คำถามการทบทวนวรรณกรรม
การรักษาทางเภสัชวิทยา การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกราน (วางขั้วไฟฟ้าบนหนังศีรษะและใช้กระแสไฟฟ้าที่ควบคุมอย่างละเอียดเพื่อเปลี่ยนการทำงานของสมอง) การรักษาทางจิตวิทยา หรือการรักษาแบบผสมผสานช่วยลดสัดส่วนของผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าหรือความรุนแรงของอาการซึมเศร้าหลังจาก เกิดโรคหลอดเลือดสมองหรือไม่
ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา
อาการซึมเศร้าเป็นเรื่องที่พบบ่อยหลังจากเกิดโรคหลอดเลือดสมอง แต่มักตรวจไม่พบหรือไม่ได้รับการรักษาอย่างเพียงพอ
วันที่สืบค้น
เราระบุการศึกษาโดยการค้นหาที่ดำเนินการในวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2022 นี่คือการทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบที่มีการปรับปรุงข้อมูลใหม่อยู่เสมอ เราค้นหาหลักฐานใหม่ทุกสองเดือนและปรับปรุงการทบทวนเมื่อเราพบหลักฐานใหม่ที่เกี่ยวข้อง โปรดเข้าไปที่ Cochrane Database of Systematic Reviews สำหรับการตรวจสอบสถานะปัจจุบันของการทบทวนวรรณกรรมนี้
ลักษณะการศึกษา
เรารวมการทดลองที่รายงานเกี่ยวกับการใช้เภสัชวิทยา การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกราน จิตวิทยา และวิธีการแบบผสมผสานเพื่อรักษาภาวะซึมเศร้าหลังจากเกิดโรคหลอดเลือดสมอง เราอธิบายผลลัพธ์หลักเป็นจำนวนคนที่เข้าเกณฑ์สำหรับภาวะซึมเศร้า (คะแนนสูงกว่าเกณฑ์การให้คะแนนที่กำหนดไว้ล่วงหน้า) และการตอบสนองที่ไม่ดีพอ (คะแนนต่ำกว่า 50% ของเกณฑ์การให้คะแนนที่กำหนดไว้ล่วงหน้า) อายุเฉลี่ยของผู้เข้าร่วมอยู่ระหว่าง 54 ถึง 78 ปี การศึกษามาจากเอเชีย (39) ยุโรป (12) อเมริกา (6) อเมริกาใต้ (1) และออสเตรเลีย (3)
ผลการศึกษาที่สำคัญ
เรารวมการทดลอง 65 ฉบับ (การเปรียบเทียบ 72 รายการ) กับผู้เข้าร่วม 5831 คน การรักษาทางเภสัชวิทยาส่งผลให้มีผู้เข้าเกณฑ์ภาวะซึมเศร้าของการศึกษาเมื่อสิ้นสุดการรักษาน้อยลง และมีการตอบสนองต่อการรักษาไม่เพียงพอน้อยลง การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกรานไม่ได้ลดจำนวนผู้ที่เข้าเกณฑ์การศึกษาสำหรับภาวะซึมเศร้าเมื่อสิ้นสุดการรักษาและจำนวนที่การตอบสนองต่อการรักษาไม่เพียงพอ การบำบัดทางจิตวิทยาลดจำนวนผู้ที่เข้าเกณฑ์การศึกษาสำหรับภาวะซึมเศร้าเมื่อสิ้นสุดการรักษา การผสมผสานระหว่างการรักษาทางเภสัชวิทยาและการกระตุ้นสมองแบบไม่รุกล้ำส่งผลให้มีผู้เข้าเกณฑ์การศึกษาภาวะซึมเศร้าน้อยลง แต่ไม่ส่งผลกระทบต่อผู้ที่มีการตอบสนองต่อการรักษาไม่เพียงพอ ผู้คนจำนวนมากในกลุ่มที่ได้รับการรักษาด้วยเภสัชวิทยารายงานเกี่ยวกับผลข้างเคียงของระบบประสาทส่วนกลาง (เช่น ความสับสน การกดประสาท อาการสั่น ในการทดลอง 5 ฉบับ) และระบบทางเดินอาหาร (เช่น อาการท้องผูก ท้องเสีย ในการทดลอง 4 ครั้ง) มากกว่ากลุ่มที่ได้รับยาหลอก ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับผลข้างเคียงของการรักษาอื่น ๆ
ความน่าเชื่อถือของหลักฐาน
การประมาณการผลการรักษาไม่แน่ชัด เนื่องจากการศึกษาส่วนใหญ่มีผู้เข้าร่วมจำนวนน้อยและการรับสมัครบุคคลที่มีลักษณะพื้นฐานแตกต่างกันมาก เราให้คะแนนความเชื่อมั่นของหลักฐานในระดับต่ำถึงต่ำมาก เนื่องจากสิ่งเหล่านี้และข้อจำกัดอื่นๆ ในการออกแบบการศึกษา
บทสรุป
ยาต้านอาการซึมเศร้าอาจเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่มีอาการซึมเศร้าเรื้อรังหลังจากเกิดโรคหลอดเลือดสมอง แต่จำเป็นต้องมีการดูแลในการใช้ยา เนื่องจากไม่ค่อยมีใครทราบเกี่ยวกับผลกระทบของยาที่มีต่อการหายจากโรคหลอดเลือดสมองโดยรวม การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกรานอาจไม่เกิดประโยชน์ ในขณะที่การบำบัดทางจิตวิทยาและการบำบัดแบบผสมผสานอาจเป็นทางเลือกในการรักษา การวิจัยในอนาคตควรรวมกลุ่มคนที่เป็นโรคหลอดเลือดสมองในวงกว้าง
หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมากบ่งชี้ว่าการรักษาทางเภสัชวิทยา จิตวิทยา และการรักษาแบบผสมผสานสามารถลดความชุกของภาวะซึมเศร้าได้ ในขณะที่การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกล้ำมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความชุกของภาวะซึมเศร้า วิธีการทางเภสัชวิทยาเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทส่วนกลางและระบบทางเดินอาหาร จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมก่อนที่จะสามารถให้คำแนะนำเกี่ยวกับการใช้การรักษาดังกล่าวเป็นประจำ
ภาวะซึมเศร้าเป็นโรคที่สำคัญที่เกี่ยวข้องกับโรคหลอดเลือดสมองซึ่งส่งผลต่อการฟื้นตัว แต่มักตรวจไม่พบหรือได้รับรักษาไม่เพียงพอ
เพื่อประเมินประโยชน์และโทษของการรักษาทางเภสัชวิทยา การกระตุ้นสมองโดยไม่รุกล้ำ การบำบัดทางจิตวิทยา หรือการการผสมผสานของสิ่งเหล่านี้ เพื่อรักษาภาวะซึมเศร้าหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมองร่วมกัน
นี่คือการทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบที่มีการปรับปรุงข้อมูลใหม่อยู่เสมอ เราค้นหาหลักฐานใหม่ทุกสองเดือนและปรับปรุงการทบทวนเมื่อเราพบหลักฐานใหม่ที่เกี่ยวข้อง โปรดเข้าไปที่ Cochrane Database of Systematic Reviews สำหรับการตรวจสอบสถานะปัจจุบันของการทบทวนวรรณกรรมนี้
เราค้นหาใน Specialized Registers of Cochrane Stroke, and Cochrane Depression Anxiety and Neurosis, CENTRAL, MEDLINE, Embase, ฐานข้อมูลอื่นๆ อีก 5 ฐานข้อมูล, ทะเบียนการทดลองทางคลินิก 2 รายการ, รายการอ้างอิง และเอกสารการดำเนินการประชุม (กุมภาพันธ์ 2022) เราได้ติดต่อผู้เขียนการศึกษา
การทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (RCTs) เปรียบเทียบ: 1) วิธีการทางเภสัชวิทยาด้วยยาหลอก 2) การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกรานด้วยการกระตุ้นหลอกหรือการดูแลตามปกติ 3) การบำบัดทางจิตวิทยาเทียบกับการดูแลตามปกติหรือการควบคุมความสนใจ 4) วิธีการทางเภสัชวิทยาและการบำบัดทางจิตวิทยาด้วยการแทรกแซงทางเภสัชวิทยาและการดูแลตามปกติหรือการควบคุมความสนใจ 5) วิธีการทางเภสัชวิทยาและการกระตุ้นสมองแบบไม่รุกรานเทียบกับการแทรกแซงทางเภสัชวิทยาและการกระตุ้นหลอกหรือการดูแลตามปกติ 6) การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกล้ำและการบำบัดทางจิตวิทยา เทียบเทียบกับการกระตุ้นสมองแบบหลอกลวงหรือการดูแลตามปกติและการบำบัดทางจิตวิทยา 7) วิธีการทางเภสัชวิทยาและการบำบัดทางจิตวิทยาด้วยยาหลอกและการบำบัดทางจิตวิทยา 8) วิธีการทางเภสัชวิทยาและการกระตุ้นสมองแบบไม่รุกรานกับยาหลอกและการกระตุ้นสมองแบบไม่รุกราน; และ 9) การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกล้ำและการบำบัดทางจิตวิทยา เทียบกับการกระตุ้นสมองแบบไม่รุกล้ำและการดูแลตามปกติหรือการควบคุมความสนใจ โดยมีจุดประสงค์เพื่อรักษาโรคซึมเศร้าหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมอง
ผู้ทบทวน 2 คนเลือกการศึกษาโดยอิสระ ประเมินความเสี่ยงของอคติ และดึงข้อมูลจากการศึกษาที่รวบรวมมา เราคำนวณความแตกต่างของค่าเฉลี่ย (MD) หรือความแตกต่างของค่าเฉลี่ยมาตรฐาน (SMD) สำหรับข้อมูลต่อเนื่อง และคำนวณค่า risk ratio (RR) สำหรับข้อมูลแบบ dichotomous โดยกำหนดช่วงความเชื่อมั่นที่ 95% (CI) เราประเมินความแตกต่างโดยใช้สถิติ I² และความแน่นอนของหลักฐานตาม GRADE
เรารวมการทดลอง 65 ฉบับ (การเปรียบเทียบ 72 รายการ) กับผู้เข้าร่วม 5831 คน มีข้อมูลสำหรับ: 1) 20 การเปรียบเทียบ; 2) 9 การเปรียบเทียบ; 3) 25 การเปรียบเทียบ; 4) 3 การเปรียบเทียบ; 5) 14 การเปรียบเทียบ; และ 6) 1 การเปรียบเทียบ เราไม่พบการทดลองสำหรับการเปรียบเทียบ 7 ถึง 9
การเปรียบเทียบ 1: วิธีการทางเภสัชวิทยา
หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมากจากการทดลองทั้ง 8 ฉบับบ่งชี้ว่าการรักษาทางเภสัชวิทยาลดจำนวนผู้ที่เข้าเกณฑ์การศึกษาสำหรับภาวะซึมเศร้า (RR 0.70, 95% CI 0.55 ถึง 0.88; P = 0.002; 8 RCTs; ผู้เข้าร่วม 1025 คน) เมื่อสิ้นสุดการรักษาและหลักฐานมีความเชื่อมั่นต่ำมาก จากการทดลอง 6 ฉบับบ่งชี้ว่าวิธีการทางเภสัชวิทยาลดจำนวนผู้ที่มีการตอบสนองต่อการรักษาไม่เพียงพอ (RR 0.47, 95% CI 0.32 ถึง 0.70; P = 0.0002; 6 RCTs; ผู้เข้าร่วม 511 คน) เมื่อเทียบกับยาหลอก เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทส่วนกลาง (CNS)พบมากกว่า (RR 1.55, 95% CI 1.12 ถึง 2.15; P = 0.008; 5 RCTs; ผู้เข้าร่วม 488 คน; หลักฐานมีความเชื่อมั่นต่ำมาก) และระบบทางเดินอาหาร (RR 1.62, 95% CI 1.19 ถึง 2.19; P = 0.002; 4 RCTs; ผู้เข้าร่วม 473 คน; หลักฐานมีความเชื่อมั่นต่ำมาก) ถูกบันทึกไว้ในวิธีการทางเภสัชวิทยามากกว่าในกลุ่มยาหลอก
การเปรียบเทียบ 2: การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกราน
หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมากจากการทดลอง 2 ฉบับ แสดงให้เห็นว่าการกระตุ้นสมองแบบไม่รุกล้ำมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อจำนวนผู้ที่เข้าเกณฑ์การศึกษาสำหรับภาวะซึมเศร้า (RR 0.67, 95% CI 0.39 ถึง 1.14; P = 0.14; 2 RCTs; 130 ผู้เข้าร่วม) และจำนวนผู้ที่มีการตอบสนองต่อการรักษาไม่เพียงพอ (RR 0.84, 95% CI 0.52, 1.37; P = 0.49; 2 RCTs; ผู้เข้าร่วม 130 คน) เมื่อเทียบกับการกระตุ้นด้วยการเสแสร้ง การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกล้ำไม่มีการเสียชีวิต
การเปรียบเทียบ 3: การบำบัดทางจิต
หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมากจากการทดลอง 6 ฉบับแสดงให้เห็นว่าการบำบัดทางจิตวิทยาลดจำนวนผู้ที่เข้าเกณฑ์การศึกษาสำหรับภาวะซึมเศร้าเมื่อสิ้นสุดการรักษา (RR 0.77, 95% CI 0.62 เป็น 0.95; P = 0.01; ผู้เข้าร่วม 521 คน) เมื่อเทียบกับการดูแลตามปกติ/ การควบคุมความสนใจ ไม่มีการทดลองเกี่ยวกับการบำบัดทางจิตวิทยาที่รายงานผลลัพธ์ต่อการรักษาที่ไม่ดีพอ ไม่พบความแตกต่างในจำนวนผู้เสียชีวิตหรือเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ในกลุ่มบำบัดทางจิตวิทยาเมื่อเทียบกับกลุ่มควบคุมการดูแลตามปกติ/การควบคุมความสนใจ
การเปรียบเทียบ 4: วิธีการทางเภสัชวิทยากับการบำบัดทางจิต
ไม่มีการทดลองของชุดค่าผสมนี้ที่รายงานเกี่ยวกับผลลัพธ์หลัก การบำบัดแบบผสมผสานไม่มีผู้เสียชีวิต
การเปรียบเทียบ 5: วิธีการทางเภสัชวิทยาด้วยการกระตุ้นสมองแบบไม่รุกราน
การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกรานและวิธีการเภสัชวิทยาลดจำนวนผู้ที่เข้าเกณฑ์การศึกษาสำหรับภาวะซึมเศร้าเมื่อสิ้นสุดการรักษา (RR 0.77, 95% CI 0.64 ถึง 0.91; P = 0.002; 3 RCTs; ผู้เข้าร่วม 392 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) แต่ไม่สำหรับจำนวนผู้ที่มีการตอบสนองต่อการรักษาไม่เพียงพอ (RR 0.95, 95% CI 0.69 ถึง 1.30; P = 0.75; 3 RCTs; ผู้เข้าร่วม 392 คน; หลักฐานมีความเชื่อมั่นต่ำมาก) เมื่อเทียบกับการรักษาทางเภสัชวิทยาเพียงอย่างเดียว หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมากจากการทดลอง 5 ฉบับบ่งชี้ว่าไม่มีความแตกต่างของการเสียชีวิตระหว่างการรักษาแบบผสมผสานนี้ (RR 1.06, 95% CI 0.27 ถึง 4.16; P = 0.93; ผู้เข้าร่วม 487 คน) เมื่อเทียบกับวิธีการทางเภสัชวิทยาและการกระตุ้นหลอกหรือการดูแลตามปกติ
การเปรียบเทียบ 6: การกระตุ้นสมองแบบไม่รุกรานร่วมกับการบำบัดทางจิตวิทยา
ไม่มีการทดลองของชุดค่าผสมนี้ที่รายงานเกี่ยวกับผลลัพธ์หลัก
แปลโดย พญ.วิลาสินี หน่อแก้ว โรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี Edit โดย พญ. ผกากรอง ลุมพิกานนท์ 2 กุมภาพันธ์ 2024