ทำไมคำถามนี้จึงมีความสำคัญ
โรคหูน้ำหนวกชนิดเป็นหนองแบบเรื้อรัง (CSOM) หรือที่เรียกว่าโรคหูน้ำหนวกเรื้อรัง (COM) เป็นการอักเสบและการติดเชื้อของหูชั้นกลางที่กินเวลานาน 2 สัปดาห์ขึ้นไป ผู้ที่เป็น CSOM มักจะมีน้ำหรือหนองซ้ำอยู่บ่อยๆ หรือต่อเนื่อง ที่รั่วออกมาจากรูหรือการฉีกขาดในแก้วหู และสูญเสียการได้ยิน
CSOM สามารถรักษาได้ด้วยยาปฏิชีวนะ (ยาที่ต่อสู้กับการติดเชื้อแบคทีเรีย) ที่รับประทานทางปากหรือฉีด (เช่นการรักษาทั้งระบบซึ่งได้รับการรักษาทั้งร่างกาย) ยาปฏิชีวนะทั้งระบบสามารถใช้ได้:
- อย่างเดียว;
- ร่วมกับยาปฏิชีวนะในรูปแบบ หยอด สเปรย์ ขี้ผึ้ง หรือครีม (เฉพาะที่ เช่น การรักษาเฉพาะที่พื้นผิว) หรือ
- ร่วมกับการรักษาอื่น ๆ เช่นสเตียรอยด์ (ยาต้านการอักเสบ) หรือน้ำยาฆ่าเชื้อ (สารที่หยุดหรือชะลอการเติบโตของจุลินทรีย์)
เพื่อค้นหาว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายมีประสิทธิผลในการรักษา CSOM อย่างไรและนำไปสู่ผลข้างเคียงหรือไม่ เราได้ตรวจสอบหลักฐานจากการศึกษาวิจัย
เราสืบค้นและประเมินหลักฐานอย่างไร
อันดับแรก เราสืบค้นวรรณกรรมทางการแพทย์สำหรับการศึกษาที่ติดตามผู้ที่มี CSOM เป็นเวลาอย่างน้อยหนึ่งสัปดาห์และเปรียบเทียบ:
- ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายที่ใช้เพียงอย่างเดียวกับการรักษาด้วยยาหลอก (หลอก) ไม่มีการรักษาหรือยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายชนิดอื่น
- ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายร่วมกับการรักษาอื่น กับการรักษาอื่นเพียงอย่างเดียว
จากนั้นเราเปรียบเทียบผลลัพธ์และสรุปหลักฐานจากการศึกษาทั้งหมด สุดท้ายเราให้คะแนนความเชื่อมั่นของเราในหลักฐาน โดยพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ เช่น วิธีการศึกษาและขนาด และความสอดคล้องของการค้นพบระหว่างการศึกษา
เราพบอะไร
เราพบการศึกษา 18 รายการที่เกี่ยวข้องกับคนทั้งหมด 2135 คนที่มี CSOM คนได้รับการรักษาระหว่าง 5 วันถึง 12 สัปดาห์และได้รับการติดตามนานถึง 1 ปี การศึกษา 4 รายการให้ข้อมูลเกี่ยวกับวิธีการที่พวกเขาได้รับทุนหรือผู้ที่เป็นผู้จัดหายา: 2 รายการได้รับการสนับสนุนทุนจากสาธารณะและ บริษัทยาเป็นผู้จัดหายาในอีก 2 การศึกษา
การศึกษาเปรียบเทียบ:
- ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายกับไม่มีการรักษา (1 การศึกษา);
- ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายและยาปฏิชีวนะเฉพาะที่กับยาปฏิชีวนะเฉพาะที่ (6 การศึกษา)
- ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายร่วมกับการรักษาอื่น ๆ (นอกเหนือจากยาปฏิชีวนะเฉพาะที่เพียงอย่างเดียว) กับการรักษาแบบเดียวกันนี้โดยไม่ใช้ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกาย (4 การศึกษา)
- ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายที่แตกต่างกัน (8 การศึกษา)
- ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายอย่างเดียวกับไม่มีการรักษา
เราไม่สามารถบอกุได้จากการศึกษาเพียง 1 รายการที่เราพบว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายเพียงอย่างเดียวดีกว่าหรือแย่กว่าไม่มีการรักษา ส่วนใหญ่เป็นเพราะการศึกษา:
- มีขนาดเล็ก
- ดำเนินการในรูปแบบที่อาจทำให้เกิดข้อผิดพลาดในผลลัพธ์ และ
- รายงานข้อมูลที่จำกัด
ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายและยาปฏิชีวนะเฉพาะที่กับยาปฏิชีวนะเฉพาะที่อย่างเดียว
ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายและยาปฏิชีวนะเฉพาะที่อาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีผลต่อการหยุดของสารคัดหลั่งหลังจาก 1 ถึง 2 สัปดาห์เมื่อเทียบกับยาปฏิชีวนะเฉพาะที่เพียงอย่างเดียว (5 การศึกษา) เราไม่ทราบว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายที่เพิ่มเข้าไปในยาปฏิชีวนะเฉพาะที่มีผลในเชิงบวกหรือเชิงลบอื่น ๆ หรือไม่เนื่องจาก:
- มีการศึกษาน้อยเกินไป:
- การศึกษาที่มีอยู่มีขนาดเล็กและอาจดำเนินการในรูปแบบที่ทำให้เกิดข้อผิดพลาดในผลลัพธ์
- ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายร่วมกับการรักษาอื่น ๆ (นอกเหนือจากยาปฏิชีวนะเฉพาะที่เพียงอย่างเดียว) กับการรักษาแบบเดียวกันนี้โดยไม่ใช้ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกาย
เราไม่สามารถบอกได้จากหลักฐานที่มีอยู่ว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายมีประสิทธิผลหรือนำไปสู่เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์เมื่อรวมกับการรักษาอื่นที่ไม่ใช่ยาปฏิชีวนะเฉพาะที่เท่านั้น ส่วนใหญ่เป็นเพราะการศึกษาบางส่วนที่มีอยู่รายงานข้อมูลที่จำกัด
การเปรียบเทียบระหว่างยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายชนิดต่างๆ
เราไม่รู้ว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายบางตัวดีกว่ายาตัวอื่นหรือไม่ ส่วนใหญ่เป็นเพราะวิธีการศึกษามีแนวโน้มที่จะทำให้เกิดข้อผิดพลาดในผลลัพธ์
สิ่งนี้หมายความว่าอะไร
ไม่มีหลักฐานที่ชัดเจนเพียงพอที่จะบอกได้ว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายเป็นการรักษา CSOM ที่มีประสิทธิผลหรือไม่และนำไปสู่ผลข้างเคียงหรือไม่ หลักฐานเกี่ยวกับผลข้างเคียงมีจำกัดมาก เมื่อให้ร่วมกับยาปฏิชีวนะเฉพาะที่ ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายอาจสร้างความแตกต่างเพียงเล็กน้อยหรือไม่แตกต่างกันว่า สารคัดหลั่งจะหายไปหรือไม่หลังจากผ่านไป 1 ถึง 2 สัปดาห์ เราไม่รู้ว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายบางตัวดีกว่ายาตัวอื่นหรือไม่
ความเป็นปัจจุบันของการทบทวนนี้
หลักฐานของการทบทวนวรรณกรรม Cochrane นี้เป็นปัจจุบันถึง พฤษภาคม 2020
มีหลักฐานจำนวนจำกัดที่จะตรวจสอบว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายมีประสิทธิผลในการแก้ปัญหาการไหลของของเหลวจากหูสำหรับผู้ที่มี CSOM หรือไม่ เมื่อใช้เพียงอย่างเดียว (มีหรือไม่มีการล้างหู) เราไม่แน่ใจมากว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายมีประสิทธิผลมากกว่ายาหลอก หรือไม่มีการรักษา เมื่อเพิ่มเข้าไปกับวิธีการที่มีประสิทธิผล เช่นยาปฏิชีวนะเฉพาะที่ดูเหมือนว่าจะมีความแตกต่างน้อยหรือไม่มีความแตกต่างในการหายของการไหลของของเหลวออกทางหู (มีหลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) ข้อมูลมีเฉพาะสำหรับยาปฏิชีวนะบางประเภทเท่านั้น และยังไม่แน่นอนว่ายาปฏิชีวนะทั่วร่างกายประเภทหนึ่งอาจมีประสิทธิผลมากกว่าอีกกลุ่ม ผลข้างเคียงของยาปฏิชีวนะทั่วร่างกาย มีรายงานไม่ดีในการศึกษาที่รวบรวมนำเข้า เนื่องจากเราพบหลักฐานที่น้อยมากสำหรับประสิทธิภาพ ความเป็นไปได้ที่จะเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์อาจลดการใช้สำหรับ CSOM
โรคหูน้ำหนวกเป็นหนองชนิดเรื้อรัง (CSOM) เป็นการอักเสบเรื้อรังและมักจะมีการติดเชื้อหลายชนิดของหูชั้นกลางและช่องกกห ู(mastoid cavity) โดยมีลักษณะการไหลของของเหลวจากหู (otorrhoea) ผ่านเยื่อแก้วหูที่ทะลุ อาการที่เด่นชัดของ CSOM คือการไหลของของเหลวในหูและการสูญเสียการได้ยิน
ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายเป็นตัวเลือกการรักษาที่ใช้กันทั่วไปสำหรับ CSOM ซึ่งทำหน้าที่ฆ่าหรือยับยั้งการเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่อาจก่อให้เกิดการติดเชื้อ ยาปฏิชีวนะสามารถใช้เพียงอย่างเดียวหรือร่วมกับการรักษาอื่น ๆ สำหรับ CSOM
เพื่อประเมินผลของยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายสำหรับผู้ที่มี CSOM
ผู้เชี่ยวชาญด้านข้อมูล Cochrane ENT ค้นหาทะเบียน Cochrane ENT; ทะเบียนกลางของการทดลองที่มีการควบคุม (CENTRAL ผ่านทะเบียนการศึกษาของ Cochrane); Ovid MEDLINE; Ovid Embase; CINAHL; เว็บวิทยาศาสตร์; ClinicalTrials.gov; ICTRP และแหล่งข้อมูลเพิ่มเติมสำหรับการทดลองที่เผยแพร่และไม่ได้เผยแพร่ วันที่ทำการสืบค้นคือ 16 มีนาคม 2020
เรารวมการทดลองแบบสุ่มควบคุมเปรียบเทียบยาปฏิชีวนะทั่วร่างกาย (ทางปากการฉีดยา) กับยาหลอก / ไม่มีการรักษาหรือยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายอื่น ๆ โดยมีระยะเวลาติดตามผลอย่างน้อย 1 สัปดาห์ซึ่งเกี่ยวข้องกับผู้ป่วยที่มีอาการของเหลวจากหูไหลเรื้อรัง (อย่างน้อย 2 สัปดาห์) โดยไม่ทราบสาเหตุหรือ เนื่องจาก CSOM การรักษาอื่น ๆ สามารถเข้าได้ถ้าได้รับทั้งในกลุ่มรักษาและกลุ่มควบคุม
เราใช้ระเบียบวิธีการวิจัยตามมาตรฐานของ Cochrane เราใช้ GRADE เพื่อประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐานสำหรับแต่ละผลลัพธ์
ผลลัพธ์หลักของเราคือ: ของเหลวออกจากหลดลงูหรือ 'หูแห้ง' (ไม่ว่าจะได้รับการยืนยันทางออสโคปิกหรือไม่ก็ตามโดยวัดระหว่าง 1 สัปดาห์ถึง 2 สัปดาห์, 2 สัปดาห์ถึง 4 สัปดาห์และหลังจาก 4 สัปดาห์) คุณภาพชีวิตที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพโดยใช้เครื่องมือที่ผ่านการตรวจสอบแล้ว ปวดหู (otalgia) หรือรู้สึกไม่สบายหรือระคายเคืองเฉพาะที่ ผลลัพธ์รอง ได้แก่ การได้ยิน ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงและความเป็นผลเสียต่อหูที่วัดโดยหลายวิธี
เราได้รวมการศึกษา 18 รายการ (ผู้เข้าร่วม 2135 คน) ที่มีความเสี่ยงต่ออคติสูงหรือไม่ชัดเจน
1. ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายเทียบกับไม่มีการรักษา / ยาหลอก
ไม่แน่ใจว่ามีความแตกต่างระหว่างยาปฏิชีวนะทั่วร่างกาย (ทางหลอดเลือดดำ) และยาหลอกในการลดของเหลวจากหูในระหว่างหนึ่งถึงสองสัปดาห์ (อัตราส่วนความเสี่ยง (RR) 8.47, ช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) 1.88 ถึง 38.21; ผู้เข้าร่วม 33 คน ; 1 การศึกษา; หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมาก) การศึกษาไม่ได้รายงานผลการแก้ปัญหาของเหลวจากหูหลังจากผ่านไป 2 สัปดาห์ ไม่มีรายงานคุณภาพชีวิตที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ หลักฐานไม่แน่นอนมากสำหรับการได้ยินและภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรง (ในกะโหลกศีรษะ) ไม่มีรายงานอาการปวดหูและผลเสียที่น่าสงสัยต่อหู
2. ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายเทียบกับไม่ได้รับการรักษา / ยาหลอก (ทั้งสองกลุ่มได้รับยาปฏิชีวนะเฉพาะที่)
มีการศึกษา 6 รายการ ซึ่งมี 5 รายการนำเสนอข้อมูลที่เป็นประโยชน์ อาจมีความแตกต่างกันเล็กน้อยหรือไม่มีเลยในการหายของของเหลวจากหูระหว่างหนึ่งถึงสองสัปดาห์สำหรับการกิน ciprofloxacin เมื่อเทียบกับยาหลอกหรือไม่มีการรักษา เมื่อใช้ยาหยอดหู ciprofloxacin ในทั้งสองกลุ่ม (RR 1.02, 95% CI 0.93 ถึง 1.12; ผู้เข้าร่วม 390 คน; หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำ) ไม่มีการรายงานผลลัพธ์หลังจาก 2 สัปดาห์ ไม่มีรายงานคุณภาพชีวิตที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ หลักฐานไม่ชัดเจนมาก สำหรับอาการปวดหู ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงและความเป็นพิษต่อหูที่สงสัย
3. ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายเทียบกับไม่มีการรักษา / ยาหลอก (ทั้ง 2 กลุ่มได้รับการรักษาพื้นฐานอื่น)
การศึกษา 2 รายการใช้ ยาปฏิชีวนะเฉพาะที่ร่วมกับสเตียรอยด์ ในการรักษาพื้นฐานทั้ง 2 กลุ่ม ไม่แน่ใจว่ามีความแตกต่างในการหายของของเหลวจากหูระหว่าง metronidazole และยาหลอกในช่วง 4 สัปดาห์ (RR 0.91, 95% CI 0.51 ถึง 1.65; ผู้เข้าร่วม 40 คน; 1 การศึกษาหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมาก) การศึกษานี้ไม่ได้รายงานผลลัพธ์อื่น ๆ นอกจากนี้ยังมีความไม่แน่นอนอย่างมากว่าการหายของของเหลวจากหู ในช่วง 6 สัปดาห์ดีขึ้นด้วย co-trimoxazole เมื่อเทียบกับยาหลอก (RR 1.54, 95% CI 1.09 ถึง 2.16; ผู้เข้าร่วม 98 คน; 1 การศึกษา; หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมาก) ไม่มีรายงานการหายของของเหลวจากหูในช่วงเวลาอื่น จากรายงานแบบบรรยายไม่พบความแตกต่างในคุณภาพชีวิที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพระหว่างกลุ่ม การได้ยินหรือภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรง (หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมาก)
การศึกษา 1 รายการ (ผู้เข้าร่วม 136 คน) ใช้ ยาฆ่าเชื้อเฉพาะที่ เป็นการรักษาพื้นฐานในทั้งสองกลุ่มและพบการหายของของเหลวจากหูที่คล้ายคลึงกันระหว่าง amoxicillin และกลุ่มที่ไม่มีการรักษาในช่วง 3 ถึง 4 เดือน (RR 1.03, 95% CI 0.75 ถึง 1.41; ผู้เข้าร่วม 136 คน; 1 การศึกษา ; หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมาก) รายงานแบบบรรยายระบุว่าไม่มีหลักฐานของความแตกต่างในการได้ยิน หรือสงสัยว่าเป็นพิษต่อหู (ทั้งหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมาก) ไม่มีการรายงานผลลัพธ์รองอื่น ๆ
4. ยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายชนิดต่างๆ
นี่คือบทสรุปของการเปรียบเทียบ 4 ครั้งโดยเปรียบเทียบยาปฏิชีวนะที่แตกต่างกัน การศึกษา 8 รายการเปรียบเทียบยาปฏิชีวนะทั่วร่างกายชนิดต่างๆ: quinolones กับ beta-lactams (4 การศึกษา), lincosamides กับ nitroimidazoles (1 การศึกษา) และการเปรียบเทียบ beta-lactams ประเภทต่างๆ (3 การศึกษา) ไม่สามารถสรุปได้ว่ามียาปฏิชีวนะทั่วร่างกาย กลุ่มหรือชนิดใดที่ดีกว่าในแง่ของการหายของของเหลวจากหู การศึกษาไม่ได้รายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์อย่างดี
แปลโดย ศ.นพ. ภิเศก ลุมพิกานนท์ ภาควิชา สูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย ขอนแก่น เมื่อ 15 กุมภาพันธ์ 2021