ทำไมการทบทวนนี้มีความสำคัญ
อาการนอนไม่หลับเป็นคำศัพท์ทางการแพทย์สำหรับรักษาปัญหาการนอนหลับ ปัญหาหลับๆตื่นๆ ตื่นแต่เช้าตรู่เกินไป หรือมีอาการตื่นนอนด้วยความรู้สึกไม่สดชื่นหรือไม่เต็มอิ่ม อาการนอนไม่หลับสามารถรักษาด้วยวิธีการที่แตกต่างกันรวมทั้งการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เทคนิคการผ่อนคลายหรือยานอนหลับ Eszopiclone (Lunesta) เป็นยานอนหลับที่อยู่ในกลุ่มของยานอนหลับที่รู้จักกันในชื่อ non-benzodiazepine hypnotics
ใครที่จะมีความสนใจในการทบทวนนี้
ผู้ที่ได้รับผลกระทบจากการนอนไม่หลับ ผู้ปฏิบัติงานทั่วไป ผู้เชี่ยวชาญด้านการบริการด้านสุขภาพและผู้ติดยาเสพติดและผู้กำหนดนโยบายด้านสุขภาพ
การทบทวนนี้มุ่งตอบคำถามอะไร
การทบทวนนี้มีเป้าหมายเพื่อหาข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับผลที่ต้องการและผลที่ไม่พึงประสงค์ของ eszopiclone ผลที่ต้องการประกอบด้วย ผลแบบทันทีของยา eszopiclone ต่อการนอนหลับ ผลที่ไม่พึงประสงค์ประกอบด้วย ผลข้างเคียง ผลต่อการทำงานในวันถัดไป รวมถึงการติดยา
การศึกษาชนิดใดที่นำเข้าในการทบทวน
การทบทวนได้สรุปผลการวิจัยจาก 14 การศึกษาทางคลินิก มีผู้เข้าร่วม 4732 คน ซึ่งได้รับยา eszopiclone หรือยาที่มีลักษณะเหมือนกัน แต่เป็นสารเฉื่อย (ยาหลอก)
หลักฐานจากการทบทวนบอกอะไรเราบ้าง
โดยเฉลี่ยแล้วคนที่ทานยา eszopiclone นอนหลับได้เร็วกว่าคนที่ได้รับยาหลอกถึง 12 นาที และรู้สึกตัวตื่นช้ากว่า 17 นาทีในช่วงกลางคืน และมีการนอนหลับโดยรวมมากกว่ากลุ่มที่ทานยาหลอกประมาณครึ่งชั่วโมง ดังผลข้างเคียง ยา eszopiclone อาจทำให้ไม่เป็นที่พอใจในรสชาติ วิงเวียน ปากแห้งและอ่อนเพลียในระหว่างวัน การศึกษาทางคลินิกไม่พบหลักฐานว่า ยา eszopiclone ก่อให้เกิดอันตรายร้ายแรง หรืออาการของการขาดยา หรือไม่ว่าจะอาการติดยาหากหยุดทานยาหลังจากผ่านไปหลายสัปดาห์หรือเป็นเดือนหรือไม่ อย่างไรก็ตามเนื่องจากการศึกษาทางคลินิกที่รวมอยู่ในการทบทวนนั้นไม่ครอบคลุมถึงบางกลุ่ม (เช่น ผู้สูงอายุที่มีปัญหาเกี่ยวกับกระบวนการรับรู้หรือการสั่งการ หรือภาวะเจ็บป่วยบางอย่างของการรับประทานยา) ผู้ป่วยควรปรึกษาแพทย์ที่รู้ประวัติทางการแพทย์และภาวะเจ็บป่วยของตน
อะไรที่ควรจะเกิดขึ้นต่อไป
การวิจัยในอนาคตจำเป็นต้องเปรียบเทียบยา eszopiclone กับยานอนหลับอื่น ๆ เพื่อช่วยให้แพทย์และผู้ป่วยตัดสินใจเลือกตัวเลือกการรักษาที่ชอบ นอกจากนี้ควรมีการวิเคราะห์ยานอนหลับในผู้ป่วยสูงอายุและบุคคลที่มีปัญหาเกี่ยวกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และยาเสพติดด้วยเช่นกัน
Eszopiclone ดูเหมือนจะเป็นยาที่มีประสิทธิภาพโดยมีผลปานกลางต่อการนอนหลับยาก และการตื่นกลางดึก ไม่มีหลักฐานหรือมีหลักฐานเพียงเล็กน้อยเกี่ยวกับอันตรายหากรับประทานยาตามคำแนะนำ อย่างไรก็ตามเนื่องจากกลุ่มย่อยของผู้ป่วยบางกลุ่มมีจำนวนไม่มากพอใน RCTs ที่รวบรวมในการทบทวนนี้ ผลการวิจัยอาจไม่ได้แสดงถึงอาการที่ไม่พึงประสงค์ทั้งหมด นอกจากนี้ต้องเพิ่มความระมัดระวังในผู้สูงอายุที่มีความบกพร่องในการรับรู้และสั่งการและบุคคลที่มีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นในการใช้ eszopiclone ในทางที่ไม่แนะนำ
อาการนอนไม่หลับเป็นปัญหาด้านสาธารณสุขที่สำคัญที่ส่งผลต่อประชากรวัยผู้ใหญ่ในประเทศตะวันตกระหว่าง 6% ถึง 10% Eszopiclone เป็นยานอหลับ (hypnotic drug) ที่อยู่ในกลุ่มใหม่ของสารยานอนหลับ (hypnotic agents) ที่รู้จักกันว่าเป็นยานอนหลับรุ่นใหม่ ซึ่งวางขายมีประสิทธิภาพเช่นเดียวกับยา benzodiazepines สำหรับภาวะนี้ ในขณะที่มีความปลอดภัยและมีความเสี่ยงต่ำกว่าสำหรับการใช้ยาในทางที่ผิดและการเสพติด จุดมุ่งหมายของการทบทวนคือ เพื่อรวมหลักฐานจาก randomised controlled trials และเพื่อหาข้อสรุปเกี่ยวกับประสิทธิภาพและความปลอดภัยของยา eszopiclone ในขณะเดียวกันก็พิจารณาข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับระเบียบวิธีการวิจัยและความเสี่ยงของการมีอคติ
เพื่อประเมินประสิทธิภาพและความปลอดภัยของยา eszopiclone ในการรักษาโรคนอนไม่หลับเมื่อเทียบกับยาหลอกหรือ ยาที่ออกฤทธิ์ (active control)
เราสืบค้นใน the Cochrane Central Register of Controlled trials (CENTRAL), MEDLINE, Embase, PsycINFO, PSYNDEX และ registry databases (WHO trials portal, ClinicalTrials.gov) มีผลลัพธ์จากการสืบค้นครอบคลุมจนถึงวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2016 เพื่อค้นหาการทดลองที่ไม่ได้ลงทะเบียนไว้ในฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ เราได้ติดต่อผู้ให้ข้อมูลสำคัญและค้นหาในรายการเอกสารอ้างอิงของการศึกษาที่พบ เราดำเนินการการสืบค้นใหม่ (21 กุมภาพันธ์ 2018) และได้จัดการศึกษาที่สนใจไว้ในกลุ่ม awaiting classification/ongoing studies การศึกษาเหล่านี้จะรวมอยู่ในการทบทวนครั้งต่อไปตามความเหมาะสม
Parallel group randomised controlled trials (RCTs) เปรียบเทียบกับยาหลอกหรือยาที่ออกฤทธิ์ (active control) ได้รับการรวบรวมเข้าในการศึกษานี้ ผู้เข้าร่วมเป็นผู้ใหญ่ที่มีอาการนอนไม่หลับตามที่ได้รับการวินิจฉัยด้วยระบบการวินิจฉัยที่ได้มาตรฐาน ประกอบด้วยโรคนอนไม่หลับที่เป็นโรคหลักเและโรคนอนไม่หลับที่เป็นโรคร่วม
ผู้ประพันธ์สองคนดึงข้อมูลผลลัพธ์อย่างอิสระต่อกัน ผู้ประพันธ์หนึ่งคนประเมินคุณภาพของการทดลอง และผู้ประพันธ์คนที่สองตรวจสอบยืนยันความถูกต้อง
จำนวน RCTs ทั้งหมด 14 เรื่อง มีผู้เข้าร่วมการศึกษา 4732 คน ที่รวบรวมเข้าในการทบทวนนี้ ครอบคลุมทั้งการรักษาในระยะสั้น (≤ 4 สัปดาห์; การศึกษา 6 เรื่อง) ระยะเวลาปานกลาง (> 4 สัปดาห์ ≤ 6 เดือน; การศึกษา 6 เรื่อง) และการรักษาระยะยาว (> 6 เดือน; การศึกษา 2 เรื่อง) ด้วยการทานยา eszopiclone RCTs ส่วนใหญ่ที่รวมอยู่ในการทบทวนนี้ประกอบด้วยผู้เข้าร่วมการศึกษาที่มีอายุอยู่ระหว่าง 18 ถึง 64 ปี RCTs สามเรื่องมีผู้เข้าร่วมการศึกษาเฉพาะวัยผู้สูงอายุเท่านั้น (64 ถึง 85 ปี) และ RCT หนึ่งเรื่องประกอบด้วยผู้เข้าร่วมการศึกษาที่มีช่วงอายุกว้าง (35 ถึง 85 ปี) การศึกษาเจ็ดเรื่องพิจาราณาโรคนอนไม่หลับที่เป็นโรคหลัก การศึกษาที่เหลือพิจารณาโรคนอนไม่หลับที่เป็นโรคร่วมกับภาวะซึมเศร้า (2), ความวิตกกังวลโดยทั่วไป (1), อาการปวดหลัง (1), โรคพาร์คินสัน (1), โรคไขข้ออักเสบ (1), และในระยะเวลาที่รังไข่เริ่มทำงานผิดปกติ (menopausal transition) (1)
การวิเคราะห์เมตต้าเกี่ยวกับผลการรายงานประสิทธิภาพการนอนหลับของผู้เข้าร่วมการศึกษาพบว่า ผลการรักษาดีขึ้นสำหรับยา eszopiclone เมื่อเทียบกับยาหลอก: ลดระยะเวลาของการเข้าสู่ภาวะหลับ (sleep onset latency) 12 นาที (mean difference (MD) -11.94 นาที, 95% confidence interval (CI) -16.03 ถึง -7.86; การศึกษา 9 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมการศึกษา 2890 คน, หลักฐานมีคุณภาพปานกลาง) ลดระยะเวลาของการตื่นหลังจากเข้าสู่ภาวะหลับ 17 นาที (MD -17.02 นาที, 95% CI -24.89 ถึง -9.15; การศึกษา 8 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมการศึกษา 2295 คน, หลักฐานมีคุณภาพปานกลาง) เพิ่มระยะเวลาการนอนโดยรวม 28 นาที (MD 27.70 นาที, 95% CI 20.30 ถึง 35.09; การศึกษา 10 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมการศึกษา 2965 คน, หลักฐานมีคุณภาพปานกลาง) ไม่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญจาก baseline ถึงสามคืนแรกหลังหยุดการใช้ยา สำหรับระยะเวลาของการเข้าสู่ภาวะหลับ (sleep onset latency) (MD 17.00 min, 95% CI -4.29 ถึง 38.29; การศึกษา 1 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมการศึกษา 291 คน, หลักฐานคุณภาพต่ำ) และเวลาตื่นหลังจากเวลาเริ่มหลับ (MD -6.71 min, 95% CI -21.25 ถึง 7.83; การศึกษา 1 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมการศึกษา 291 คน, หลักฐานมีคุณภาพต่ำ) อาการไม่พึงประสงค์ในระหว่างการรักษาที่ได้รับการบันทึกไว้บ่อยครั้งมากภายใต้กลุ่มที่ทานยา eszopiclone เมื่อเทียบกับยาหลอก ประกอบด้วยความรู้สึกไม่พึงพอใจในรสชาติของยา (risk difference (RD) 0.18, 95% CI 0.14 ถึง 0.21; การศึกษา 9 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมการศึกษา 3787 คน) ปากแห้ง (RD 0.04, 95% CI 0.02 ถึง 0.06; การศึกษา 6 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมการศึกษา 2802 คน) อาการง่วงซึม (RD 0.04, 95% CI 0.02 ถึง 0.06; การศึกษา 8 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมการศึกษา 3532 คน) อาการเวียนศีรษะ (RD 0.03, 95% CI 0.01 ถึง 0.05; การศึกษา 7 เรื่อง, ผู้เข้าร่วมการศึกษา 2933 คน) ตามเกณฑ์ GRADE หลักฐานได้รับการจัดลำดับว่ามีคุณภาพในระดับปานกลางสำหรับผลลัพธ์เกี่ยวกับประสิทธิภาพการนอนหลับ และอาการที่ไม่พึงประสงค์ และคุณภาพของหลักฐานอยู่ในระดับต่ำสำหรับผลลัพธ์เกี่ยวกับการกลับมาเป็นซ้ำอาการเดิม (rebound effects) และ ผลต่อการทำงานในวันถัดไป
ผู้แปล นางสาวน้ำเพชร จำปาทอง Cochrane Thailand