ทำไมเราถึงทำการทบทวนวรรณกรรมนี้
เราต้องการทราบว่า dopamine agonists มีประสิทธิผลและปลอดภัยในการป้องกัน ovarain hyperstimulation syndrome (OHSS) ในสตรีที่มีความเสี่ยงสูงต่อ OHSS หรือไม่ (เช่น สตรีที่มี polycystic ovaries หรือไข่จำนวนมากหลังจากการกระตุ้นรังไข่) ที่ได้รับการปฏิสนธินอกร่างกาย (IVF) หรือ intracytoplasmic sperm injection (ICSI) ยาเหล่านี้มีประสิทธิผลเพียงใดเมื่อเทียบกับยาประเภทอื่น ๆ หรือการระงับการกระตุ้นรังไข่เป็นเวลา 2-3 วัน (เรียกว่า coasting)
ความเป็นมา
IVF (ไข่และอสุจิผสมกันในห้องปฏิบัติการและตัวอ่อนที่ได้รับการใส่เข้าไปในมดลูก) หรือ ICSI (ขั้นตอนการทำเด็กหลอดแก้วที่เซลล์อสุจิตัวเดียวถูกฉีดเข้าไปในไข่โดยตรงในห้องปฏิบัติการและนำตัวอ่อนที่ใส่เข้าไปในมดลูก) เป็นวิธีการรักษาสำหรับภาวะมีบุตรยาก ในการทำเช่นนี้ รังไข่ (อวัยวะสืบพันธุ์เพศหญิง) จะถูกกระตุ้นให้ผลิตไข่มากขึ้นโดยการให้ยาฮอร์โมนแก่สตรี OHSS เป็นภาวะแทรกซ้อนของการกระตุ้นรังไข่ในการรักษา IVF หรือ ICSI ที่มีไข่มากเกินไป รังไข่บวมขึ้นและของเหลวรั่วไหลไปสู่ส่วนอื่น ๆ ของร่างกายส่งผลให้ท้องอืด เลือดอุดตัน และ เลือดและออกซิเจนไปยังอวัยวะที่สำคัญลดลง ส่วนใหญ่ อาการจะไม่รุนแรงและหายไปโดยไม่ได้รับการรักษา แต่สตรีบางคนมี OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงซึ่งต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ไม่มีการรักษาที่ทำให้ OHSS หาย นอกเหนือจากการรอให้มันสงบลงและจัดการกับอาการจนกว่าจะหายไป
Dopamine agonists เป็นยาที่สามารถป้องกันการรั่วไหลของของเหลวจากหลอดเลือดไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกายซึ่งเป็นปัญหาสำคัญใน OHSS
มีการแนะนำการรักษาหลายวิธีเพื่อป้องกัน OHSS ตัวอย่างเช่น การทำ coasting หรือยาที่ช่วยให้ของเหลวอยู่ในเส้นเลือด (dopamine agonists, human albumin, hydroxyethyl starch, calcium หรือ diosmin) หรือสนับสนุนการทำงานของอวัยวะ (prednisolone)
สิ่งที่เราพบ
เราพบการทดลองแบบสุ่มที่มีการควบคุม 22 รายการ (เป็นประเภทของการศึกษาที่ให้หลักฐานที่เชื่อถือได้มากที่สุดเกี่ยวกับผลของการรักษา) ซึ่งเกี่ยวข้องกับสตรี 3171 คนที่มีความเสี่ยงสูงต่อ OHSS ซึ่งประเมิน dopamine agonists 3 ตัว (cabergoline, bromocriptine, and quinagolide) การศึกษา 6 รายการเป็นเรื่องใหม่ในการปรับปรุงนี้ ผลลัพธ์หลักคือจำนวนผู้ป่วยรายใหม่ (อุบัติการณ์) ของ OHSS ระดับปานกลางหรือรุนแรงและอัตราการเกิดมีชีพ หลักฐานที่เป็นปัจจุบันถึง 4 พฤษภาคม 2020
ผลการศึกษาที่สำคัญ
Dopamine agonists เทียบกับยาหลอกหรือไม่มีการรักษา
Dopamine agonists ดูเหมือนจะลดอุบัติการณ์ของ OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงในสตรีที่มีความเสี่ยงสูงต่อ OHSS เมื่อเทียบกับยาหลอก (การรักษาแบบหลอก) หรือไม่มีการรักษา สิ่งนี้ชี้ให้เห็นว่าสตรีทุก ๆ 100 คนที่ได้รับการทำเด็กหลอดแก้วหรือ ICSI 27 คนที่ได้รับยาหลอกหรือไม่ได้รับการรักษาจะมี OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงเมื่อเทียบกับสตรี 8 ถึง 14 คนที่ได้รับยา dopamine agonists Dopamine agonists อาจช่วยให้ผลลัพธ์การตั้งครรภ์ดีขึ้น แต่เรายังไม่แน่ใจว่าอาจเพิ่มผลข้างเคียงที่ไม่รุนแรง เช่น อาการปวดท้อง รู้สึกไม่สบาย หรือเวียนศีรษะ เราไม่แน่ใจถึงผลของ dopamine agonists ต่อผลลัพธ์การตั้งครรภ์ เนื่องจากแทบไม่มีรายงานข้อมูลการตั้งครรภ์
Dopamine agonist บวกกับการรักษาแบบอื่นเทียบกับการรักษาแบบอื่น
การใช้ dopamine agonists ร่วมกับการรักษาแบบอื่นอาจช่วยลดความเสี่ยงของ OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงเมื่อเทียบกับสตรีที่รับการรักษาแบบอื่นเพียงอย่างเดียว ซึ่งหมายความว่าในสตรี 100 คนที่ได้รับการรักษาด้วยวิธีการรักษาอื่น ๆ สำหรับ OHSS เพียงอย่างเดียว สตรี 11 คนจะมี OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงเมื่อเทียบกับสตรี 3 ถึง 9 คนที่ใช้ dopamine agonists และการรักษาแบบอื่น เรายังไม่แน่ใจว่า dopamine ร่วมกับการรักษาอื่นจะช่วยเพิ่มผลลัพธ์การตั้งครรภ์และผลข้างเคียงหรือไม่
Dopamine agonist เทียบกับการรักษาแบบอื่น
เราไม่แน่ใจว่า dopamine agonist cabergoline จะลดอัตรา OHSS เมื่อเทียบกับการรักษาอื่น ๆ หรือไม่ (เช่น hydroxyethyl starch, prednisolone, calcium infusion หรือ coasting) เราไม่แน่ใจว่า cabergoline ช่วยเพิ่มผลการตั้งครรภ์ได้หรือไม่เมื่อเทียบกับการรักษาอื่น ๆ ไม่มีผลข้างเคียงในการศึกษา 1 รายการสำหรับการเปรียบเทียบนี้
คุณภาพของหลักฐาน
คุณภาพของการศึกษาอยู่ในระดับต่ำมากถึงปานกลาง (very low to moderate quality) ข้อจำกัด รวมถึงการรายงานวิธีการศึกษาที่ไม่ดี และความไม่แม่นยำ (เหตุการณ์น้อยเกินไป การศึกษาที่รวมมีน้อยเกินไป) สำหรับการเปรียบเทียบบางอย่าง
Dopamine agonists อาจลดอุบัติการณ์ของ OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงเมื่อเทียบกับยาหลอก / ไม่มีการรักษา ในขณะที่เราไม่แน่ใจถึงผลกระทบต่อเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์และผลลัพธ์การตั้งครรภ์ (การเกิดมีชีพ การตั้งครรภ์ทางคลินิก การแท้งบุตร) Dopamine agonists ร่วมกับการรักษาร่วมอาจลดอัตรา OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงเมื่อเทียบกับการรักษาร่วมอย่างเดียว แต่เราไม่แน่ใจว่า dopamine agonists มีผลต่อผลลัพธ์การตั้งครรภ์หรือไม่ เมื่อเปรียบเทียบกับการรักษาอื่น ๆ เราไม่แน่ใจถึงผลของ dopamine agonists ต่อ OHSS ระดับปานกลางหรือรุนแรงและผลลัพธ์การตั้งครรภ์
Ovarian hyperstimulation syndrome (OHSS) เป็นภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงของการกระตุ้นรังไข่ในเทคโนโลยีช่วยการสืบพันธุ์ (ART) มีลักษณะเฉพาะคือ รังไข่ขยายใหญ่ขึ้น และการเปลี่ยนของเหลวเฉียบพลันจากภายในหลอดเลือดไปยัง third space ส่งผลให้ท้องอืด เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ และลดการไหลเวียนของเลือดไปยังอวัยวะ กรณีส่วนใหญ่ไม่รุนแรง แต่รูปแบบของ OHSS ระดับปานกลางหรือรุนแรงปรากฏใน 3% ถึง 8% ของรอบการปฏิสนธินอกร่างกาย (IVF) Dopamine agonists ได้รับการแนะนำให้ใช้เป็นวิธีการป้องกันทุติยภูมิสำหรับ OHSS ในสตรีที่มีความเสี่ยงสูงต่อ OHSS ที่ได้รับการรักษาด้วย ART
เพื่อประเมินประสิทธิผลและความปลอดภัยของ dopamine agonists ในการป้องกัน OHSS ในสตรีที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิด OHSS เมื่อได้รับการรักษาด้วย ART
เราค้นหาฐานข้อมูลต่อไปนี้ตั้งแต่เริ่มก่อตั้งจนถึง 4 พฤษภาคม 2020: Cochrane Gynaecology and Fertility Specialised Register, CENTRAL, MEDLINE, Embase, CINAHL และ PsycINFO สำหรับการทดลองแบบสุ่มที่มีการควบคุม (RCTs) เพื่อประเมินผลของ dopamine agonists ที่มีต่ออัตรา OHSS นอกจากนี้เรายังได้ค้นหารายการอ้างอิงด้วยมือ และ grey literature
เราพิจารณา RCT สำหรับการรวม ที่เปรียบเทียบ dopamine agonists กับยาหลอก / ไม่มีการรักษาหรือการรักษาอื่น ๆ เพื่อป้องกัน OHSS ใน ART ผลลัพธ์หลักคืออุบัติการณ์ของ OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรง และอัตราการเกิดมีชีพ ผลลัพธ์รอง ได้แก่ อัตราการตั้งครรภ์ทางคลินิก การตั้งครรภ์แฝด การแท้งบุตร และเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์
ผู้ประพันธ์การทบทวนวรรณกรรม 2 คน คัดกรองชื่อเรื่อง บทคัดย่อ และบทความฉบับสมบูรณ์ เลือกการศึกษา คัดลอกข้อมูล และ ประเมินความเสี่ยงของการมีอคติอย่างอิสระต่อกัน เราแก้ไขความขัดแย้งโดยฉันทามติ เรารายงานผลรวมเป็น odds ratio (OR) และช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) โดยวิธี Mantel-Haenszel เราใช้เกณฑ์ของ GRADE ในการประเมินคุณภาพโดยรวมของหลักฐาน
การสืบค้นพบ RCT ใหม่ 6 รายการ ส่งผลให้มี RCT รวม 22 รายการที่เกี่ยวข้องกับสตรี 3171 คนที่มีความเสี่ยงสูงต่อ OHSS สำหรับการทบทวนวรรณกรรมที่ปรับปรุงนี้ Dopamine agonists ได้แก่ cabergoline, quinagolide และ bromocriptine
Dopamine agonists เทียบกับยาหลอกหรือไม่มีการรักษา
Dopamine agonists อาจลดความเสี่ยงของ OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงเมื่อเทียบกับยาหลอก / ไม่มีการรักษา (OR 0.32, 95% CI 0.23 ถึง 0.44; 10 การศึกษาผู้เข้าร่วม 1202 คนหลักฐานคุณภาพปานกลาง) สิ่งนี้ชี้ให้เห็นว่าหากความเสี่ยงของ OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงหลังจากได้รับยาหลอก / ไม่มีการรักษาถือว่าเป็น 27% ความเสี่ยงที่เกิดจาก dopamine antagonists จะอยู่ระหว่าง 8% ถึง 14% เราไม่แน่ใจว่าผลของ dopamine agonists ต่ออัตราการเกิดมีชีพ (OR 0.96, 95% CI 0.60 ถึง 1.55; 3 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 362 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำ) นอกจากนี้เรายังไม่แน่ใจถึงผลของ dopamine agonists ต่อการตั้งครรภ์ทางคลินิก การตั้งครรภ์แฝด การแท้งบุตรหรือเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ (หลักฐานที่มีคุณภาพต่ำถึงต่ำมาก)
Dopamine agonists กับการรักษาร่วมเปรียบเทียบกับการรักษาร่วม
Dopamine agonists กับการรักษาร่วม (hydroxyethyl starch, human albumin, or ไม่ให้ ovarian stimulation 'coasting') อาจลดความเสี่ยงของ OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงเมื่อเทียบกับการรักษาร่วม (OR 0.48, 95% CI 0.28 ถึง 0.84; 4 การศึกษา 748 ผู้เข้าร่วม; หลักฐานคุณภาพต่ำ) Dopamine agonists อาจเพิ่มอัตราการเกิดมีชีพ (OR 1.21, 95% CI 0.81 ถึง 1.80; 2 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 400 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำ) Dopamine agonists อาจช่วยเพิ่มอัตราการตั้งครรภ์ทางคลินิก และการแท้งบุตรได้ แต่เราไม่แน่ใจว่าจะช่วยเพิ่มอัตราการตั้งครรภ์แฝด หรือเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ (หลักฐานที่มีคุณภาพต่ำถึงต่ำมาก)
Dopamine agonists เทียบกับวิธีการอื่นที่ใช้อยู่
เราไม่แน่ใจว่า cabergoline ช่วยลดความเสี่ยงของ OHSS ในระดับปานกลางหรือรุนแรงเมื่อเทียบกับ human albumin (OR 0.21, 95% CI 0.12 ถึง 0.38; 3 การศึกษาผู้เข้าร่วม 296 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก), prednisolone (OR 0.27, 95% CI 0.05 ถึง 1.33; 1 การศึกษา; ผู้เข้าร่วม 150 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก), hydroxyethyl starch (OR 2.69, 95% CI 0.48 ถึง 15.10; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 61 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก), coasting (OR 0.42, 95% CI 0.18 ถึง 0.95; 3 การศึกษาผู้เข้าร่วม 320 คนหลักฐานคุณภาพต่ำมาก) calcium infusion (OR 1.83, 95% CI 0.88 ถึง 3.81; I² = 81%; 2 การศึกษาผู้เข้าร่วม 400 คนหลักฐานคุณภาพต่ำมาก) หรือ diosmin (OR 2.85, 95% CI 1.35 ถึง 6.00; 1 การศึกษาผู้เข้าร่วม 200 คนหลักฐานคุณภาพต่ำมาก) เราไม่แน่ใจว่าผลของ dopamine agonists ต่ออัตราการเกิดมีชีพ (OR 1.08, 95% CI 0.73 ถึง 1.59; 2 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 430 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำ) เราไม่แน่ใจเกี่ยวกับผลของ dopamine agonists ต่อการตั้งครรภ์ทางคลินิก การตั้งครรภ์แฝด หรือการแท้งบุตร (หลักฐานคุณภาพต่ำถึงปานกลาง) ไม่มีรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์
ผู้แปล ศ.นพ.ภิเศก ลุมพิกานนท์ ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่นเมื่อ 26 เมษายน 2021