ใจความสำคัญ
เปรียบเทียบกับการรักษาด้วยการกดรัดเพียงอย่างเดียว หรือการกดรัดร่วมกับการรักษาหลอดเลือดดำ (แต่ล่าช้าจนกว่าแผลจะหายดี):
- การรักษาโดยทำลายเส้นเลือดดำและการบีบรัดร่วมกันช่วยลดเวลาในการรักษาแผลให้หายสมบูรณ์
- การรักษาหลอดเลือดร่วมกับการกดรัด อาจเพิ่มสัดส่วนของแผลที่หายใน 90 วัน
- การรักษาหลอเลือดร่วมกับการกดรัดอาจไม่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในเรื่องการกลับเป็นซ้ำของแผลหรือจำนวนวันที่ไม่มีแผลใน 1 ปี
จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติม
- ผลของการรักษาทำลายเส้นเลือดดำสำหรับแผลเรื้อรัง (ระยะยาว)
- เทคนิคการรักษาหลอดเลือดดำแบบต่างๆ มีประสิทธิภาพเพียงใด
แผลที่ขาจากหลอดเลือดดำคืออะไร
แผลที่ขาจากหลอดเลือดดำ (VLUs) เป็นแผลเปิดใต้เข่าที่เกิดจากโรคหลอดเลือดดำเรื้อรัง
โดยปกติหลอดเลือดดำที่น่องจะสูบฉีดเลือดกลับไปยังหัวใจ ลิ้นในหลอดเลือดดำเหล่านี้ป้องกันไม่ให้เลือดไหลย้อนกลับลงมาที่ขา หากลิ้นในหลอดเลือดเหล่านี้ล้มเหลว ความดันที่ขาอาจเพิ่มขึ้น ซึ่งอาจนำไปสู่การอักเสบ ผิวหนังแตก และการเกิดแผล
แผลที่ขาจากหลอดเลือดดำเสื่อมใช้เวลานานในการรักษาและมักเกิดซ้ำ สิ่งนี้บั่นทอนคุณภาพชีวิตอย่างมาก และการรักษา VLU ทำให้เกิดภาระทางการเงินอย่างมากต่อระบบการดูแลสุขภาพ
แผลที่ขาจากหลอดเลือดดำรักษาได้อย่างไร
แผลที่ขาจากหลอดเลือดดำมักรักษาได้ด้วยการบีบรัด ซึ่งเกี่ยวข้องกับการสวมถุงเท้าหรือถุงน่องที่ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือดที่ขา
หลอดเลือดดำที่มีปัญหาสามารถผ่าตัดเอาออกได้ อย่างไรก็ตาม วิธีนี้ไม่ใช่ทางเลือกที่นิยมในหมู่คนไข้ และหลายๆ คนไม่สามารถทำการผ่าตัดประเภทนี้ได้เนื่องจากปัญหาทางอายุรกรรมอื่นๆ
การผ่าตัดทำลายหลอดเลือดดำเป็นเทคนิคใหม่ที่มีความรุกรานน้อย ซึ่งรักษาโรคหลอดเลือดดำโดยการปิดกั้นหลอดเลือดดำบางชนิด มีการฉีดยาเข้าไปในหลอดเลือดดำ หรือมีอุปกรณ์สอดเข้าไปในหลอดเลือดดำแล้วให้ความร้อนเพื่อทำให้หลอดเลือดปิดอย่างถาวร
เมื่อใช้ร่วมกับการกดรัด การรักษาด้วยการผ่าตัดทำลายหลอดเลือด (endovenous ablation ) มีจุดมุ่งหมายเพื่อลดแรงดันในหลอดเลือดดำของขา ซึ่งอาจส่งผลต่อการรักษาแผล
เราต้องการค้นพบอะไร
เราต้องการทราบว่าการผ่าตัดทำลายหลอดเลือดดำร่วมกับการรักษาด้วยการกดรัดได้ผลหรือไม่:
- ช่วยรักษา VLUs;
- ป้องกันไม่ให้ VLU เกิดขึ้นอีก
- ปรับปรุงคุณภาพชีวิต
- คุ้มค่า;
- เกี่ยวข้องกับผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์
เราทำอะไร
เราค้นหาการศึกษาที่พิจารณาการผ่าตัดทำลายหลอดเลือดร่วมกับการรักษาด้วยการกดรัด เทียบกับการรักษาด้วยการกดรัดเพียงอย่างเดียวสำหรับการรักษา VLU ไม่มีข้อจำกัดเกี่ยวกับภาษาที่ตีพิมพ์
เราเปรียบเทียบและสรุปผลลัพธ์ และให้คะแนนความเชื่อมั่นของเราในหลักฐาน โดยพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ เช่น วิธีและขนาดการศึกษา
สิ่งที่เราพบคืออะไร
ในการทบทวนวรรณกรรมครั้งแรกของเรา เราไม่พบการศึกษาที่เข้าเกณฑ์ ในการปรับปรุงการทบทวนวรรณกรรมนี้ เราพบการศึกษาใหม่ที่เกี่ยวข้อง 2 ฉบับ เราพบการศึกษาในสหราชอาณาจักร 1 ฉบับ มีผู้เข้าร่วม 450 คน และการศึกษาในบราซิล 1 ฉบับ มีผู้เข้าร่วม 56 คน
เปรียบเทียบกับการรักษาด้วยการกดรัดเพียงอย่างเดียว หรือการกดรัดร่วมกับการรักษาแบบ endovenous ที่เลื่อนออกไป:
- การทำลายหลอดเลือดดำแร่วมกับการบีบรัดช่วยทำให้เวลาในการรักษาแผลให้หายสมบูรณ์ดีขึ้น
- การรักษาหลอดเลือดร่วมกับการกดรัด อาจเพิ่มสัดส่วนของแผลที่หายใน 90 วัน
- การผ่าตัดทำลายเส้นเลือดร่วมกับการกดรัดเส้นเลือดดำอาจไม่ส่งผลต่อการเกิดแผลซ้ำใน 1 ปีหรือจำนวนวันที่ไม่มีแผลใน 1 ปี
- การรักษาโดยการผ่าตัดทำลายเส้นเลือดร่วมกับการกดรัดแบบผสมผสานน่าจะคุ้มทุนใน 1 ปี
- การรักษาด้วยการผ่าตัดทำลายหลอดเลือดร่วมกับการกดรัดหลอดเลือดดำอาจไม่ส่งผลต่อลิ่มเลือด (ลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ)
ข้อจำกัดของหลักฐานคืออะไร
ผู้เข้าร่วมส่วนใหญ่มีแผลน้อยกว่า 6 เดือน แม้ว่าผลลัพธ์จะคล้ายคลึงกับผู้ที่มีแผลในระยะยาว แต่จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมเพื่อยืนยันเรื่องนี้
การทบทวนนี้ไม่พบการศึกษาใดๆ ที่ประเมินว่าเทคนิคบางอย่างของการผ่าตัดทำลายหลอดเลือดดำมีประสิทธิภาพมากกว่าเทคนิคอื่นๆ สำหรับผู้ที่มีแผลที่ขาจากหลอดเลือดดำหรือไม่
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
การทบทวนวรรณกรรมนี้เป็นการปรับปรุงการทบทวนวรรณกรรมก่อนหน้า หลักฐานเป็นปัจจุบันถึงเดือนเมษายน 2022
การรักษาหลอดเลือดดำตื้น ๆ ที่เสียหายด้วยการผ่าตัดทำลายเส้นเลือด ร่วมกับการกดรัดช่วยให้การรักษาแผลที่ขาดีขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับการกดรัดเพียงอย่างเดียว ข้อสรุปนี้อิงจากหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นสูง มีหลักฐานความเชื่อมั่นปานกลางที่แนะนำว่าน่าจะคุ้มค่าใน 1 ปี และมีหลักฐานความเชื่อมั่นต่ำของผลกระทบที่ไม่ชัดเจนต่อการกลับเป็นซ้ำและภาวะแทรกซ้อน จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมเพื่อสำรวจประโยชน์เพิ่มเติมของการรักษาหลอดเลือดในแผลที่มีระยะเวลานานกว่า 6 เดือนและรูปแบบที่เหมาะสมที่สุดของการรักษาโดยทำลายเส้นเลือด
แผลที่ขาจากหลอดเลือดดำ (venous leg ulcers; VLUs) เป็นอาการร้ายแรงของโรคหลอดเลือดดำเรื้อรังที่ส่งผลกระทบต่อประชากรผู้ใหญ่ถึง 3% โดยเป็นภาวะที่ไม่ได้อยากให้เกิดและเกิดขึ้นซ้ำๆ ซึ่งจะบั่นทอนคุณภาพชีวิตอย่างมาก และการรักษาทำให้เกิดภาระทางการเงินอย่างมากต่อระบบการรักษาพยาบาล การรักษาหลักที่มีมายาวนานสำหรับ VLU คือการบำบัดด้วยการบีบรัด การผ่าตัดเอาหลอดเลือดดำที่เสียหายออกช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดแผลซ้ำ อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดแบบเปิดเป็นทางเลือกที่ไม่เป็นที่นิยมในหมู่ผู้ที่มี VLU และหลายๆ คนก็ไม่เหมาะกับการผ่าตัดดังกล่าว ประสิทธิภาพของเทคนิคการรักษาหลอดเลือดโดยมีการรุกรานน้อยที่สุดที่ใหม่กว่าได้รับการคิดค้นขึ้นในโรคหลอดเลือดดำตื้น ๆ ที่ไม่ซับซ้อน และเทคนิคเหล่านี้ยังสามารถใช้ในการจัดการ VLU ได้อีกด้วย เมื่อใช้ร่วมกับการกดรัด การรักษาทำลายเส้นเลือด( Endovenous ablation) มีจุดมุ่งหมายเพื่อลดแรงกดดันในหลอดเลือดดำของขา ซึ่งอาจส่งผลต่อการหายของแผล
เพื่อตรวจสอบผลของการผ่าตัดทำลายหลอดเลือดดำที่อยู่ตื้น ๆ ต่อการรักษาและการกลับเป็นซ้ำของแผลที่ขาจากหลอดเลือดดำและคุณภาพชีวิตของผู้ที่เป็นโรคแผลจากหลอดเลือดดำ
ในเดือนเมษายน ปี 2022 เราได้สืบค้นใน Cochrane Wounds Specialized Register; Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL); Ovid MEDLINE (รวมถึงการอ้างอิงที่อยู่ระหว่างดำเนินการและการอ้างอิงอื่นๆ ที่ไม่ได้จัดทำดัชนี); Ovid Embase และ EBSCO CINAHL Plus นอกจากนี้เรายังได้สืบค้นการศึกษาทางคลินิกที่ลงทะเบียนและกำลังดำเนินการอยู่ และการศึกษาที่ไม่ได้ตีพิมพ์ และตรวจดูรายการเอกสารอ้างอิงจากการศึกษาที่เกี่ยวข้องที่ถูกรวบรวมเข้ามาในการทบทวนวรรณกรรม การวิเคราะห์เมตต้า และรายงานเกี่ยวกับเทคโนโลยีด้านสุขภาพเพื่อค้นหาการศึกษาเพิ่มเติม ไม่มีข้อจำกัดเกี่ยวกับภาษาที่ตีพิมพ์ แต่มีข้อจำกัดเกี่ยวกับปีที่ตีพิมพ์ตั้งแต่ปี 1998 ถึงเมษายน 2022 เนื่องจากการผ่าตัดทำลายหลอดเลือดที่อยู่ตื้นๆ เป็นการรักษาด้วยเทคโนโลยีใหม่
การทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (randomised controlled trials; RCTs) เปรียบเทียบการผ่าตัดทำลายเส้นเลือดร่วมกับการรักษาด้วยการกดรัดและการรักษาด้วยการกดรัดเพียงอย่างเดียวสำหรับการรักษา VLU มีสิทธิ์ที่จะถูกนำข้ามาศึกษา การศึกษาจำเป็นต้องมีการประเมินอย่างน้อยหนึ่งในผลลัพธ์การทบทวนหลักต่อไปนี้ที่เกี่ยวข้องกับการวัดผลการรักษาแผลที่วัดได้ เช่น สัดส่วนของแผลที่หาย ณ จุดเวลาที่กำหนด; เวลาในการรักษาให้เสร็จสิ้น การเปลี่ยนแปลงขนาดแผล; สัดส่วนของแผลที่เกิดซ้ำในช่วงเวลาที่กำหนดหรือ ณ จุดใดจุดหนึ่ง หรือจำนวนวันที่ไม่มีแผล ผลลัพธ์รองที่น่าสนใจคือคุณภาพชีวิตที่ผู้ป่วยรายงาน ข้อมูลทางเศรษฐกิจ และเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์
ผู้ทบทวนสองคนประเมินการศึกษาเกี่ยวกับคุณสมบัติอย่างเป็นอิสระต่อกัน ดึงข้อมูล ดำเนินการประเมินความเสี่ยงของการมีอคติโดยใช้เครื่องมือ Cochrane RoB 1 และประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐานโดย GRADE
การทบทวนฉบับก่อนหน้านี้พบว่าไม่มี RCT ที่ตรงตามเกณฑ์การคัดเข้า ในการทบทวนวรรณกรรมนี้ เราพบ RCT ที่มีตรงตามเกณฑ์ 2 ฉบับและรวมไว้ในการวิเคราะห์เมตต้า มีผู้เข้าร่วมทั้งหมด 506 รายที่มี VLU แบบมีอาการ โดยมีระยะเวลาเฉลี่ย 3.1 เดือน ± 1.1 เดือนในการทดลอง EVRA และ 60.5 เดือน ± 96.4 เดือนในการทดลอง VUERT การทดลองทั้งสองสุ่มผู้เข้าร่วมเพื่อรับการรักษาหลอดเลือดดำและการกดรัดหรือการกดรัดเพียงอย่างเดียว อย่างไรก็ตาม กลุ่มการกดรัดเพียงอย่างเดียวในการทดลอง EVRA ได้รับการรักษาหลอดเลือดดำที่ล่าช้าออกไป (หลังการรักษาแผลหรือจาก 6 เดือน)
มีหลักฐานความเชื่อมั่นสูงว่าการผ่าตัดทำลายเส้นเลือดและการกดรัดภายในหลอดเลือดร่วมกันเมื่อเปรียบเทียบกับการรักษาด้วยการกดรัดเพียงอย่างเดียว หรือการกดรัดร่วมกับการรักษาทางหลอดเลือดดำที่เลื่อนออกไป ช่วยเพิ่มเวลาในการรักษาแผลให้สมบูรณ์ (pooled hazard ratio (HR) 1.41, 95% CI 1.36 ถึง 1.47; I 2 = 0%; การศึกษา 2 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 466 คน) มีหลักฐานความเชื่อมั่นปานกลางว่าสัดส่วนของแผลที่หายที่ 90 วันอาจจะสูงกว่าด้วยการผ่าตัดทำลายหลอดเลือดดำและการกดรัดหลอดเลือดดำแบบผสมผสาน เมื่อเทียบกับการรักษาด้วยการกดทับเพียงอย่างเดียว หรือการกดรัดร่วมกับการรักษาทางหลอดเลือดดำที่ล่าช้าออกไป (risk ratio (RR) 1.14, 95% CI 1.00 ถึง 1.30; I 2 = 0%; การศึกษา 2 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 466 คน) มีหลักฐานความเชื่อมั่นต่ำที่แสดงผลไม่ชัดเจนต่อการกลับเป็นซ้ำของแผลใน 1 ปีในผู้ที่หายจากแผลด้วยการรักษาเส้นเลือดและการกดรัด เมื่อเปรียบเทียบกับการกดทับเพียงอย่างเดียวหรือการกดรัดอย่างเดียว หรือ การกดรัดร่วมกับยการรักษาหลอดเลือดที่ล่าช้าออกไป (RR 0.29, 95% CI 0.03 ถึง 2.48; I 2 = 78%; การศึกษา 2 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 460 คน) นอกจากนี้ยังมีหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำว่าจำนวนมัธยฐานของวันที่ไม่มีแผลใน 1 ปีอาจไม่แตกต่างกัน (306 (ช่วงระหว่างควอไทล์ (IQR) 240 ถึง 328) วัน เทียบกับ 278 (IQR 175 ถึง 324) วัน) หลังการรักษาหลอดเลือดร่วมกับการกดรัดเมื่อเปรียบเทียบกับการกดรัดร่วมกับการรักษา endovenous ที่เลื่อนออกไป (การศึกษา 1 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 450 คน)
มีหลักฐานความเชื่อมั่นต่ำของผลที่ไม่ชัดเจนในอัตราการเกิดลิ่มเลือดอุดตันระหว่างกลุ่ม (RR 2.02, 95% CI 0.51 ถึง 7.97; I 2 = 78%, การศึกษา 2 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 506 คน) การเพิ่มการผ่าตัดหลอดเลือดดำ ร่วมกับการบีบรัดอาจจะคุ้มค่าใน 1 ปี (ความน่าจะเป็น 99% ที่ GBP 20,000/QALY; การศึกษา 1 ฉบับ; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง)
แปลโดย พญ.วิลาสินี หน่อแก้ว โรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี Edit โดย ผกากรอง ลุมพิกานนท์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 19 กรกฏาคม 2024