku poniżej lub powyżej 60 lat, wyniki pokazały, że starsi pacjenci ogólnie mają gorsze rokowanie niż młodsi, chociaż uczestnicy powyżej 60 roku życia również odnieśli korzyści z operacji dekompresyjnej.

Jakość danych naukowych

Ogólna jakość danych naukowych w tym przeglądzie była wysoka, dlatego mamy duże zaufanie do głównych wyników tego przeglądu.