คำถามของการทบทวนวรรณกรรม
ผู้วิจัยได้ทบทวนหลักฐานการวิจัยเกี่ยวกับผลของการผ่าตัดรังไข่ต่ออาการของภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS) เราพบ 22 การศึกษาที่เปรียบเทียบการรักษาโดยวิธีผ่าตัด และไม่ผ่าตัด และรูปแบบต่างๆของเทคนิคการผ่าตัด ตัวชี้วัดหลักที่ศึกษาคือ ความสม่ำเสมอของรอบประจำเดือนที่ดีขึ้น และการลดลงของขนและสิว (อาการจากฮอร์โมนเพศชาย) ผู้วิจัยยังได้ศึกษาผลข้างเคียงของการรักษา การเปลี่ยนแปลงของน้ำหนักตัว การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน การเปลี่ยนแปลงของระบบเมตาบอลิสึม และคุณภาพชีวิต
ความเป็นมา
สตรีที่มีภาวะ PCOS มีปัญหาสุขภาพที่หลากหลาย ประกอบด้วยความไม่สม่ำเสมอของรอบประจำเดือน ภาวะขนขึ้นและสิว และภาวะมีบุตรยาก ผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว ประกอบด้วยความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของโรคหัวใจ เบาหวาน และการเกิดเยื่อบุโพรงมดลูกผิดปกติก่อนเป็นมะเร็ง
การศึกษาวิจัยส่วนใหญ่ในปัจจุบันดูผลของการผ่าตัดรังไข่ที่มีต่อภาวะเจริญพันธุ์ในสตรีที่มี PCOS การทบทวนวรรณกรรมนี้ต้องการดูผลของการผ่าตัดรังไข่โดยวิธีส่องกล้อง (LOD) ต่ออาการของ PCOS
วันที่สืบค้นข้อมูล
หลักฐานงานวิจัยถึงตุลาคม 2016
ลักษณะของการศึกษา
การทบทวนนี้รวบรวมข้อมูลการศึกษาแบบสุ่มที่มีกลุ่มเปรียบเทียบ (RCT) 22 การศึกษา รวมสตรีจำนวน 2278 คน การศึกษาแบบสุ่มที่มีกลุ่มเปรียบเทียบ (RCT) เป็นงานวิจัยทางการแพทย์ชนิดหนึ่งซึ่งผู้เข้าร่วมงานวิจัยจะได้รับการสุ่มให้ได้รับการรักษาที่แตกต่างกันไป ผู้เข้าร่วมงานวิจัยมีภาวะ PCOS และมาจากถิ่นที่หลากหลาย
สิบจาก 22 RCTs เปรียบเทียบผลของการผ่าตัดรังไข่โดยวิธีส่องกล้อง (LOD) กับการรักษาด้วยยาอื่นๆ ยาเหล่านี้ประกอบด้วย metformin, clomiphene, gonadotrophins, letrozole และ rosiglitazone สิบจาก 22 RCTs เปรียบเทียบผลของการผ่าตัดรังไข่โดยวิธีส่องกล้อง (LOD)แบบดั้งเดิม กับการผ่าตัดด้วยเทคนิคอื่นๆ สิบจาก 22 RCTs ศึกษาผลของการใช้พลังงานจี้ในระดับต่างๆ หรือจำนวนของ ovarian drill holes ใน LOD
แหล่งเงินทุนการวิจัย
สองงานวิจัยบอกแหล่งทุนสนับสนุน (Farquhar 2002 - supported in part by the Auckland Medical Research Foundation; Sarouri 2015 - the authors thank the Vice Chancellor for Research of Guilan University of Medical Sciences for funding this project)
ผลการศึกษา
LOD อาจจะมีประสิทธิภาพดีกว่า gonadotrophins ในการทำให้รอบประจำเดือนสม่ำเสมอ อย่างไรก็ดี แพทย์ส่วนใหญ่มักพิจารณาทางเลือกอื่นๆเป็นการรักษาแรก LOD โดยเจาะรูรังไข่ สี่หรือห้าตำแหน่ง อาจจะมีประสิทธิภาพดีกว่าเมื่อเทียบกับสองตำแหน่งหรือน้อยกว่า ต่อรังไข่หนึ่งข้าง ในการทำให้รอบประจำเดือนสม่ำเสมอ
ไม่มีหลักฐานเพียงพอที่จะบอกว่ามีความแตกต่างระหว่าง LOD และการรักษาด้วยยาอื่นๆหรือเทคนิคอื่นๆในการผ่าตัด ต่อผลของรอบประจำเดือนหรืออาการจากฮอร์โมนเพศชาย
LOD มีผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหารน้อยกว่า เมื่อเทียบกับ metformin และ clomiphene แต่ต้องมีการผ่าตัดและไม่ใช่การรักษามาตรฐานสำหรับประจำเดือนที่ผิดปกติและภาวะขนขึ้น แผลเป็นของเนื้อเยื่อจะน้อยกว่าเมื่อผ่าตัดด้วยวิธี transvaginal hydrolaparoscopy เมื่อเทียบกับ LOD
เมื่อพิจารณาโดยรวมแล้ว LOD ถือว่ามีผลข้างเคียงที่ต่ำ และเป็นทางเลือกหนึ่งในการรักษาอาการที่เกิดจาก PCOS
คุณภาพของหลักฐานงานวิจัย
คุณภาพของงานวิจัยอยู่ในระดับปานกลางถึงต่ำ (very low to moderate quality) ข้อจำกัดหลักคือ imprecision ที่สัมพันธ์กับจำนวนงานศึกษาวิจัยที่น้อย inconsistency และ risk of bias ที่เกิดจากการไม่สามารถปกปิดผู้เข้าร่วมงานวิจัยได้ การศึกษาวิจัยมีจำนวนที่น้อยเกินไปในการประเมิน risk of publication bias
ไม่มีหลักฐานวิจัยที่ชัดเจน ซึี่งบ่งบอกว่าการผ่าตัดรังไข่ (LOD) ช่วยทำให้ความสม่ำเสมอของรอบประจำเดือนดีขึ้นหรือลดอาการที่เกิดจากฮอร์โมนเพศชายในสตรีที่มี PCOS, เมื่อเทียบกับการรักษาด้วยยาอื่นๆ การผ่าตัด LOD มีผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหารน้อยกว่า เมื่อเทียบกับ metformin และ clomiphene
และไม่มีหลักฐานวิจัยที่ชัดเจน ที่จะบอกความแตกต่างของประสิทธิภาพในการผ่าตัดที่แตกต่างวิธี ยกเว้นในเรื่องของการทำ LOD โดยเจาะรูรังไข่สี่ หรือ ห้าตำแหน่งต่อหนึ่งข้างอาจจะมีประสิทธิภาพที่ดีกว่าเมื่อเทียบกับ สองตำแหน่งหรือน้อยกว่านั้น มีการศึกษาวิจัยที่น้อยเกินไปที่จะเปรียบเทียบการผ่าตัด LOD กับการผ่าตัดวิธีอื่นๆ ถึงแม้จะมีหนึ่งการวิจัยที่สรุปว่า การเกิดพังผืดจะน้อยกว่าเมื่อผ่าตัดด้วยวิธี transvaginal hydrolaparoscopy เมื่อเทียบกับ LOD
มีหนึ่งการศึกษาวิจัยขนาดเล็กที่พบว่า การผ่าตัด LOD มีประโยชน์ในการทำให้รอบประจำเดือนสม่ำเสมอเมื่อเทียบกับ gonadotrophins อย่างไรก็ดี, gonadotrophins ไม่ค่อยถูกนำมาใช้ในกรณีนี้
ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS) เป็นความผิดปกติทางต่อมไร้ท่อที่พบได้บ่อย พบในสตรีประมาณ 1 ใน 10 ราย PCOS วินิจฉัยโดยใช้เกณฑ์ สองในสามข้อของลักษณะดังนี้: oligo- or anovulation, clinical or biochemical hyperandrogenism หรือทั้งสองอย่าง, หรือลักษณะ polycystic ovaries จากการทำอัลตราซาวน์
สตรีที่มีภาวะ PCOS มีปัญหาสุขภาพที่หลากหลาย ประกอบด้วยความไม่สม่ำเสมอของรอบประจำเดือน ภาวะขนขึ้นและสิว และภาวะมีบุตรยาก ผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว ประกอบด้วยความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของโรคหัวใจ เบาหวาน และการเกิดเยื่อบุโพรงมดลูกผิดปกติก่อนเป็นมะเร็ง
เพื่อประเมินประสิทธิภาพและผลกระทบจากการผ่าตัดรังไข่เพื่อบรรเทาอาการของภาวะขนขึ้น สิว และประจำเดือนผิดปกติในสตรีที่มี PCOS
ผู้ทบทวนวรรณกรรมนี้ได้ค้นฐานข้อมูล Cochrane Gynaecology and Fertility Group specialized register, CENTRAL, MEDLINE, Embase and PsycINFO (from inception to 17 October 2016) และยังได้ handsearched เอกสารอ้างอิง วิจัยที่กำลังอยู่ระหว่างศึกษา และงานประชุม
เราได้รวบรวมการศึกษา RCTs ในสตรีที่ได้รับการผ่าตัด ovarian drilling เทียบกับไม่รักษา รักษาด้วยยา หรือการผ่าตัดอื่นๆสำหรับรักษาอาการ PCOS
เราใช้ระเบียบวิธีวิจัยมาตรฐานในการดำเนินการศึกษาตาม Cochrane วัตถุประสงค์หลักของการศึกษาคือ ความสม่ำเสมอของรอบประจำเดือนที่ดีขึ้น และอาการที่เกิดจากฮอร์โมนเพศชายที่ลดลง (ภาวะขนขึ้น,สิว); วัตถุประสงค์รองคือ ผลกระทบจากการรักษา การเปลี่ยนแปลงของดัชนีมวลกาย (BMI) รอบเอว ระดับฮอร์โมนเพศชาย การเปลี่ยนแปลงของระบบเมตาบอลิสึม และคุณภาพชีวิต เราได้ประเมินคุณภาพของหลักฐานที่ได้โดยวิธีการของเกรด (GRADE)
เรารวบรวม 22 RCTs (สตรี 2278 คน) ซึ่งผู้เข้าร่วมวิจัยมีภาวะ PCOS และอาการของสิว ขนขึ้น หรือรอบประจำเดือนที่ไม่สม่ำเสมอ ทุกงานวิจัยมีการผ่าตัด LOD เป็นหนึ่งในการรักษา
มีสองงานวิจัยบอกแหล่งทุนสนับสนุน (Farquhar 2002 - supported in part by the Auckland Medical Research Foundation; Sarouri 2015 - the authors thank the Vice Chancellor for Research of Guilan University of Medical Sciences for funding this project)
คุณภาพของงานวิจัยอยู่ในระดับปานกลางถึงต่ำ (very low to moderate quality) ข้อจำกัดหลักคือ imprecision ที่สัมพันธ์กับจำนวนงานศึกษาวิจัยที่น้อย inconsistency และ risk of bias ที่เกิดจากการไม่สามารถปกปิดผู้เข้าร่วมงานวิจัยได้ การศึกษาวิจัยมีจำนวนที่น้อยเกินไปในการประเมิน risk of publication bias
ความสม่ำเสมอของรอบประจำเดือน
มีสองงานวิจัยเปรียบเทียบระหว่าง การผ่าตัด LOD กับ ยา metformin (n=226) แต่ไม่สามารถสรุปเกี่ยวกับผลต่อความสม่ำเสมอของรอบประจำเดือนได้ เนื่องจากผลการศึกษาไม่สอดคล้องกัน ดูเหมือนว่า มีความแตกต่างที่น้อยมากหรือไม่ต่างกันในอัตราของสตรีที่มีรอบประจำเดือนที่สม่ำเสมอขึ้น เมื่อเปรียบเทียบ การผ่าตัด LOD กับการใช้ยาอื่นๆ คือ metformin+clomiphene (OR 1.02, 95% CI 0.64 to 1.64, การศึกษา 2เรื่อง สตรี, 332 คน, I2= 13% หลักฐานคุณภาพต่ำ), letrozole (OR 1.08, 95% CI 0.64 ถึง 1.84, การศึกษา 1 เรื่อง, สตรี 260 คน หลักฐานคุณภาพต่ำ), หรือ metformin + letrozole (OR 0.95, 95% CI 0.49 ถึง 1.81, การศึกษา 1 เรื่อง, สตรี 146 คน หลักฐานคุณภาพต่ำ) อย่างไรก็ดี, มีหนึ่งงานวิจัยรายงานว่า การผ่าตัด LOD เหนือกว่ายา gonadotrophin (OR 19.2, 95% CI 3.17 to 116.45, การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 35 คน หลักฐานคุรภาพต่ำมาก)
ดูเหมือนว่า มีความแตกต่างที่น้อยมากหรือไม่ต่างกันในอัตราของสตรีที่มีรอบประจำเดือนที่สม่ำเสมอขึ้น เมื่อการผ่าตัด LOD โดยใช้จี้ unipolar ของรังไข่ทั้งสองข้าง เปรียบเทียบกับข้างเดียว (OR 1.51, 95% CI 0.62 ถึง 3.71, การศึกษา 2 เรื่อง, สตรี 104 คน I2= 0%, หลักฐานคุณภาพปานกลาง) เทียบกับ transvaginal ultrasound-guided LOD (OR 1.23, 95% CI 0.64 ถึง 2.37, การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 147 คน หลักฐานคุณภาพต่ำ) เทียบกับ LOD ซึ่งปรับพลังงานของจี้ให้สอดคล้องกับขนาดของรังไข่ (OR 0.42, 95% CI 0.16 ถึง 1.14, การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 115 คน, หลักฐานคุณภาพต่ำ) หรือเมื่อเปรียบเทียบกับการผ่าตัด LOD โดยใช้จี้ bipolar (OR 1.00, 95% CI 0.05 ถึง 18.57, การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 18 คน หลักฐานคุณภาพต่ำ)
การผ่าตัดโดยเจาะรูรังไข่สี่ หรือ ห้าตำแหน่งต่อหนึ่งข้างอาจจะเพิ่มสัดส่วนของสตรีที่มีความสม่ำเสมอของรอบประจำเดือนมากขึ้นเมื่อเทียบกับ สองตำแหน่งหรือน้อยกว่านั้น (OR 16.04, 95% CI 4.19 ถึง 61.34, การศึกษา 2 เรื่อง สตรี 73 คน, I 2 = 0% หลักฐานคุณภาพต่ำ)
อาการจากฮอร์โมนเพศชาย
ดูเหมือนว่า มีความแตกต่างที่น้อยมากหรือไม่ต่างกันในการทำให้อาการจากฮอร์โมนเพศชายดีขึ้น เมื่อเปรียบเทียบการผ่าตัด LOD กับ metformin (OR 1.00, 95% CI 0.42 ถึง 2.37, การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 126 คน หลักฐานคุณภาพปานกลาง) หรือกับ gonadotrophins; ภาวะสิว(OR 3.20, 95% CI 0.33 ถึง 30.94 การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 25 คน หลักฐานคุณภาพต่ำ) ภาวะขนขึ้น (OR 2.31, 95% CI 0.22 ถึง 23.89 การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 25 คน หลักฐานคุรภาพต่ำ)
ดูเหมือนว่า มีความแตกต่างที่น้อยมากหรือไม่ต่างกันในการทำให้อาการจากฮอร์โมนเพศชายดีขึ้น เมื่อเปรียบเทียบการผ่าตัด LOD กับ transvaginal ultrasound-guided LOD, เมื่อดูเรื่องภาวะขนขึ้น (OR 1.09, 95% CI 0.30 ถึง 3.91 การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 39 คน หลักฐานคุณภาพต่ำ) หรือ ภาวะสิว (OR 0.84, 95% CI 0.20 ถึง 3.50, การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 31 คน คุณภาพหลักฐานต่ำ)
ผลข้างเคียง
การผ่าตัด LOD มีผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหารน้อยกว่า เมื่อเทียบกับ metformin และ clomiphene (OR 0.05, 95% CI 0.01 ถึง 0.36 การศึกษา 2 เรื่อง สตรี 332 คน I2= 0% หลักฐานคุณภาพปานกลาง) มีหนึ่งการศึกษาวิจัยรายงานว่า ไม่มีความแตกต่างหรือมีน้อยมากในอัตราของการเกิดภาวะรังไข่ถูกกระตุ้นมากเกินไป (OHSS) ระหว่างการรักษาโดย LOD และ gonadotrophins (OR 0.08, 95% CI 0.00 ถึง 1.61 การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 33 คน หลักฐานคุรภาพต่ำ)
การเกิดพังผืดจะน้อยกว่าเมื่อผ่าตัดด้วยวิธี transvaginal hydrolaparoscopy เมื่อเทียบกับ LOD (OR 0.10, 95% CI 0.05 ถึง 0.18 การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 246 คน หลักฐานคุณภาพปานกลาง) ไม่มีความแตกต่างของการเกิดพังผืดหรือมีน้อยมาก เมื่อใช้พลังงานการจี้ในการทำ LOD ที่แตกต่างกัน เทียบกับมาตรฐานที่ใช้ (OR 0.96, 95% CI 0.32 ถึง 2.88 การศึกษา 1 เรื่อง สตรี 64 คน หลักฐานคุณภาพต่ำ) มีหนึ่งการศึกษาวิจัย (ในสตรี 44 คน) รายงานว่าในคนที่กลับมารับการผ่าตัดซ้ำ หลังทำ LOD ทั้งแบบมาตรฐานหรือข้างเดียว ไม่พบพังผืด
ผู้แปล พญ.นันทสิริ เอี่ยมอุดมกาล แปลเมื่อ 30 มกราคม 2018