คำถามการทบทวนวรรณกรรม
เพื่อประเมินผลการรักษาภาวะอ่อนล้าในผู้ป่วยโรคปลายประสาทอักเสบ
ความเป็นมา
โรคเส้นประสาทส่วนปลายคือความเสียหายของเส้นประสาทที่อยู่นอกสมองและไขสันหลัง ผู้ที่เป็นโรคเส้นประสาทส่วนปลายจำนวนมากมักรู้สึกเหนื่อยล้าอย่างรุนแรง (อ่อนล้า) โดยไม่จำเป็นต้องมีความเกี่ยวข้องกับปัญหาทางกาย เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง มีหลักฐานว่าในอาการเจ็บป่วยระยะยาวอื่นๆ ที่ความเหนื่อยล้าเป็นปัญหาชี้ให้เห็นว่ายาและการรักษารูปแบบอื่น ๆ อาจช่วยได้ วัตถุประสงค์ของการทบทวนนี้คือเพื่อประเมินผลของยาและการรักษาอื่น ๆ เช่น การออกกำลังกายโดยทั่วไปหรือเฉพาะ อุปกรณ์ช่วยพยุงข้อ (เช่น เครื่องพยุงข้อ) การผ่อนคลาย การให้คำปรึกษา และกลยุทธ์ทางความคิด พฤติกรรม และการศึกษา ต่อความรู้สึกเหนื่อยล้าในผู้ป่วยโรคปลายประสาทอักเสบ
ลักษณะของการศึกษา
จากการค้นหาแบบกว้าง เราพบ RCTs 3 ฉบับที่ตรงตามเกณฑ์การเลือกของเรา การทดลองนี้ครอบคลุมผู้ใหญ่ที่เป็นโรคปลายประสาทอักเสบรวม 530 ราย การรักษาคือการใช้กรดแอสคอร์บิก (วิตามินซี) ในผู้ป่วยโรค Charcot-Marie-Tooth ในการทดลอง 2 ฉบับ และยาอะแมนทาดีนในผู้ป่วยโรค Guillain-Barré ในการทดลองฉบับที่ 3 โรค Charcot-Marie-Tooth เป็นโรคทางเส้นประสาทที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม และโรค Guillain-Barré เป็นภาวะที่เส้นประสาทส่วนปลายอักเสบ เราเลือกการวัดความเหนื่อยล้าในช่วง 4 ถึง 12 สัปดาห์เป็นตัววัดผลการรักษาที่เราต้องการ การทดลองอะแมนทาดีนแต่ไม่ใช่การทดลองกรดแอสคอร์บิกให้ข้อมูล ณ ช่วงเวลาดังกล่าว การทดลองกรดแอสคอร์บิกให้ข้อมูลมากกว่า 12 เดือนหลังจากเริ่มการแทรกแซง
ผลลัพธ์ที่สำคัญและคุณภาพของหลักฐาน
มีหลักฐานไม่เพียงพอในการพิจารณาผลของอะแมนทาดีนเมื่อเปรียบเทียบกับการรักษาที่ไม่มีฤทธิ์ (ยาหลอก) สำหรับอาการอ่อนล้า และไม่มีผลข้างเคียงที่สำคัญใด ๆ เราพบหลักฐานว่ากรดแอสคอร์บิกอาจมีประโยชน์น้อยมากในการรักษาอาการอ่อนล้า ไม่มีการระบุผลข้างเคียงที่สำคัญ แต่การทดลองมีขนาดเล็ก เราประเมินคุณภาพของหลักฐานนี้ว่าอยู่ในระดับปานกลาง เนื่องจากผลลัพธ์ไม่แม่นยำ ซึ่งหมายความว่าผลลัพธ์ดังกล่าวไม่สามารถตัดความเป็นไปได้ที่ยาจะมีผลกระทบ เราไม่พบหลักฐานจากการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุมเกี่ยวกับยาหรือการรักษาอื่น ๆ สำหรับอาการอ่อนล้าจากโรคปลายประสาทอักเสบ
มีหลักฐานไม่เพียงพอในการระบุผลของอะแมนทาดีนต่ออาการอ่อนล้าใน GBS และกรดแอสคอร์บิกต่ออาการอ่อนล้าใน CMT1A จำเป็นต้องมีการศึกษาวิจัยที่มีคุณภาพสูงกว่านี้เพื่อหาหลักฐานที่ใช้เป็นพื้นฐานในการจัดการความรู้สึกเหนื่อยล้าในโรคปลายประสาทอักเสบ การประเมินประสิทธิผลของการแทรกแซงที่แตกต่างกันควรได้รับการพิจารณาใน RCT ในอนาคตด้วย
หลักฐานในการวิจารณ์ครั้งนี้เป็นปัจจุบันถึงเดือนพฤศจิกายน ปี 2013
การศึกษาวิจัยขนาดเล็กที่ไม่แม่นยำครั้งหนึ่งในกลุ่มผู้ป่วย GBS แสดงให้เห็นผลที่ไม่ชัดเจนของอะแมนทาดีนต่อความเหนื่อยล้า จากการศึกษา 2 ฉบับในกลุ่มผู้ป่วย CMT1A มีหลักฐานคุณภาพปานกลางที่ระบุว่ากรดแอสคอร์บิกมีประโยชน์ที่สำคัญเพียงเล็กน้อยต่ออาการอ่อนล้า ข้อมูลเกี่ยวกับผลข้างเคียงยังมีจำกัด แม้ว่าการรักษาทั้งสองวิธีดูเหมือนผู้ป่วยจะทนได้ดีและปลอดภัยในสภาวะเหล่านี้
ไม่มีหลักฐานจาก RCT ที่จะประเมินผลของยาอื่นหรือการแทรกแซงด้วยวิธีการอื่น ๆ สำหรับความอ่อนล้าใน GBS, CMT1A หรือสาเหตุอื่น ๆ ของโรคปลายประสาทอักเสบ การประเมินประสิทธิผลของวิธีการที่ใช้ที่แตกต่างกันควรได้รับการพิจารณาในงานทดลองทางคลินิกแบบสุ่มในอนาคตด้วย
ความรู้สึกเหนื่อยล้าเรื้อรัง (หรือเหนื่อยล้าทางจิตใจ) ที่อาจเกิดขึ้นโดยไม่มีปัจจัยทางสรีรวิทยา เกิดขึ้นกับผู้ที่เป็นโรคปลายประสาทอักเสบจำนวนมาก มีวิธีการแทรกแซงต่าง ๆ มากมายสำหรับอาการอ่อนล้า แต่ยังมีข้อมูลน้อยมากเกี่ยวกับประสิทธิผลหรือแนวโน้มที่จะเกิดผลข้างเคียงสำหรับผู้ที่มีโรคปลายประสาทอักเสบ
เพื่อประเมินผลของยาและการแทรกแซงทางกายภาพ จิตวิทยา หรือพฤติกรรมต่ออาการอ่อนล้าในผู้ใหญ่หรือเด็กที่เป็นโรคปลายประสาทอักเสบ
เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน ปี 2013 เราได้ค้นหาใน Cochrane Neuromuscular Disease Group Specialized Register, CENTRAL, MEDLINE, EMBASE, CINAHL Plus, LILACS และ AMED นอกจากนี้ เรายังค้นหารายการอ้างอิงของการศึกษาทั้งหมดที่ระบุเพื่อรวมเข้าและการทบทวนที่เกี่ยวข้อง และติดต่อกับผู้เขียนการศึกษาที่รวมอยู่และผู้เชี่ยวชาญที่เป็นที่รู้จักในสาขานั้น ๆ เพื่อระบุข้อมูลที่ได้รับการตีพิมพ์หรือไม่ได้ตีพิมพ์เพิ่มเติม นอกจากนี้เรายังค้นหาการทดลองที่ลงทะเบียนสำหรับการทดลองที่กำลังดำเนินการอยู่
เราพิจารณานำเข้าการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (randomised controlled trials; RCT) และแบบ quasi-RCTs ที่เปรียบเทียบรูปแบบ วิธีการใดๆ สำหรับการจัดการความเหนื่อยล้าในผู้ใหญ่ที่เป็นโรคปลายประสาทอักเสบ เทียบกับยาหลอก การไม่มีการแทรกแซงใด หรือวิธีการทางเลือกอื่น ๆ สำหรับดูแลรักษาอาการอ่อนล้า วิธีการดูแลรักษา (interventions) ที่พิจารณาได้แก่ การใช้ยา การกำหนดจังหวะและการจัดระดับกิจกรรมทางกาย การออกกำลังกายโดยทั่วไปหรือเฉพาะเจาะจง กลยุทธ์ชดเชย เช่น อุปกรณ์เสริมด้านกระดูก การผ่อนคลาย การให้คำปรึกษา กลยุทธ์ทางความคิดและการให้ความรู้
ผู้เขียน 2 คนได้ประเมินความเสี่ยงของการมีอคติ และดึงข้อมูลการศึกษาออกมาอย่างเป็นอิสระต่อกัน เราติดต่อผู้นิพนธ์การศึกษาเพื่อขอข้อมูลเพิ่มเติม เราเก็บรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากการทดลองที่รวมอยู่
การทบทวนนี้ประกอบด้วยการทดลอง 3 ฉบับ ซึ่งล้วนมี ความเสี่ยงของการมีอคติต่ำ โดยมีผู้เข้าร่วม 530 รายที่เป็นโรคปลายประสาทอักเสบ ผลของอะแมนทาดีนจากการทดลองแบบ randomised, double-blind, placebo-controlled, cross-over trial ซึ่งเปรียบเทียบอะแมนทาดีนกับยาหลอกในการรักษาอาการอ่อนล้าในผู้ป่วยโรคกิลแลง-บาร์เร (Guillain-Barré syndrome: GBS) จำนวน 80 ราย ไม่แน่นอนในสัดส่วนของผู้ที่บรรลุผลลัพธ์ที่ดีหลังจากการแทรกแซง 6 สัปดาห์ (odds ratio (OR) 0.56 (ช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) 0.22 ถึง 1.35, N = 74, P = 0.16) เราประเมินว่าคุณภาพของหลักฐานต่ำ การทดลองแบบ parallel-group randomised double-blind, placebo-controlled trials 2 ฉบับที่เปรียบเทียบผลของกรดแอสคอร์บิก 2 โดสกับยาหลอกในการลดอาการอ่อนล้าในผู้ใหญ่ที่เป็นโรค Charcot-Marie-Tooth ชนิด 1A (CMT1A) พบว่าผลของกรดแอสคอร์บิกในขนาดยาใดขนาดหนึ่งอาจมีขนาดเล็ก (ค่าความแตกต่างเฉลี่ยมาตรฐาน (SMD) -0.12 (95% CI -0.32 ถึง 0.08, n = 404, P = 0.25)) สำหรับการเปลี่ยนแปลงของอาการอ่อนล้าหลังจาก 12 ถึง 24 เดือน (หลักฐานคุณภาพปานกลาง) การศึกษากรดแอสคอร์บิกไม่ได้วัดความเหนื่อยล้าในช่วง 4 ถึง 12 สัปดาห์ ซึ่งเป็นการวัดผลลัพธ์หลักของเรา ไม่มีการรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่ร้ายแรงจากการใช้อะแมนทาดีน พบว่ามีรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่ร้ายแรงในการทดลองกรดแอสคอร์บิก อย่างไรก็ตาม ความเสี่ยงของอาการไม่พึงประสงค์ร้ายแรงมีความคล้ายคลึงกันระหว่างได้รับกรดแอสคอร์บิกและยาหลอก
ผู้แปล แพทย์หญิงชุติมา ชุณหะวิจิตร วันที่ 11 มกราคม 2025