Najważniejsze informacje

Wykazano, że wśród kobiet ciężarnych, które zgłaszały spożywanie alkoholu w czasie ciąży, krótkie interwencje psychospołeczne (ang. brief psychosocial interventions, BI) mogą zwiększyć liczbę kobiet stale utrzymujących abstynencję w porównaniu z leczeniem standardowym (ang. treatment as usual, TAU). Być może nie ma różnicy między grupami pod względem liczby spożywanych napojów alkoholowych dziennie, jednak dane naukowe są bardzo niepewne. Otrzymanie BI w porównaniu z TAU prawdopodobnie powoduje niewielką lub żadną różnicą w liczbie kobiet, które ukończyły leczenie.

Jakie są konsekwencje spożywania alkoholu w czasie ciąży?

Spożywanie alkoholu w czasie ciąży może mieć poważne konsekwencje zarówno dla kobiety ciężarnej, zarodka i płodu. Większe ilości spożywanego alkoholu wiążą się z większym ryzykiem, jednak nawet niewielkie lub umiarkowane spożycie alkoholu w okresie prenatalnym może skutkować pewnymi deficytami po urodzeniu. W związku z tym każde spożycie alkoholu wiąże się z pewnym ryzykiem w czasie ciąży, a obecne wytyczne zalecają unikania spożywania alkoholu w tym okresie. Mimo to, w Europie, średnio jedna na cztery ciężarne kobiety zgłasza spożywanie alkoholu w czasie ciąży.

Jakie metody leczenia są dostępne w celu zaprzestania lub ograniczenia spożywania alkoholu w czasie ciąży?

Wykazano, że interwencje psychospołeczne oraz leczenie farmakologiczne są skuteczne w przypadku nadmiernego spożywania alkoholu w ogólnej populacji. Osoby z zaburzeniem związanym ze spożywaniem alkoholu (ang. alcohol use disorder, AUD), zaburzeniem psychicznym, w którym osoba nie jest w stanie kontrolować ilości spożywanego alkoholu, mogą dodatkowo skorzystać z leczenia farmakologicznego. Nie jest jasne, czy terapie te są skuteczne wśród ciężarnych kobiet, które zgłaszają spożywanie alkoholu w czasie ciąży.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Celem badania było zweryfikowanie, czy interwencje psychospołeczne lub leczenie farmakologiczne mogą pomóc kobietom ciężarnym zgłaszającym spożywanie alkoholu w ograniczeniu lub zaprzestaniu takich zachowań.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy randomizowanych badań klinicznych (badania, w których uczestnicy są losowo przydzielanymi do jednej z dwóch lub więcej grup leczenia), w których porównywano interwencje psychospołeczne lub leczenie farmakologiczne, lub jedno i drugie, z brakiem leczenia, TAU, placebo (leczeniem pozorowanym) lub innymi metodami leczenia, aby pomóc kobietom ciężarnym w zaprzestaniu lub ograniczeniu spożywania alkoholu.

Co udało się ustalić?

Analizie poddano osiem badań, w których łącznie uczestniczyło 1369 ciężarnych kobiet, które zgłosiły spożywanie alkoholu w czasie ciąży. W dwóch badaniach u prawie połowy uczestniczek zdiagnozowano obecne lub występujące w przeszłości AUD. Większość badań (75%) przeprowadzono w Stanach Zjednoczonych. Leczenie oparte na interwencjach psychospołecznych trwały od 10 do 60 minut i odbywały się głównie w ramach pojedynczej sesji lub kilku sesji (do pięciu). Grupę otrzymującą interwencje psychospołeczne porównano z grupą otrzymującą leczenie standardowe. Kobiety ciężarne otrzymały pomoc w ramach interwencji psychospołecznej w około 15 tygodniu ciąży, a spożycie alkoholu oceniano w okresie od 8 do 24 tygodni po interwencji. Nie znaleziono żadnego badania, które analizowałoby skutki stosowania leków na zaburzenia związane ze spożywaniem alkoholu w czasie ciąży.

Stwierdzono, że BI mogą zwiększać odsetek kobiet stale zachowujących abstynencję. Dane naukowe dotyczące wpływu BI na liczbę spożywanych dziennie napojów alkoholowych są bardzo niepewne. Ostatecznie, dowiedziono, że interwencje psychospołeczne prawdopodobnie powodują niewielką lub żadną różnicę w liczbie kobiet, które ukończyły leczenie.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nie znaleziono żadnych badań oceniających skuteczność i bezpieczeństwo stosowania leków w AUD w czasie ciąży. Tylko dwa badania rekrutowały kobiety ciężarne z aktualnym lub stwierdzonym w ciągu życia zaburzeniem związanym ze spożywaniem alkoholu; to ograniczenie oznacza, że nie można uogólnić wyników na kobiety ciężarne z zaburzeniami związanym ze spożywaniem alkoholu. Potrzebne są dalsze badania w celu oceny efektów interwencji psychospołecznych lub leczenia farmakologicznego w udzielaniu pomocy kobietom ciężarnym z AUD w zaprzestaniu lub ograniczeniu spożywania alkoholu.

Na efekty interwencji psychospołecznych duży wpływ ma kontekst społeczny; biorąc pod uwagę, że większość uwzględnionych badań została przeprowadzona w Stanach Zjednoczonych, ogranicza to możliwość uogólnienia wyników na inne kraje i zmarginalizowane grupy etniczne, które nie zostały włączone do tych badań.

Ogólnie rzecz biorąc, niniejsze wyniki są dalekie od uznania ich za rozstrzygające.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane są aktualne do dnia 8 stycznia 2024 roku.