Najważniejsze informacje

• Nie znaleźliśmy wysokiej jakości danych naukowych na temat najlepszego sposobu zapobiegania zakażeniom SARS-CoV-2 w miejscu pracy. Znaleźliśmy tylko jedno badanie, w którym przedstawiono wyniki, lecz są one wątpliwe.

• Aby lepiej zrozumieć korzyści i szkody wynikające z różnych działań podejmowanych w miejscu pracy, potrzebne są obszerniejsze, dobrze zaprojektowane badania.

Wprowadzenie do tematu przeglądu

COVID-19 to choroba zakaźna układu oddechowego, która rozprzestrzeniła się na całym świecie. Osoby zakażone SARS-CoV-2 (drugi koronawirus ciężkiego ostrego zespołu oddechowego), czyli wirusem wywołującym COVID-19, mogą rozwinąć ciężką postać choroby, a także być narażone na ryzyko śmierci, dotyczy to szczególnie osób starszych oraz osób ze schorzeniami współistniejącymi. Podczas pandemii wdrożono różne działania mające na celu zapobieganie lub zmniejszenie narażenia pracowników na SARS-CoV-2 w miejscu pracy.

Jaki był cel tego badania?

Wzięto pod uwagę wpływ podejmowanych działań na liczbę zakażeń COVID-19, nieobecność w pracy, liczbę zgonów związanych z COVID-19 oraz zdarzenia niepożądane.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, które dotyczyły działań opartych na następujących czterech kategoriach:

• eliminacji narażenia na kontakt (np. strategie samoizolacji);

• kontrolach inżynieryjnych (np. bariery oddzielające lub dystansujące współpracowników i pracowników od osób z zewnątrz);

• kontrolach administracyjnych (np. praca z domu);

• środkach ochrony osobistej (np. stosowanie maseczek lub innych form zakrywania twarzy).

Uwzględniono również badania dotyczące pracowników spoza sektora opieki zdrowotnej. W wyszukiwaniach nie zastosowano żadnych ograniczeń dotyczących języka lub okresu publikacji.

Czego się dowiedzieliśmy?

W fazie początkowej przeanalizowano ponad 13 000 raportów, a w uaktualnionym już przeglądzie – ponad 10 000. Wzięto pod uwagę dwa badania z udziałem łącznie 16 014 uczestników. Jedno badanie przeprowadzono w Anglii w okresie od 18 marca 2021 r. do 27 czerwca 2021 r., a drugie na Sycylii i w Kalabrii w okresie od 1 kwietnia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. W badaniu przeprowadzonym w Anglii (Young 2021) wzięło udział ponad 24 000 pracowników. W 76 szkołach z grupy kontrolnej (izolacja standardowa) pracownicy, którzy zostali uznani za osoby mające kontakt z COVID-19 poprzez ustalenie kontaktów zakaźnych, byli zobowiązani do samoizolacji w domu przez 10 dni. W 86 szkołach z grupy eksperymentalnej (obecność wirusa oparta na testach) pracownicy, którzy zostali uznani za osoby mające kontakt z COVID-19 poprzez ustalanie kontaktów zakaźnych, nie musieli się izolować. Zamiast tego codziennie wykonywali szybki test (test antygenowy, tzw. test przepływu bocznego) przez siedem dni. Jeśli wynik szybkiego testu był negatywny, pracownik mógł wrócić do pracy. Natomiast jeśli wynik szybkiego testu był pozytywny, pracownik dokonywał samoizolacji. Naukowcy chcieli dowiedzieć się, czy między tymi dwiema metodami istnieje jakaś różnica pod względem nieobecności w pracy związanej z COVID-19. Włoskie badanie (Vitale 2022) zostało przeprowadzone w dwóch dużych firmach z sektora handlu detalicznego. Do pracowników firmy – grupy eksperymentalnej, zaliczono sprzedawców, pracowników magazynowych, a także rzeźników i piekarzy (n=1987). Podobna firma posłużyła jako grupa kontrolna (n = 1798). Pracownicy z grupy eksperymentalnej musieli pozostać w domu lub natychmiast opuścić pracę w przypadku wystąpienia gorączki lub objawów grypopodobnych. Musieli również mierzyć temperaturę ciała i saturację przy wejściu do miejsca pracy oraz poddawać się testom po bliskim kontakcie z osobą zakażoną COVID-19. Grupa kontrolna przestrzegała standardowych procedur, które obejmowały pomiar temperatury ciała w domu i sprzątanie miejsca pracy po potwierdzeniu zakażenia COVID-19. Obie grupy nosiły sprzęt ochronny, taki jak rękawiczki lub maseczki. W badaniu tym nie przedstawiono jednak żadnych wyników, które byłyby istotne dla niniejszego przeglądu.

Po przeanalizowaniu danych zebranych przez Young (2021) nie ma pewności, czy strategie przeprowadzania testów na obecność wirusa zmieniają wskaźniki zakażeń COVID-19 (jakiegokolwiek zakażenia; zakażenia objawowego) w porównaniu z rutynową izolacją po kontakcie z osobą zakażoną COVID-19. Jednakże nieobecność w pracy związana z COVID-19 może być niższa lub podobna w grupie poddanej testom na obecność wirusa. Nie ma pewności co do tych ustaleń, ponieważ liczba infekcji wśród uczestników była bardzo mała. Nie brano pod uwagę takich parametrów, jak: liczba zgonów, liczba niepożądanych zdarzeń, jakość życia, hospitalizacja uczestników. Co więcej, 71% osób z grupy, w której obecność wirusa oparta była na testach, stosowało się do tej strategii; badacze nie przedstawili jednak informacji na temat zgodności w przypadku grupy poddanej izolacji standardowej.

Zidentyfikowano łącznie osiem trwających badań. Siedem z nich zamierza przeanalizować skutki działań mające na celu wyeliminowanie ryzyka zakażenia, a ostatnie badanie skupia się na ocenie skuteczności szczepionki rekombinowanej Bacillus Calmette-Guérin (rBCG) w zapobieganiu zakażeniu COVID-19 i zmniejszaniu stopnia ciężkości choroby.

Jakie są ograniczenia danych naukowych?

Z powodu brakujących informacji i niewystarczającej liczby przeprowadzonych badań niezbędnych do potwierdzenia naszych wyników mamy niewielkie zaufanie do danych naukowych.

Jak aktualne są przedstawione dane naukowe?

Niniejszy przegląd Cochrane jest aktualizacją przeglądu opublikowanego w maju 2022 r. Na potrzeby bieżącej wersji przeglądu wyszukiwano badania do 13 kwietnia 2023 r.