คำถามของการทบทวนวรรณกรรม
การให้โปรไบโอติกสำหรับทารกคลอดก่อนกำหนดมากหรือน้ำหนักแรกเกิดน้อยมากจะป้องกันไม่ให้เกิด NEC หรือไม่
ความเป็นมา
ทารกคลอดก่อนกำหนดมาก (ผู้ที่เกิดก่อนกำหนดเท่ากับหรือมากกว่า 8 สัปดาห์) และทารกที่มีน้ำหนักแรกเกิดน้อยมาก (ทารกที่มีน้ำหนักน้อยกว่า 1.5 กิโลกรัมเมื่อแรกเกิด) มีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะลำไส้อักเสบเนื้อตาย ซึ่งเป็นภาวะร้ายแรงที่เนื้อเยื่อในเยื่อบุลำไส้ของทารกเกิดการอักเสบ และเริ่มตาย ภาวะนี้อาจนำไปสู่การเสียฃีวิต การติดเชื้อร้ายแรง ความทุพพลภาพในระยะยาว และปัญหาพัฒนาการ
เราต้องการค้นหาอะไร
วิธีหนึ่งที่จะช่วยป้องกันไม่ให้เกิดภาวะลำไส้เน่าคือ การเพิ่มโปรไบโอติก (ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีแบคทีเรียหรือยีสต์ที่อาจเป็นประโยชน์) ลงในนม เราต้องการทราบว่าการเสริมโปรไบโอติกอาจเป็นประโยชน์ต่อทารกคลอดก่อนกำหนดมากและมีน้ำหนักแรกเกิดน้อยมากหรือไม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เราต้องการทราบว่าการเสริมโปรไบโอติกดีกว่ายาหลอก (การรักษาหลอก) หรือไม่มีการรักษาเพื่อปรับปรุง:
• ลำไส้อักเสบเนื้อตาย
• การเสียชีวิตจากสาเหตุใด ๆ
• การติดเชื้อร้ายแรง
• ระยะเวลาการรักษาในโรงพยาบาลตั้งแต่แรกเกิด และ
• ความบกพร่องทางพัฒนาการทางระบบประสาท
เราทำอะไร
เราค้นหาฐานข้อมูลที่สำคัญหลายแห่งเพื่อระบุการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (การทดลองที่มอบหมายผู้เข้าร่วมให้เข้ากลุ่มการรักษากลุ่มใดกลุ่มหนึ่งจากสองกลุ่มขึ้นไปโดยการสุ่ม) ที่ตรวจสอบการใช้โปรไบโอติกในการป้องกันภาวะลำไส้อักเสบเนื้อตายในทารกคลอดก่อนกำหนดมากและมีน้ำหนักแรกเกิดน้อยมาก เราเปรียบเทียบและสรุปผลการศึกษาและจัดอันดับความเชื่อมั่นของหลักฐานโดยพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ เช่น วิธีการศึกษาและขนาด
เราพบอะไร
เราพบการทดลอง 60 ฉบับ กับทารก 11,156 คน การทดลองส่วนใหญ่มีขนาดเล็ก และส่วนใหญ่มีข้อบกพร่องด้านการออกแบบที่อาจมีอคติต่อสิ่งที่ค้นพบ
ผลการศึกษาหลัก
การให้โปรไบโอติกสำหรับทารกคลอดก่อนกำหนดมากและมีน้ำหนักแรกเกิดต่ำมาก เมื่อเทียบกับการให้ยาหลอกหรือไม่ได้รับการรักษา อาจลดความเสี่ยงของภาวะลำไส้อักเสบเนื้อตาย และอาจลดความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตด้วย โปรไบโอติกอาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อการติดเชื้อร้ายแรง และอาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อผลลัพธ์ด้านความพิการหรือพัฒนาการ โปรไบโอติกเมื่อเทียบกับยาหลอกหรือไม่มีการรักษาใด ๆ อาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อโรคลำไส้อักเสบแบบเนื้อตาย การเสียชีวิต หรือการติดเชื้อร้ายแรงในทารกคลอดก่อนกำหนดอย่างมากมาก (ผู้ที่เกิดเร็วกว่ากำหนดมากกว่า 12 สัปดาห์) หรือทารกที่มีน้ำหนักแรกเกิดต่ำมากมาก (ผู้ที่มีน้ำหนักน้อยกว่า 1.0 กิโลกรัมเมื่อแรกเกิด)
หลักฐานนี้มีข้อจำกัดอะไรบ้าง
วิธีการที่ใช้ในการทดลองที่รวบรวมมาอาจมีคุณประโยชน์ของการให้โปรไบโอติกแก่ทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากและมีน้ำหนักแรกเกิดน้อยมาก นอกจากนี้ ผลที่ได้อาจมีความเอนเอียงจากการทดลองเล็กๆ ด้วยวิธีที่ไม่น่าเชื่อถือ
เนื่องจากเรามีความมั่นใจเพียงเล็กน้อยหรือมีความมั่นใจปานกลางในหลักฐานสำหรับผลของอาหารเสริมโปรไบโอติกในทารกคลอดก่อนกำหนดมากหรือน้ำหนักแรกเกิดน้อยมาก จึงมีความจำเป็นสำหรับการทดลองขนาดใหญ่และมีคุณภาพสูงเพิ่มเติมเพื่อแสดงหลักฐานของความถูกต้องเพียงพอและการบังคับใช้เพื่อเป็นแนวทางของนโยบาย และการปฏิบัติ
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
หลักฐานเป็นปัจจุบันถึงเดือนกรกฎาคม 2022
เมื่อพิจารณาจากหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นในระดับต่ำถึงปานกลางสำหรับผลของอาหารเสริมโปรไบโอติกต่อความเสี่ยงของ NEC รวมถึงการเจ็บป่วยและการเสียชีวิตที่เกี่ยวข้องสำหรับทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือทารก VLBW และโดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับทารกที่คลอดก่อนกำหนดอย่างมากมากหรือทารก ELBW จึงมีความจำเป็นที่จะต้องเพิ่ม การทดลองที่มีขนาดใหญ่ คุณภาพสูง เพื่อให้หลักฐานของความถูกต้องและการนำไปใช้เพียงพอเพื่อเป็นนโยบายและแนวปฏิบัติ
ภาวะความไม่สมดุลของจุลินทรีย์ (dysbiosis) ในลำไส้อาจนำไปสู่การเกิดภาวะลำไส้เน่า (necrotising enterocolitis; NEC) ในทารกที่คลอดก่อนกำหนดมาก (very preterm) หรือน้ำหนักแรกเกิดต่ำมาก (very low birth weight; VLBW) การเสริมอาหารด้วย probiotics เพื่อปรับ microbiome ในลำไส้ได้รับการเสนอเป็นกลยุทธ์เพื่อลดความเสี่ยงของการเกิด necrotising enterocolitis (NEC) และการเสียชีวิตและการเจ็บป่วยที่เกี่ยวข้องในทารกที่คลอดก่อนกำหนดอย่างมากหรือน้ำหนักแรกเกิดต่ำมาก (VLBW)
เพื่อตรวจสอบผลของการเสริมโปรไบโอติกต่อความเสี่ยงของ NEC และการตายและการเจ็บป่วยในทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือน้ำหนักแรกเกิดต่ำมาก
เราค้นหาใน CENTRAL, MEDLINE, Embase, ฐานข้อมูล Maternity and Infant Care และ CINAHL ตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงเดือนกรกฎาคม 2022 เราค้นหาฐานข้อมูลการทดลองทางคลินิกและรายงานการประชุม และตรวจสอบรายการอ้างอิงของบทความที่ได้มา
เรารวบรวมการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (randomised controlled trials; RCTs) และ quasi-RCTs ที่เปรียบเทียบโปรไบโอติกกับยาหลอกหรือไม่มีโปรไบโอติกในทารกคลอดก่อนกำหนดมาก (เกิดก่อนอายุครรภ์ 32 สัปดาห์) และทารก VLBW (มีน้ำหนักน้อยกว่า 1500 กรัมเมื่อแรกเกิด)
ผู้ประพันธ์การทบทวนวรรณกรรม 2 คน แยกกันประเมินความเสี่ยงของการมีอคติของการทดลอง ดึงข้อมูล และสังเคราะห์ผล โดยใช้ risk ratio (RR) risk difference (RD) และ mean difference (MD) และช่วงความเชื่อมั่น (CIs) 95% ผลลัพธ์หลักที่สนใจคือ NEC และการเสียชีวิตจากทุกสาเหตุ ผลลัพธ์รองคือการติดเชื้อที่แพร่กระจายที่เริ่มมีอาการช้า (> 48 ชั่วโมงหลังคลอด) ระยะเวลาการรักษาในโรงพยาบาล และความบกพร่องทางพัฒนาการทางระบบประสาท เราใช้วิธี GRADE เพื่อประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐาน
เรานำเข้าการทดลอง 60 ฉบับ กับทารก 11,156 คน การทดลองส่วนใหญ่มีขนาดเล็ก (ค่ามัธยฐานของตัวอย่างทารก 145 คน) การขาดความชัดเจนในวิธีการจัดการการปกปิดและการปกปิดผู้ดูแลหรือผู้ตรวจสอบเป็นสาเหตุหลักของอคติในการทดลองประมาณครึ่งหนึ่ง สูตรของโปรไบโอติกแตกต่างกันไปในแต่ละการทดลอง ผลิตภัณฑ์ที่ใช้บ่อยที่สุดประกอบด้วย Bifidobacterium spp., Lactobacillus spp. , Saccharomyces spp . และ Streptococcus spp . เดี่ยวหรือรวมกัน
ทารกคลอดก่อนกำหนดมากหรือน้ำหนักแรกเกิดน้อยมาก
โปรไบโอติกอาจลดความเสี่ยงของ NEC (RR 0.54, 95% CI 0.46 ถึง 0.65; I² = 17%; การทดลอง 57 ฉบับ, ทารก 10,918 คน; ความเชื่อมั่นต่ำ) จำนวนที่ต้องรักษาเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่เป็นประโยชน์เพิ่มเติม 1 ครั้ง (NNTB) คือ 33 (95% CI 25 ถึง 50) โปรไบโอติกอาจลดอัตราการเสียชีวิตเล็กน้อย (RR 0.77, 95% CI 0.66 ถึง 0.90; I² = 0%; การทดลอง 54 ฉบับ, ทารก 10,484 คน; ความเชื่อมั่นปานกลาง); NNTB คือ 50 (95% CI 50 ถึง 100) โปรไบโอติกอาจมีผลกระทบเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อความเสี่ยงของการติดเชื้อที่แพร่กระจายในช่วงปลาย (RR 0.89, 95% CI 0.82 ถึง 0.97; I² = 22%; การทดลอง 49 ฉบับ, ทารก 9876 คน; ความเชื่อมั่นปานกลาง) โปรไบโอติกอาจมีผลกระทบเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีผลเลยต่อความบกพร่องทางพัฒนาการทางระบบประสาท (RR 1.03, 95% CI 0.84 ถึง 1.26; I² = 0%; การทดลอง 5 ฉบับ, ทารก 1518 คน; ความเชื่อมั่นต่ำ)
ทารกคลอดก่อนกำหนดมากมากหรือน้ำหนักแรกเกิดน้อยมากมาก
มีข้อมูลเพียงเล็กน้อยสำหรับทารกคลอดก่อนกำหนดมากมากหรือทารกน้ำหนักแรกเกิดต่ำมากมาก (extremely low birth weight; ELBW) ในประชากรกลุ่มนี้ โปรไบโอติกอาจมีผลกระทบเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อ NEC (RR 0.92, 95% CI 0.69 ถึง 1.22, I² = 0%; การทดลอง 10 ฉบับ, ทารก 1836 คน; ความเชื่อมั่นต่ำ), การเสียชีวิตจากทุกสาเหตุ (RR 0.92, 95% CI 0.72 ถึง 1.18; I² = 0%; การทดลอง 7 ฉบับ, ทารก 1723 คน; ความเชื่อมั่นต่ำ) หรือการติดเชื้อที่ลุกลามช่วงปลาย (RR 0.93, 95% CI 0.78 ถึง 1.09; I² = 0%; การทดลอง 7 ฉบับ, ทารก 1533 คน; ความเชื่อมั่นต่ำ) ไม่มีการทดลองที่ให้ข้อมูลสำหรับการวัดความบกพร่องทางพัฒนาการทางระบบประสาทในทารกคลอดก่อนกำหนดอย่างมากหรือทารก ELBW
แปลโดย แพทย์หญิงวิลาสินี หน่อแก้ว โรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี Edit โดย พญ ผกากรอง ลุมพิกานนท์ 30 กันยายน 2024