ADHD คืออะไร
โรคสมาธิสั้น (ADHD) เป็นปัญหาที่พบบ่อยในเด็กและวัยรุ่น ผู้ที่เป็นอาจมีปัญหาในการมีสมาธิ รู้สึกกระสับกระส่าย หรือกระทำสิ่งใดด้วยแรงกระตุ้น จากปัญหาเหล่านี้ ADHD อาจทำให้เกิดปัญหาทางสังคม วิชาการ และสุขภาพจิตในระยะยาว ยาเป็นวิธีการรักษาที่ใช้บ่อยที่สุดสำหรับผู้ป่วยสมาธิสั้น แต่ก็ไม่ได้ผลเสมอไป และอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ได้
กรดไขมันไม่อิ่มตัวเชิงซ้อน (PUFA) คืออะไร
กรดไขมันไม่อิ่มตัวเชิงซ้อน (PUFA) เป็นไขมันชนิดหนึ่ง พวกมันจำเป็นสำหรับการพัฒนาปกติของสมองและพบได้ในอาหารอย่างเช่น ปลา (โอเมก้า 3 PUFA) และน้ำมันพืช (โอเมก้า 6 PUFA)
PUFA จะมีประโยชน์อย่างไรในเด็กสมาธิสั้น
มีหลักฐานบางอย่างที่แสดงว่า ADHD อาจเกี่ยวข้องกับ PUFA ในระดับต่ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง PUFA โอเมก้า 3 อาหารเสริม PUFA อาจช่วยปรับปรุงอาการสมาธิสั้น ปัญหาพฤติกรรม และอาการทางสุขภาพจิตที่เกี่ยวข้อง เช่น ความวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้า
เราต้องการค้นหาอะไร
เราต้องการทราบว่าผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร PUFA ช่วยให้อาการสมาธิสั้นในเด็กและวัยรุ่นที่มีสมาธิสั้นดีขึ้นหรือไม่
แม้ว่าจะมีข้อมูลที่จำกัดในการทบทวนวรรณกรรมฉบับเดิม ที่แนะนำว่า PUFA ปรับปรุงอาการของโรคสมาธิสั้น แต่ปัจจุบันมีหลักฐานเพียงเล็กน้อยที่แสดงว่าการเสริม PUFA มีประโยชน์ สิ่งสำคัญคือต้องปรับปรุงหลักฐานเพื่อรวมการศึกษาใหม่ที่เผยแพร่ตั้งแต่การทบทวนวรรณกรรมฉบับเดิม
เราทำอะไร
เราค้นหาการทดลองทั้งหมดที่เปรียบเทียบ PUFA กับยาหลอก (ยาหลอก) ยา หรือการบำบัดทางจิตวิทยาหรือทางการแพทย์ในเด็กหรือวัยรุ่นที่มีสมาธิสั้น เราค้นหา 13 ฐานข้อมูลและ 2 ทะเบียบการทดลองที่ลงทะเบียนจนถึงเดือนตุลาคม 2021
เราพบอะไร
เราพบการศึกษาใหม่ 24 ฉบับในการปรับปรุงนี้ ทำให้จำนวนการศึกษาทั้งหมดที่รวมอยู่ในการทบทวนวรรณกรรมเป็น 37 ฉบับ ซึ่งเกี่ยวข้องกับเด็กและวัยรุ่นที่มีสมาธิสั้นมากกว่า 2374 คน มีการศึกษา 7 ฉบับทำในอิหร่าน การศึกษา 4 ฉบับในแต่ละประเทศคือสหรัฐอเมริกาและอิสราเอล การศึกษา 2 ฉบับในแต่ละประเทสคือออสเตรเลีย แคนาดา นิวซีแลนด์ สวีเดน และสหราชอาณาจักร และ มีการศึกษาดำเนินการในประเทศคือบราซิล ฝรั่งเศส เยอรมนี อินเดีย อิตาลี ญี่ปุ่น เม็กซิโก เนเธอร์แลนด์ สิงคโปร์ สเปน ศรีลังกา และไต้หวัน ประเทศละ 1 ฉบับ
การศึกษา 36 ฉบับเปรียบเทียบ PUFA กับยาหลอก การรักษาด้วย PUFA กินเวลาระหว่าง 2 สัปดาห์ถึง 6 เดือน
แม้ว่าจะมีหลักฐานว่า PUFA สามารถปรับปรุงอาการ ADHD ในเด็กและวัยรุ่นได้ แต่หลักฐานส่วนใหญ่บ่งชี้ว่า PUFA ไม่ได้ช่วยปรับปรุงอาการ ADHD เช่น ความไม่ตั้งใจหรือสมาธิสั้น-หุนหันพลันแล่น PUFA อาจสร้างความแตกต่างเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อผลข้างเคียงโดยรวม หรือการออกจากการศึกษา (คือ ไม่อยู่ในการศึกษาจนครบกำหนด)
เราเชื่อมั่นแค่ไหนกับสิ่งที่พบ
เราเชื่อมั่นว่า PUFA ไม่มีผลต่ออาการสมาธิสั้นเมื่อเทียบกับยาหลอก แม้ว่าจะมีหลักฐานว่าอาการ ADHD อาจมีแนวโน้มดีขึ้นในเด็กและวัยรุ่นที่ได้รับ PUFA เมื่อเทียบกับกลุ่มที่ได้รับยาหลอก แต่เราก็มีความเชื่อมั่นเพียงเล็กน้อยในการค้นพบนี้
เราค่อนข้างเชื่อมั่นว่าไม่มีความแตกต่างระหว่างกลุ่ม PUFA และยาหลอกในด้านผลข้างเคียงโดยรวมหรือการออกจากการศึกษากลางคัน
ข้อจำกัดของการวิเคราะห์ได้แก่ขนาดตัวอย่างที่เล็ก ความแปรปรวนของเกณฑ์การคัดเลือก ความแปรปรวนของชนิดและปริมาณของการเสริม และเวลาติดตามผลที่สั้น
แม้ว่าเราจะพบหลักฐานความเชื่อมั่นต่ำว่าเด็กและวัยรุ่นที่ได้รับ PUFA อาจมีแนวโน้มที่จะดีขึ้นเมื่อเทียบกับผู้ที่ได้รับยาหลอก แต่ก็มีหลักฐานความเชื่อมั่นสูงว่า PUFA ไม่มีผลต่ออาการ ADHD ทั้งหมดที่ผู้ปกครองเป็นผู้ให้คะแนน นอกจากนี้ยังมีหลักฐานความเชื่อมั่นสูงว่าการไม่ตั้งใจและสมาธิสั้น/ความหุนหันพลันแล่นไม่แตกต่างกันระหว่างกลุ่ม PUFA และยาหลอก
เราพบหลักฐานทความเชื่อมั่นปานกลางว่าผลข้างเคียงโดยรวมไม่มีความแตกต่างกันระหว่างกลุ่ม PUFA และยาหลอก นอกจากนี้ยังมีหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นปานกลางว่าการติดตามระหว่างกลุ่มมีความคล้ายคลึงกัน
สิ่งสำคัญคือการวิจัยในอนาคตต้องจัดการกับจุดอ่อนในปัจจุบันในด้านนี้ ซึ่งดด้แก่ขนาดตัวอย่างที่เล็ก ความแปรปรวนของเกณฑ์การคัดเลือก ความแปรปรวนของชนิดและปริมาณของการให้สารเสริม และเวลาติดตามผลที่สั้น
โรคสมาธิสั้น (ADHD) เป็นปัญหาสำคัญในเด็กและวัยรุ่น โดยมีลักษณะของความไม่ตั้งใจในระดับที่ไม่เหมาะสมตามวัย สมาธิสั้น และความหุนหันพลันแล่น และมีความเกี่ยวข้องกับปัญหาทางสังคม วิชาการ และสุขภาพจิตในระยะยาว ยากระตุ้น methylphenidate and amphetamine เป็นวิธีการรักษาที่ใช้บ่อยที่สุดสำหรับผู้ป่วยสมาธิสั้น แต่ยาเหล่านี้ไม่ได้ผลเสมอไปและอาจเกี่ยวข้องกับผลข้างเคียง หลักฐานทางคลินิกและทางชีวเคมีบ่งชี้ว่าการขาดกรดไขมันไม่อิ่มตัวเชิงซ้อน (PUFA) อาจเกี่ยวข้องกับโรคสมาธิสั้น การวิจัยแสดงให้เห็นว่าเด็กและวัยรุ่นที่มีสมาธิสั้นมี PUFA ในพลาสมาและเลือดต่ำกว่าอย่างมีนัยสำคัญ และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ระดับโอเมก้า 3 PUFA ที่ต่ำกว่า การค้นพบนี้ชี้ให้เห็นว่าการเสริม PUFA อาจลดปัญหาเกี่ยวกับความตั้งใจและพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับ ADHD การทบทวนวรรณกรรมนี้เป็นการปรับปรุงจาก Cochrane Review ที่เผยแพร่ก่อนหน้านี้ โดยรวมแล้ว มีหลักฐานเพียงเล็กน้อยที่แสดงว่าการเสริม PUFA ช่วยให้อาการของโรคสมาธิสั้นในเด็กและวัยรุ่นดีขึ้น
เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิภาพของ PUFA กับการรักษารูปแบบอื่นหรือยาหลอกในการรักษาอาการของโรคสมาธิสั้นในเด็กและวัยรุ่น
เราค้นหา 13 ฐานข้อมูลและ 2 ทะเบียบการทดลองที่ลงทะเบียนจนถึงเดือนตุลาคม 2021 เรายังตรวจสอบรายการอ้างอิงของการศึกษาและการทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องสำหรับเอกสารอ้างอิงเพิ่มเติม
เรารวมการทดลองแบบสุ่มและกึ่งสุ่มที่มีกลุ่มควบคุมที่เปรียบเทียบ PUFA กับยาหลอกหรือ PUFA ร่วมกับการรักษาทางเลือก (การรักษาด้วยยา พฤติกรรมบำบัด หรือจิตบำบัด) เทียบกับการรักษาทางเลือกแบบเดียวกันเพียงอย่างเดียวในเด็กและวัยรุ่น (อายุ 18 ปีหรือต่ำกว่า) ที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคสมาธิสั้น
เราใช้วิธีมาตรฐานของ Cochrane ผลลัพธ์หลักของเราคือความรุนแรงหรืออาการ ADHD ดีขึ้น ผลลัพธ์รองของเราคือความรุนแรงหรืออุบัติการณ์ของปัญหาพฤติกรรม คุณภาพชีวิต; ความรุนแรงหรืออุบัติการณ์ของอาการซึมเศร้า ความรุนแรงหรืออุบัติการณ์ของอาการวิตกกังวล ผลข้างเคียง; ขาดการติดตามการรักษา; และค่าใช้จ่าย เราใช้ GRADE เพื่อประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐานสำหรับผลลัพธ์แต่ละรายการ
เรารวมการทดลอง 37 ฉบับซึ่งมีผู้เข้าร่วมมากกว่า 2374 คน ซึ่ง 24 การทดลอง เป็นรายการใหม่สำหรับการปรับปรุงนี้ การทดลอง 5 ฉบับ (รายงาน 7 ฉบับ) ใช้การออกแบบแบบไขว้ ในขณะที่การทดลองที่เหลือ 32 ฉบับ (รายงาน 52 ฉบับ) ใช้การออกแบบแบบคู่ขนาน (parallel design) การทดลอง 7 ฉบับ ดำเนินการในอิหร่าน การทดลอง 4 ฉบับในสหรัฐอเมริกาและอิสราเอล และ การทดลอง 2 ฉบับในแต่ละประเทศได้แก่ออสเตรเลีย แคนาดา นิวซีแลนด์ สวีเดน และสหราชอาณาจักร มีการศึกษาดำเนินการในบราซิล ฝรั่งเศส เยอรมนี อินเดีย อิตาลี ญี่ปุ่น เม็กซิโก เนเธอร์แลนด์ สิงคโปร์ สเปน ศรีลังกา และไต้หวัน ประเทศละ 1 ฉบับ จากการทดลอง 36 ฉบับที่เปรียบเทียบ PUFA กับยาหลอก การทดลอง 19 ฉบับใช้ omega-3 PUFA การทดลอง 6 ฉบับใช้อาหารเสริมomega-3/omega-6 รวมกัน และการทดลองอีก 2 ฉบับใช้ omega-6 PUFA การทดลองที่เหลือ 9 ฉบับ รวมอยู่ในการเปรียบเทียบ PUFA กับยาหลอก แต่ก็มีการรักษาร่วมเดียวกันในกลุ่ม PUFA และยาหลอก ในจำนวนนี้การทดลอง 4 ฉบับเปรียบเทียบ omega-3 PUFA รวมกับ methylphenidate กับ methylphenidate การทดลองแต่ละฉบับเปรียบเทียบ omega-3 PUFA รวมกับ atomoxetine เทียบกับ atomoxetine โอเมก้า; 3 PUFA รวมกับการฝึกร่างกาย เทียบกับการฝึกร่างกาย; และอาหารเสริม omega-3 หรือ omega-6 รวมกับ methylphenidate เทียบกับ methylphenidate; และการทดลอง 2 ฉบับเปรียบเทียบ omega-3 PUFA รวมกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเทียบกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร การให้อาหารเสริมเป็นระยะเวลาระหว่าง 2 สัปดาห์ถึง 6 เดือน
แม้ว่าเราจะพบหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำว่า PUFA เมื่อเทียบกับยาหลอกอาจช่วยให้อาการ ADHD ดีขึ้นในระยะกลาง (risk ratio (RR) 1.95, ช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) 1.47 ถึง 2.60; การศึกษา 3 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 191 คน) มีหลักฐานความเชื่อมั่นสูงว่า PUFA ไม่มีผลต่ออาการ ADHD ทั้งหมดที่ได้รับการประเมินโดยผู้ปกครองเมื่อเทียบกับยาหลอกในระยะกลาง (ความแตกต่างของค่าเฉลี่ยมาตรฐาน (SMD) −0.08, 95% CI −0.24 ถึง 0.07; การศึกษา 16 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 1166 คน) นอกจากนี้ยังมีหลักฐานความเชื่อมั่นสูงว่าผู้ปกครองให้คะแนนความไม่ตั้งใจ (ระยะกลาง: SMD −0.01, 95% CI −0.20 ถึง 0.17; การศึกษา 12 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 960 คน) และสมาธิสั้น/หุนหันพลันแล่น (ระยะกลาง: SMD 0.09, 95% CI −0.04 ถึง 0.23; การศึกษา 10 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 869 คน) คะแนนไม่แตกต่างกันเมื่อเทียบกับยาหลอก
มีหลักฐานความเชื่อมั่นระดับปานกลางว่าผลข้างเคียงโดยรวมไม่น่าจะแตกต่างกันระหว่าง PUFA และกลุ่มที่ได้รับยาหลอก (RR 1.02, 95% CI 0.69 ถึง 1.52; การศึกษา 8 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 591 คน) นอกจากนี้ยังมีหลักฐานความเชื่อมั่นในระดับปานกลางว่าการสูญเสียการติดตามระยะกลางมีแนวโน้มคล้ายคลึงกันระหว่างกลุ่ม (RR 1.03, 95% CI 0.77 ถึง 1.37; การศึกษา 13 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 1121 คน)
ผู้แปล ศ.นพ.ภิเศก ลุมพิกานนท์ ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 3 พฤษภาคม 2023 Edit โดย ผกากรอง 2 สิงหาคม 2023