ใจความสำคัญ
ข้อมูลที่เรามีอยู่ในปัจจุบันเกี่ยวกับการใช้วิตามินดีในการรักษาโรคลำไส้อักเสบนั้นมีคุณภาพต่ำมากและเราไม่รู้ว่าจะได้ผลหรือปลอดภัยหรือไม่
โรคลำไส้อักเสบคืออะไร
โรคลำไส้อักเสบเป็นโรคที่ส่งผลต่อลำไส้ตลอดชีวิต มี 2 ประเภทหลักคืออาการลำไส้ใหญ่บวมเป็นแผลและโรคโครห์น อาการลำไส้ใหญ่อักเสบเป็นแผลจะส่งผลต่อลำไส้ใหญ่เท่านั้น โรค Cronh อาจส่งผลต่อส่วนใดส่วนหนึ่งของทางเดินอาหาร ตั้งแต่ปากจนถึงก้น อาการที่พบบ่อย ได้แก่ ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด ท้องร่วง ปวดท้อง มีไข้ น้ำหนักลด และเหนื่อยล้า เราไม่ทราบแน่ชัดว่าอะไรเป็นสาเหตุ แต่อาจเป็นส่วนผสมของยีน ปัญหาเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน แบคทีเรียในลำไส้ และบางสิ่งในสิ่งแวดล้อม ไม่ทราบวิธีรักษาให้หาย แต่อาการมักจะจัดการได้ด้วยยา เช่น สเตียรอยด์และยารักษาโรคระบบภูมิคุ้มกัน และบางครั้งก็ต้องผ่าตัด คนส่วนใหญ่ที่เป็นโรคลำไส้อักเสบจะมีช่วงเวลาที่มีอาการ (เรียกว่าโรคที่กำลังกำเริบ) และเวลาที่อาการควบคุมได้ (เรียกว่าอาการสงบ) เมื่ออาการเกิดขึ้นอีกหลังจากสงบแล้ว เรียกว่า อาการกำเริบหรืออาการกลับเป็นซ้ำ
เราต้องการค้นหาอะไร
เราต้องการทราบว่าวิตามินดีใช้รักษาโรคลำไส้อักเสบได้หรือไม่ และสามารถใช้ได้อย่างปลอดภัยหรือไม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เราพิจารณาถึงอาการที่ดีขึ้นของผู้ที่เป็นโรครุนแรง การกำเริบของโรคสำหรับผู้ที่อยู่ในภาวะสงบ; คุณภาพชีวิต; และการถอนตัวจากการทดลองเนื่องจากมีผลข้างเคียง
เราทำอะไร
เราค้นหาการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (การศึกษาที่ผู้คนได้รับมอบหมายให้เข้าหนึ่งในสองกลุ่มการศึกษาหรือมากกว่าโดยใช้วิธีการสุ่ม) เปรียบเทียบวิตามินดีกับการรักษาอื่น การรักษามาตรฐาน หรือปริมาณวิตามินดีที่แตกต่างกัน
เราพบอะไร
เราพบการทดลอง 22 ฉบับ มีผู้เข้าร่วม 1874 คนที่เป็นโรคลำไส้อักเสบ การศึกษาใช้เวลาตั้งแต่ 4 สัปดาห์ถึง 52 สัปดาห์ การศึกษา 10 ฉบับ เกี่ยวกับโรคโครห์น 5 ฉบับ เกี่ยวกับโรคลำไส้ใหญ่บวมเป็นแผล และ 7 ฉบับเกี่ยวกับผู้เข้าร่วมที่เป็นอย่างใดอย่างหนึ่งเหล่านี้ มีการศึกษา 17 ฉบับ ศึกษาในผู้ใหญ่, 3 ฉบับ ศึกษาในเด็ก และ 2 ฉบับศึกษาในทั้งเด็กและผู้ใหญ่ มี 4 ฉบับ ศึกษาในผู้ที่เป็นโรคกำลังกำเริบ, 6 ฉบับ ศึกษาในผู้ที่อยู่ในระยะโรคสงบ และ 12 ฉบับ ศึกษาในทั้งสองอย่างผสมกัน การศึกษานี้รวมปริมาณวิตามินดีที่ใช้รักษาการขาดวิตามินดีและปริมาณที่ได้รับเป็นการเสริม
การศึกษา 13 ฉบับ เปรียบเทียบวิตามินดี (ทุกขนาด) กับยาหลอก (การรักษาหลอก) หรือไม่มีการรักษาอื่นใด มีหลักฐานคุณภาพต่ำว่าอาจมีอาการกำเริบทางคลินิกน้อยลงเมื่อใช้วิตามินดี เมื่อเทียบกับยาหลอกหรือไม่มีการรักษา เราไม่สามารถพูดอะไรเกี่ยวกับมาตรการอื่นๆ ที่เราพิจารณาได้ เนื่องจากคุณภาพของหลักฐานต่ำมาก
การศึกษา 5 ฉบับ เปรียบเทียบวิตามินดีในปริมาณสูงกับปริมาณวิตามินดีในปริมาณต่ำ ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับอาการดีขึ้น มีหลักฐานคุณภาพต่ำว่าอาจไม่มีความแตกต่างในการกำเริบของโรคโครห์น แต่ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับอาการลำไส้ใหญ่บวมเป็นแผล เราไม่สามารถพูดอะไรเกี่ยวกับมาตรการอื่นๆ ที่เราพิจารณาได้ เนื่องจากคุณภาพของหลักฐานต่ำมาก
การศึกษา 4 ฉบับ เปรียบเทียบขนาดยาที่ใช้รักษากับการเสริมปริมาณวิตามินดี ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการที่อาการดีขึ้น การกำเริบของโรค หรือการเปลี่ยนแปลงคุณภาพชีวิต เราไม่สามารถพูดอะไรเกี่ยวกับมาตรการอื่นๆ ที่เราพิจารณาได้ เนื่องจากคุณภาพของหลักฐานต่ำมาก
ข้อจำกัดของหลักฐานคืออะไร
หลักฐานส่วนใหญ่มีคุณภาพต่ำและต่ำมาก เนื่องจากปัญหาเกี่ยวกับวิธีการดำเนินการศึกษา และปัญหาเกี่ยวกับวิธีการรายงานผลลัพธ์ นอกจากนี้ การศึกษาแต่ละรายการไม่ได้ทำการวัดผลแบบเดียวกัน ซึ่งหมายความว่าเรามีคนไม่เพียงพอที่จะเสริมผลลัพธ์ของการวัดผลที่เรามองหา
การทบทวนวรรณกรรมนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
รีวิวนี้เป็นข้อมูลล่าสุดจนถึงเดือนมิถุนายน 2023
อาจมีอาการกลับเป็นซ้ำทางคลินิกน้อยลงเมื่อเปรียบเทียบวิตามินดีกับยาหลอก แต่เราไม่สามารถสรุปใดๆ เกี่ยวกับความแตกต่างในการตอบสนองทางคลินิก คุณภาพชีวิต หรือการถอนตัวจากการศึกษาได้ เนื่องจากหลักฐานมีความเชื่อมั่นต่ำมาก เมื่อเปรียบเทียบวิตามินดีในปริมาณสูงและต่ำ ไม่มีข้อมูลสำหรับการตอบสนองทางคลินิก แต่อาจไม่มีความแตกต่างในการกลับเป็นซ้ำของ CD เราไม่สามารถสรุปเกี่ยวกับผลลัพธ์อื่นได้เนื่องจากมีหลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก สุดท้าย เมื่อเปรียบเทียบวิตามินดี (ทุกขนาดยา) กับวิตามินดีขนาดเสริม ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการกลับเป็นซ้ำของโรคหรือการตอบสนองทางคลินิก และเราไม่สามารถสรุปเกี่ยวกับผลลัพธ์อื่นๆ ได้เนื่องจากมีหลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมากหรือข้อมูลขาดหายไป
เป็นการยากที่จะให้คำแนะนำที่ชัดเจนสำหรับการวิจัยในอนาคตโดยพิจารณาจากผลการทบทวนนี้ การศึกษาในอนาคตจะต้องมีความชัดเจนในประชากรพื้นฐาน วัตถุประสงค์ของการรักษาวิตามินดี และดังนั้นจึงต้องศึกษากลยุทธ์การให้ขนาดยาที่เหมาะสม ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในสาขานี้อาจต้องการได้รับความเห็นพ้องต้องกันในประเด็นดังกล่าวก่อนที่จะมีการศึกษาใหม่
วิตามินดีมีคุณสมบัติในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันและมีส่วนเกี่ยวข้องในการเกิดโรคและความรุนแรงของโรคลำไส้อักเสบ (inflammatory bowel disease; IBD) การศึกษาในสัตว์ทดลองและหลักฐานทางระบาดวิทยาที่เกิดขึ้นใหม่ได้แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างการขาดวิตามินดีกับการเกิดโรคที่แย่ลง อย่างไรก็ตาม บทบาทของวิตามินดีในการรักษา IBD ยังไม่ชัดเจน
เพื่อประเมินประโยชน์และโทษของการเสริมวิตามินดีในการรักษา IBD
เราใช้วิธีการค้นหาแบบมาตรฐานและครอบคลุม ของ Cochrane วันที่ค้นหาล่าสุดคือเดือนมิถุนายน 2023
เรารวมการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (randomised controlled trials; RCTs) ในคนทุกวัยที่มี IBD แบบมีอาการหรือไม่มีอาการ โดยเปรียบเทียบวิตามินดีขนาดใดก็ได้กับวิตามินดีขนาดอื่น วิธีการอื่น ยาหลอก หรือไม่มีการแทรกแซง
เรากำหนดขนาดยาเป็น: วิตามินดี (ทุกปริมาณ), วิตามินดีในปริมาณการรักษาใดๆ (มากกว่า 400 IU/วัน), วิตามินดีในปริมาณการรักษาสูง (มากกว่า 1000 IU/วัน), วิตามินดีในปริมาณการรักษาต่ำ (400 IU/วัน ถึง 1,000 IU/วัน) และวิตามินดีขนาดเสริม (น้อยกว่า 400 IU/วัน)
เราใช้วิธีตามมาตรฐานของ Cochrane ผลลัพธ์หลักของเราคือ 1. การตอบสนองทางคลินิกสำหรับผู้ที่โรคกำเริบอยู่, 2. การกำเริบทางคลินิกสำหรับผู้ที่อยู่ในระยะสงบ, 3. คุณภาพชีวิต และ 4. การถอนตัวเนื่องจากเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ ผลลัพธ์รองของเราคือ 5. อาการของโรคเมื่อสิ้นสุดการศึกษา, 6. ระดับวิตามินดีเป็นปกติเมื่อสิ้นสุดการศึกษา และ 7. เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ร้ายแรงทั้งหมด เราใช้ GRADE เพื่อประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐานสำหรับแต่ละผลลัพธ์
เรารวบรวม RCTs 22 ฉบับ มีผู้เข้าร่วม 1874 คน ระยะเวลาการศึกษาอยู่ระหว่าง 4 ถึง 52 สัปดาห์ การศึกษา 10 ฉบับ ศึกษาในผู้ที่เป็นโรคโครห์น (Crohn’s disease; CD), การศึกษา 5 ฉบับ ศึกษาในผู้ที่เป็นโรคลำไส้ใหญ่บวมเป็นแผล (ulcerative colitis; UC) และ 7 ฉบับ ศึกษาในผู้ที่เป็น CD และผู้ที่เป็น UC การศึกษา 17 ฉบับ ศึกษาในผู้ใหญ่, 3 ฉบับศึกษาในเด็ก และ 2 ฉบับ ศึกษาทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ การศึกษา 4 ฉบับ ได้ศึกษาในผู้ที่เป็นโรคระยะลุกลาม, 6 ฉบับศึกษาในผู้ที่โรคสงบ และ 12 ฉบับศึกษาในทั้งสองอย่าง
เราประเมินความเสี่ยงของการมีอคติทั้ง 7 โดเมนในการศึกษาแต่ละฉบับ การศึกษา 5 เรื่องมีความเสี่ยงต่ำที่จะเกิดอคติในทั้ง 7 โดเมน การศึกษา 10 ฉบับ มีความเสี่ยงของการมีอคติไม่ชัดเจนในอย่างน้อย 1 โดเมน แต่ไม่มีประเด็นที่มีความเสี่ยงของการมีอคติสูง การศึกษา 7 ฉบับ มีความเสี่ยงของการมีอคติสูงในการปกปิดผู้เข้าร่วมและผู้ประเมิน
วิตามินดี (ทุกขนาด) เทียบกับยาหลอกหรือไม่มีการรักษา
การศึกษา 13 ฉบับ เปรียบเทียบวิตามินดีกับยาหลอกหรือการไม่มีการรักษา
เราไม่สามารถสรุปผลใดๆ เกี่ยวกับการตอบสนองทางคลินิกสำหรับ UC เนื่องจากความเชื่อมั่นของหลักฐานต่ำมาก (อัตราส่วนความเสี่ยง (RR) 4.00, 95% ช่วงความเชื่อมั่น (CI) 1.51 ถึง 10.57; การศึกษา 1 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 60 คน) ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับ CD
อาจมีอาการกำเริบทางคลินิกน้อยลงสำหรับ IBD เมื่อใช้วิตามินดี เมื่อเทียบกับยาหลอกหรือไม่ได้รับการรักษา (RR 0.57, 95% CI 0.34 ถึง 0.96; การศึกษา 3 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 310 คน) ความเชื่อมั่นของหลักฐานอยู่ในระดับต่ำ
เราไม่สามารถสรุปใดๆ เกี่ยวกับคุณภาพชีวิตสำหรับ IBD (ผลต่างค่าเฉลี่ยมาตรฐาน (SMD) −0.13, 95% CI −3.10 ถึง 2.83 (ค่า SMD บ่งชี้ถึงการลดลงของคุณภาพชีวิตที่ไม่สำคัญ และ CI ที่เกี่ยวข้องบ่งชี้ว่าผลกระทบ มีตั้งแต่การลดลงอย่างมากไปจนถึงคุณภาพชีวิตที่เพิ่มขึ้นอย่างมาก); การศึกษา 2 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 243 คน) หรือการถอนตัวเนื่องจากเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์สำหรับ IBD (RR 1.97, 95% CI 0.18 ถึง 21.27; การศึกษา 12 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 1251 คน; หมายเหตุ การศึกษา 11 ฉบับ รายงานการถอนตัว แต่บันทึก 0 เหตุการณ์ในทั้งสองกลุ่ม ดังนั้น RR และ CI จึงคำนวณจากการศึกษา 1 ฉบับ แทนที่จะเป็น 12 ฉบับ) ความเชื่อมั่นของหลักฐานนี้ต่ำมาก
วิตามินดีในปริมาณสูง เทียบกับ วิตามินดีในปริมาณต่ำ
การศึกษา 5 ฉบับ เปรียบเทียบการให้วิตามินดีในปริมาณสูงกับการรักษาในปริมาณต่ำ
ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการตอบสนองทางคลินิก
อาจไม่มีความแตกต่างในการกลับเป็นซ้ำทางคลินิกสำหรับ CD (RR 0.48, 95% CI 0.23 ถึง 1.01; การศึกษา 1 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 34 คน) ความเชื่อมั่นของหลักฐานอยู่ในระดับต่ำ
เราไม่สามารถสรุปใดๆ เกี่ยวกับการถอนตัวเนื่องจากเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์สำหรับ IBD เนื่องจากความเชื่อมั่นของหลักฐานต่ำมาก (RR 0.89, 95% CI 0.06 ถึง 13.08; การศึกษา 3 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 104 คน; หมายเหตุ การศึกษา 2 ฉบับ รายงานการถอนตัว แต่บันทึก 0 เหตุการณ์ในทั้งสองกลุ่ม ดังนั้น RR และ CI จึงคำนวณจากการศึกษา 1 ฉบับ แทนที่จะเป็น 3)
ข้อมูลเกี่ยวกับคุณภาพชีวิตและความรุนแรงของโรคไม่สามารถวิเคราะห์เมตต้าได้ มีความเชื่อมั่นต่ำมาก และไม่สามารถสรุปได้
วิตามินดีในปริมาณการรักษาใดๆ เทียบกับวิตามินดีขนาดเสริม
การศึกษา 4 ฉบับ เปรียบเทียบปริมาณวิตามินดีในปริมาณการรักษากับขนาดเสริม
ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการตอบสนองทางคลินิกและการกลับเป็นซ้ำของโรค
ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับคุณภาพชีวิตที่สามารถวิเคราะห์เมตต้าได้
เราไม่สามารถสรุปใดๆ เกี่ยวกับการถอนตัวจากการศึกษาเนื่องจากเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์สำหรับ IBD เนื่องจากความเชื่อมั่นของหลักฐานต่ำมาก (RR 3.09, 95% CI 0.13 ถึง 73.17; การศึกษา 4 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 233 คน; หมายเหตุ การศึกษา 3 ฉบับ รายงานการถอนตัวแต่บันทึก 0 เหตุการณ์ในทั้งสองกลุ่ม ดังนั้น RR และ CI จึงคำนวณจากการศึกษา 1 ฉบับแทนที่จะเป็น 4)
แปลโดย พญ.วิลาสินี หน่อแก้ว โรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี Edit โดย พ.ญ. ผกากรอง ลุมพิกานนท์ 25 ตุลาคม 2024