ปัญหาคืออะไร?
ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่เป็นปัญหาทางนรีเวชซึ่งมักพบในสตรีวัยเจริญพันธุ์ ทำให้เกิดอาการปวดที่หลากหลาย ได้แก่ ปวดขณะมีประจำเดือน ปวดระหว่างหรือหลังมีเพศสัมพันธุ์ ปวดบริเวณอุ้งเชิงกรานและท้องน้อย และเกิดภาวะมีบุตรยากได้ ภาวะนี้ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของสตรี โดยมีผลต่อการทำงาน กิจวัตรประจำวัน ความสัมพันธ์กับคู่สมรส และการมีบุตร ยาต้านการอักเสบชนิดที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) มักถูกใช้เป็นการรักษาแรกสำหรับสตรีที่มีภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เนื่องจากมีผลข้างเคียงน้อย และสามารถหาซื้อเองได้
ทำไมเรื่องนี้จึงสำคัญ?
ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่พบได้บ่อย แต่ยากในการวินิจฉัย ในปี 2015 สตรี 1.8 พันล้านคน (อายุ 15 ถึง 49 ปี) ทั่วโลก ได้รับการวินิจฉัยว่ามีภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ มีการประมาณการว่า สตรีถึง 60% ที่มีอาการปวดประจำเดือน มีภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ภาวะนี้ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของสตรี โดยมีผลต่อการทำงาน กิจวัตรประจำวัน ความสัมพันธ์กับคู่สมรส และการมีบุตร มีการสำรวจในประเทศอังกฤษซึ่งทำโดย -Endometriosis UK (www.endometriosis-uk.org/)- พบว่า 65% ของสตรีที่ีมีภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ รู้สึกว่าภาวะนี้ส่งผลในด้านลบต่อการทำงาน 10% ของสตรีต้องลดชั่วโมงการทำงานลง และ 30% ไม่สามารถทำงานต่อได้ในที่ทำงานเดิม 16% ของสตรีที่ไม่ได้รับการจ้างงานต่อ และ 6% ที่จำเป็นในการเรียกร้องผลประโยชน์จากรัฐ ดังนั้น นอกจากความรู้สึกของการสูญเสียการเป็นผู้ให้กับสังคม ยังต้องอาศัยผู้อื่นอีกด้วย ยิ่งทำให้เกิดความสูญเสียการมั่นใจในตนเองไป ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่นี้ เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญเนื่องจากสตรีจำนวนมากได้รับผลกระทบ และเจ็บป่วยที่เกี่ยวข้องกับโรคนี้
NSAIDs สามารถซื้อได้โดยไม่ต้องมีใบสั่งยา เพื่อรักษาอาการปวด ออกฤทธิ์โดยลดการสร้าง prostaglandins ซึ่งจะช่วยลดอาการปวดเกร็งที่สัมพันธ์กับภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ได้ อย่างไรก็ดี Cochrane review เกี่ยวกับการใช้ NSAIDs เพื่อลดอาการปวดประจำเดือนพบว่าส่งผลกระทบต่อกระเพาะอาหาร (เช่น คลื่นไส้ ถ่ายเหลว) หรือผลกระทบด้านอื่นๆได้ (เช่น ปวดศีรษะ ง่วงนอน มึนงง ปากแห้ง) งานรีวิวนี้ืทำขึ้นเพื่อเปรียบเทียบ NSAIDs ที่ใช้รักษาอาการปวดจากภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เทียบกับ ยาหลอก ยาแก้ปวดอื่นๆ หรือการไม่ได้รับการรักษา เพื่อประเมินประสิทธิภาพและความปลอดภัยของยา
เราพบหลักฐานอะไร
เราสืบค้นหาหลักฐานเมื่อ ตุลาคม 2016 และพบว่าไม่มีการศึกษาใหม่ซึ่งเป็น RCTs
จากการปรับปรุงก่อนหน้า รีวิวนี้พบหลักฐานที่จำกัดเกี่ยวกับประสิทธิผลของ NSAIDs (โดยเฉพาะ naproxen ) สำหรับการจัดการความปวดที่เกิดจาก endometriosis นอกจากนั้นแล้ว ยังถูกจำกัดเนื่องจากมีเพียงหนึ่งการศึกษาที่มีข้อมูลเหมาะสมสำหรับการวิเคราะห์ และการศึกษานี้ทำในสตรีเพียง 20 คน หลักฐานที่มีอยู่ในระดับคุณภาพต่ำ เนื่องจากรายงานวิธีการศึกษาที่ไม่ดีพอ ขาด precision ในการบอกการลดปวดโดยรวม ผลข้างเคียงของการรักษา และความต้องการการลดปวดอื่นๆเพิ่มเติม การศึกษาดังกล่าวไม่ได้รายงานผลของคุณภาพชีวิต ผลต่อการทำกิจวัตรประจำวัน การขาดงานหรือขาดเรียน หรือความพึงพอใจต่อการรักษา
หลักฐานนี้มีความหมายอย่างไร
หลักฐานที่มีอยู่ในปัจจุบันไม่พอที่จะให้สรุปได้ว่า NSAIDs มีประสิทธิภาพที่เพียงพอในการรักษาอาการปวดที่เกิดจากภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่หรือไม่ หรือว่า NSAIDs ต่างชนิดกันผลเป็นอย่างไร และอย่างที่มีรายงานใน Cochrane รีวิวอื่นๆ สตรีที่ใช้ NSAIDs ต้องระวังว่า อาจเกิดผลข้างเคียงได้ เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ และง่วงนอน ถ้ายังไม่พบหลักฐานใหม่ในอนาคต เราจะไม่ปรับปรุงรีวิวนี้ใหม่อีก
คุณภาพของหลักฐานงานวิจัย
หลักฐานที่มีอยู่ในระดับคุณภาพต่ำ เนื่องจาก risk of bias และ imprecision (หลักฐานมาจากงานวิจัยขนาดเล็กชิ้นเดียว)
จากการที่ไม่มีหลักฐานที่มีคุณภาพสูงอยู่ในปัจจุบัน จึงไม่พอที่จะให้สรุปได้ว่า NSAIDs (naproxen) มีประสิทธิภาพที่เพียงพอในการรักษาอาการปวดที่เกิดจากภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่หรือไม่ ไม่มีหลักฐานว่า NSAIDs แต่ละชนิดมีประสิทธิภาพต่างกัน และอย่างที่มีรายงานใน Cochrane รีวิวอื่นๆ สตรีที่ใช้ NSAIDs ต้องระวังว่า อาจเกิดผลข้างเคียงจากยาได้
ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่เป็นปัญหาซึ่งพบได้บ่อยทางนรีเวช ส่งผลต่อสตรีทำให้เกิดอาการปวด และภาวะมีบุตรยาก ภาวะนี้ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของสตรี โดยมีผลต่อการทำงาน กิจวัตรประจำวัน ความสัมพันธ์กับคู่สมรส และการมีบุตร ยาต้านการอักเสบชนิดที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) มักถูกใช้เป็นการรักษาแรกสำหรับสตรีที่มีภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ สำหรับลดอาการปวด
เพื่อเปรียบเทียบ NSAIDs ที่ใช้รักษาอาการปวดจากภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เทียบกับ ยาหลอก NSAIDs ต่างชนิดกัน ยาแก้ปวดอื่นๆ หรือการไม่ได้รับการรักษา
เราค้น Cochrane Gynaecology and Fertility Group Specialised Register of Controlled Trials (ถึงตุลาคม 2016), Central Register of Controlled Trials (CENTRAL) in the Cochrane Library, as well as MEDLINE (มกราคม 2008 ถึง ตุลาคม 2016), Embase (1 มกราคม 2016 ถึง 19 ตุลาคม 2016), งานวิจัยที่ลงทะเบียนไว้ และเอกสารอ้างอิงของงานตีพิมพ์ที่เกี่ยวข้อง เราไม่พบการศึกษาที่เป็น randomised controlled trials ใหม่ ถ้ายังไม่พบหลักฐานใหม่ในอนาคต เราจะไม่ปรับปรุงรีวิวนี้ใหม่อีก
เราได้รวบรวม randomised controlled trials (RCTs) ซึ่งดูผลของ NSAIDs ต่ออาการปวดที่เกิดจากภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ในสตรีทุกอายุ
ในการปรับปรุงรีวิวนี้ในปี 2009 ผู้เขียนรีวิวสองท่าน (CA และ SH) ได้อ่านข้อมูลจากแต่ละการศึกษาโดยเป็นอิสระต่อกัน เราวิเคราะห์ การวิจัยแบบไขว้กลุ่ม (cross-over trials) โดยใช้ inverse variance method of RevMan เพื่อคำนวณ odds ratio สำหรับ binary outcomes
เราไม่พบงานวิจัยใหม่สำหรับการปรับปรุงในปี 2016 รีวิวนี้มีสองงานวิจัย แต่เราวิเคราะห์ข้อมูลเพียงหนึ่งงานวิจัย ซึ่งทำในสตรี 24 คน
ความเสี่ยงที่จะเกิดอคติขึ้นโดยรวม ไม่ชัดเจนเนื่องจากขาดรายละเอียดวิธีการวิจัย โดยใช้วิธี GRADE คุณภาพของหลักฐานอยู่ในระดับต่ำมาก เราลดคุณภาพของงานวิจัย เนื่องจาก risk of bias และ imprecision (ช่วงเชื่อมั่นที่กว้าง และหลักฐานงานวิจัยขนาดเล็กชิ้นเดียว)
การเปรียบเทียบ NSAIDs (naproxen) กับยาหลอก ไม่พบความแตกต่างในผลของการปวด (odds ratio (OR) 3.27, 95% confidence interval (CI) 0.61 ถึง 17.69; หนึงการศึกษา, สตรี 24 คน; หลักฐานงานวิจัยระดับต่ำมาก) ในสตรีที่มีภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ จากหลักฐานวิจัยพบว่า สตรีที่ใช้ NSAIDs (naproxen) จะขอยาแก้ปวดอื่นลดลงหรือไม่ (OR 0.12, 95% CI 0.01 ถึง 1.29; หนึงการศึกษา, สตรี 24 คน; หลักฐานงานวิจัยระดับต่ำมาก) หรือมีผลข้างเคียง (OR 0.46, 95% CI 0.09 ถึง 2.47; หนึงการศึกษา, สตรี 24 คน; หลักฐานงานวิจัยระดับต่ำมาก) ต่างจากยาหลอกหรือไม่นั้น ไม่สามารถสรุปได้
งานวิจัยไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับ ผลของคุณภาพชีวิต ผลต่อการทำกิจวัตรประจำวัน การขาดงานหรือขาดเรียน ความต้องการการรักษาที่มากขึ้น หรือความพึงพอใจต่อการรักษา
แปลโดย พญ.นันทสิริ เอี่ยมอุดมกาล เมื่อวันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2018