ใจความสำคัญ
• หลักฐานจำกัดแสดงให้เห็นว่าการสนับสนุนด้านพฤติกรรมอาจเป็นประโยชน์ในการเลิกการเลิกการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำ
• ไม่มีหลักฐานเพียงพอที่จะประเมินผลของ varenicline, bupropion หรือ e-health สำหรับการเลิกการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำ
• ในทุกกรณี การศึกษาเพิ่มเติมอาจเปลี่ยนแปลงข้อสรุปของเรา จำเป็นต้องมีการทดลองขนาดใหญ่และออกแบบมาอย่างดีเพิ่มเติมเกี่ยวกับวิธีการทางพฤติกรรมและเภสัชวิทยาเพื่อหยุดการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำ
• เนื่องจากศักยภาพการเข้าถึงและประสิทธิผลของวิธีการทางสุขภาพทางอิเล็กทรอนิกส์เพื่อช่วยเลิกสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำ จึงจำเป็นต้องมีการทดลองกับกลุ่มตัวอย่างขนาดใหญ่และระยะเวลาติดตามผลที่ยาวนาน
• การรายงานรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับกลวิธีเชิงพฤติกรรมที่ใช้ในวิธีการที่ศึกษาจะช่วยบอกองค์ประกอบที่สำคัญในวิธีการนี้
ท่อน้ำคืออะไร
ท่อน้ำเป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการสูบใบยาสูบ ท่อน้ำ อย่างที่ใช้กันในปัจจุบัน ท่อส่งน้ำ (หรือที่เรียกว่า hookah, shisha, หรือ narghile) ประกอบด้วยส่วนหัว (ที่วางยาสูบ) ลำตัว ฐานรองน้ำ และสายยางที่ปิดท้ายด้วยปลายปากที่ใช้สูดเข้าทางปาก โดยปกติแล้วชิ้นส่วนของถ่านที่เผาไหม้จะถูกวางไว้ด้านบนของฟอยล์อลูมิเนียมที่เจาะไว้ซึ่งครอบคลุมหัวที่บรรจุยาสูบ ซึ่งช่วยให้อากาศที่อุ่นด้วยถ่านผ่านยาสูบ ในขณะที่รูที่ด้านล่างของหัวช่วยให้ควันผ่านลงไปได้ทางก้านท่อน้ำ ส่วนล่างของก้านอยู่ใต้น้ำ ทำให้ควันพุ่งผ่านสายยางและปลายปากไปยังผู้สูบ ปลายปากมักจะถูกปิดด้วยหลอดเป่าแบบใช้แล้วทิ้งสำหรับผู้ใช้แต่ละคน
การติดท่อน้ำรักษาอย่างไร
รูปแบบของการสนับสนุนเพื่อช่วยให้คนเลิกสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำนั้นคล้ายคลึงกับรูปแบบที่กำหนดเป้าหมายไปที่การใช้ยาสูบในรูปแบบอื่นๆ ซึ่งรวมถึงการสนับสนุนด้านพฤติกรรม ยาเลิกบุหรี่ และทั้งสองอย่างรวมกัน
ทำไมเราถึงทำการทบทวนวรรณกรรม Cochrane นี้
การสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว กลายเป็นปัญหาสาธารณสุขทั่วโลก โดยเฉพาะในกลุ่มเยาวชน หลักฐานปัจจุบันบ่งชี้ว่าการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำเป็นสิ่งเสพติดพอๆ กับบุหรี่ และผู้ใช้จะมีความเสี่ยงต่อสุขภาพเช่นเดียวกับผู้สูบบุหรี่ ดังนั้นการพัฒนาและทดสอบวิธีการเพื่อการเลิกท่อน้ำโดยเฉพาะจึงมีความสำคัญ
เราทำอะไร
เรารวมการทดลองวิธีการใดๆ เพื่อช่วยให้ผู้สูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำเลิกสูบบุหรี่ พวกเขาอาจมีอายุหรือเพศใดก็ได้ เราวัดว่าผู้เข้าร่วมการศึกษาหยุดใช้ท่อน้ำเมื่อสามเดือนหลังวิธีการหรือนานกว่านั้น เรารวมวิธีการที่มุ่งไปที่บุคคลหรือกลุ่มบุคคล
เราพบอะไร
เราพบการศึกษา 9 ฉบับ ที่ทดสอบวิธีการช่วยเหลือผู้สูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำให้เลิกสูบบุหรี่ ในบรรดาการศึกษาเหล่านี้ มีการศึกษา 5 ฉบับที่ทดสอบการสนับสนุนด้านพฤติกรรม; การศึกษา 2 ฉบับ ทดสอบยาเลิกบุหรี่ที่เรียกว่า varenicline; การศึกษา 1 ฉบับ ทดสอบยาเลิกบุหรี่ที่เรียกว่า bupropion และ การศึกษา 2 ฉบับได้ทดสอบการสนับสนุน e-health ทางอินเทอร์เน็ตหรือโทรศัพท์มือถือ
อะไรคือผลลัพธ์หลักของการการทบทวนวรรณกรรมของเรา
เรามีหลักฐานที่มีคุณภาพต่ำว่าการสนับสนุนด้านพฤติกรรมแบบเห็นหน้ากันช่วยให้ผู้คนจำนวนมากขึ้นเลิกสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำมากกว่าที่ไม่มีการสนับสนุน เราไม่เชื่อมั่นเกี่ยวกับผลของ bupropion, varenicline และ e-health เนื่องจากหลักฐานมีจำกัด
ข้อจำกัดของหลักฐานคืออะไร
ผลลัพธ์ขึ้นอยู่กับข้อมูลจากการศึกษาจำนวนน้อย การศึกษา 6 ใน 9 ฉบับ มีปัญหาด้านการออกแบบที่อาจส่งผลต่อความน่าเชื่อถือในผลลัพธ์ที่ได้ นอกจากนี้ วิธีการทางพฤติกรรมที่รวมไว้แตกต่างกัน และไม่ได้อธิบายไว้อย่างดีเสมอไป ซึ่งหมายความว่าผลลัพธ์ของเราอาจเปลี่ยนแปลงเมื่อมีการศึกษาเพิ่มเติม
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
การค้นหาหลักฐานนี้ดำเนินการในเดือนกรกฎาคม 2022
เราพบหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำว่าวิธีการทางพฤติกรรมเพื่อเลิกการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำสามารถเพิ่มอัตราการเลิกท่อน้ำในกลุ่มผู้สูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำ เราพบหลักฐานไม่เพียงพอที่จะประเมินว่า varenicline หรือ bupropion เพิ่มการงดการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำหรือไม่ หลักฐานที่มีอยู่เข้ากันได้กับขนาดผลที่ใกล้เคียงกับที่เห็นในการเลิกบุหรี่
เนื่องจากการเข้าถึงที่เป็นไปได้และประสิทธิผลของวิธีการทาง e-health สำหรับการเลิกการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำ จึงจำเป็นต้องมีการทดลองกับตัวอย่างขนาดใหญ่และระยะเวลาติดตามผลที่ยาวนาน การศึกษาในอนาคตควรใช้การตรวจสอบความถูกต้องทางชีวเคมีของการเลิก เพื่อป้องกันความเสี่ยงของ detection bias ประการสุดท้าย มีการให้ความสนใจอย่างจำกัดต่อกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงสำหรับการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำ เช่น เยาวชน คนหนุ่มสาว หญิงมีครรภ์ และผู้ใช้ยาสูบทั้งสองแบบหรือหลายแบบ กลุ่มเหล่านี้จะได้รับประโยชน์จากการศึกษาที่กำหนดเป้าหมาย
ในขณะที่การสูบบุหรี่ลดลงทั่วโลก การสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำก็เพิ่มขึ้นโดยเฉพาะในหมู่เยาวชน ผลกระทบของการเพิ่มขึ้นนี้ถูกขยายโดยการเพิ่มหลักฐานของธรรมชาติที่เสพติดและเป็นอันตราย การสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำได้รับอิทธิพลจากหลายปัจจัย รวมถึงรสชาติที่ดึงดูดใจ การตลาด การใช้ในสังคม และความเข้าใจผิดว่าการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำเป็นอันตรายหรือเสพติดน้อยกว่าบุหรี่ ผู้ที่สูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำสนใจที่จะเลิกใช้แต่มักไม่สำเร็จด้วยตนเอง ดังนั้นการพัฒนาและทดสอบวิธีการหยุดการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำเพื่อช่วยให้ผู้คนเลิกบุหรี่จึงถูกระบุว่าเป็นลำดับความสำคัญสำหรับความพยายามในการควบคุมยาสูบทั่วโลก
เพื่อประเมินประสิทธิผลของวิธีการเลิกยาสูบสำหรับผู้ที่สูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำ
เราสืบค้นใน Cochrane Tobacco Addiction Review Group Specialized Register จากฐานข้อมูลที่เริ่มก่อตั้งถึงวันที่ 29 กรกฎาคม 2022 โดยใช้คำศัพท์และการสะกดคำที่แตกต่างกัน ('waterpipe' หรือ 'narghile' หรือ 'arghile' หรือ 'shisha' หรือ 'goza' หรือ 'narkeela' หรือ 'hookah ' หรือ 'hubble bubble') เราค้นหาการทดลองทั้งที่เผยแพร่แล้วหรือไม่ได้เผยแพร่ในภาษาใดก็ได้
เราค้นหาการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (RCTs), quasi-RCTs หรือ cluster-RCTs ของวิธีการเลิกบุหรี่สำหรับผู้ที่สูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำทุกเพศทุกวัย เพื่อจะได้รวมเข้าไว้ การศึกษาต้องวัดการงดการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำในการติดตามผล 3 เดือนหรือนานกว่านั้น
เราใช้วิธีมาตรฐานของ Cochrane ผลลัพธ์หลักของเราคือการงดการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำอย่างน้อยสามเดือนหลังจากจุดเริ่มต้น เรายังรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ ผลการศึกษาแต่ละรายการ และผลรวมสรุปเป็นอัตราส่วนความเสี่ยง (RR) และช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) โดยใช้ Mantel-Haenszel random-effects model เพื่อรวมการศึกษาตามความเหมาะสม เราประเมินความไม่เป็นเอกพันธ์เชิงสถิติ (statistical heterogeneity) โดยใช้สถิติ I 2 เราสรุปผลลัพธ์รองแบบบรรยาย เราใช้การพิจารณา GRADE ห้าข้อ (ความเสี่ยงของอคติ ความไม่สอดคล้องกันของผลกระทบ ความไม่แม่นยำ ความไม่ตรง และ อคติของการตีพิมพ์) เพื่อประเมินความเชื่อมั่นของเนื้อหาหลักฐานสำหรับผลลัพธ์หลักของเราใน 4 ระดับ สูง ปานกลาง ต่ำ หรือต่ำมาก
การทบทวนวรรณกรรมนี้นำเข้าการศึกษา 9 ฉบับ ซึ่งมีผู้เข้าร่วม 2841 คน การศึกษาทั้งหมดดำเนินการในผู้ใหญ่ และดำเนินการในอิหร่าน เวียดนาม ซีเรีย เลบานอน อียิปต์ ปากีสถาน และสหรัฐอเมริกา การศึกษาดำเนินการในหลายพื้นที่ รวมถึงวิทยาลัย/มหาวิทยาลัย ศูนย์สุขภาพชุมชน โรงพยาบาลวัณโรค และศูนย์รักษามะเร็ง ในขณะที่การศึกษา 2 ฉบับ ทดสอบวิธีการทางสุขภาพอิเล็กทรอนิกส์ (วิธีการทางการศึกษาทางเว็บออนไลน์ วิธีการส่งข้อความ) โดยรวมแล้ว เราตัดสินให้การศึกษา 3 ฉบับ มีความเสี่ยงของการมีอคติต่ำ และ การศึกษา 6 ฉบับมีความเสี่ยงของการมีอคติสูง
เรารวมข้อมูลจากการศึกษา 5 ฉบับ (ผู้เข้าร่วม 1,030 คน) ที่ทดสอบวิธีการเชิงพฤติกรรมแบบตัวต่อตัวอย่างเข้มข้น เปรียบเทียบกับวิธีการทางพฤติกรรมสั้นๆ (เช่น การให้คำปรึกษาด้านพฤติกรรมหนึ่งครั้ง) การดูแลตามปกติ (เช่น เอกสารการช่วยเหลือตนเอง) หรือไม่มีวิธีการใดๆ ใน meta-analysis ของเรา เรารวมผู้ที่สูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำอย่างเดียวหรือร่วมกับยาสูบรูปแบบอื่น โดยรวมแล้ว เราพบหลักฐานความเชื่อมั่นต่ำเกี่ยวกับประโยชน์ของการสนับสนุนทางพฤติกรรมสำหรับการเลิกสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำ (RR 3.19 95% CI 2.17 ถึง 4.69; I 2 = 41%; การศึกษา 5 ฉบับ, N = 1030) เราลดระดับหลักฐานเนื่องจากความไม่แม่นยำและความเสี่ยงของการมีอคติ
เรารวบรวมข้อมูลจากการศึกษา 2 ฉบับ (N = ผู้เข้าร่วม 662 คน) ที่ทดสอบ varenicline ร่วมกับวิธีการทางพฤติกรรมเปรียบเทียบกับยาหลอกร่วมกับวิธีการทางพฤติกรรม แม้ว่า point estimate จะสนับสนุน varenicline แต่ 95% CIs ไม่แม่นยำ และรวมโอกาสในการไม่มีความแตกต่างและอัตราการเลิกบุหรี่ที่ต่ำกว่าในกลุ่ม varenicline รวมถึงประโยชน์มากเท่ากับที่พบในการเลิกบุหรี่ (RR 1.24, 95% CI 0.69 ถึง 2.24; I 2 = 0%; การศึกษา 2 ฉบับ, N = 662; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) เราลดระดับหลักฐานเนื่องจากความไม่แม่นยำ เราไม่พบหลักฐานที่ชัดเจนของความแคกต่างในจำนวนผู้เข้าร่วมที่ประสบเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ (RR 0.98, 95% CI 0.67 ถึง 1.44; I 2 = 31%; การศึกษา 2 ฉบับ, N = 662) การศึกษาไม่ได้รายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ร้ายแรง
การศึกษา 1 ฉบับ ได้ทดสอบประสิทธิภาพของการบำบัดด้วย bupropion 7 สัปดาห์ร่วมกับวิธีการทางพฤติกรรม ไม่มีหลักฐานที่ชัดเจนของประโยชน์ของการหยุดการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำเมื่อเปรียบเทียบกับการสนับสนุนพฤติกรรมเพียงอย่างเดียว (RR 0.77, 95% CI 0.42 ถึง 1.41; การศึกษา 1 ฉบับ, N = 121; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) หรือการช่วยเหลือตนเอง (RR 1.94, 95% CI 0.94 ถึง 4.00; การศึกษา 1 ฉบับ, N = 86; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก)
การศึกษา 2 ฉบับ ทดสอบวิธีการทางสุขภาพทางอิเล็กทรอนิกส์ การศึกษา 1 ฉบับ รายงานอัตราการเลิกการสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำที่สูงขึ้นในกลุ่มผู้เข้าร่วมที่สุ่มใช้วิธีการทางโทรศัพท์มือถือที่ปรับแต่งเองหรือใช้โทรศัพท์มือถือที่ไม่ได้ปรับแต่ง เมื่อเทียบกับกลุ่มที่สุ่มให้ไม่ใช้วิธีใด (RR 1.48, 95% CI 1.07 ถึง 2.05; การศึกษา 2 ฉบับ, N = 319; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) การศึกษาอีก 1 ฉบับ รายงานอัตราการเลิกสูบบุหรี่ผ่านท่อน้ำที่สูงขึ้นโดยวิธีการทางการศึกษาออนไลน์อย่างเข้มข้น เมื่อเทียบกับวิธีการทางการศึกษาออนไลน์สั้นๆ (RR 1.86, 95% CI 1.08 ถึง 3.21; การศึกษา 1 ฉบับ, N = 70; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก)
แปลโดย ศ.นพ.ภิเศก ลุมพิกานนท์ ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น13 กรกฎาคม 2023 Edit โดย ผกากรอง 28 กันยายน 2023