ข้อความสำคัญ
• การรักษาด้วย nabiximols อาจส่งผลให้อาการเกร็งดีขึ้น และอาจไม่เพิ่มผลอันตรายร้ายแรงเมื่อเทียบกับยาหลอก
• เมื่อเปรียบเทียบกับยาหลอก แคนนาบินอยด์ (นาบิซิมอล, สารสกัดจากซี แอนนาบิส, แคนนาบินอยด์สังเคราะห์) มีแนวโน้มทำให้รู้สึกความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นเมื่อวัดจากผลลัพธ์ที่ผู้ป่วยรายงาน
• เนื่องจากขาดหลักฐานที่แน่ชัด ประโยชน์ของยาเหล่านี้ในการรักษาอาการปวดเหตุพยาธิประสาทเรื้อรังจึงไม่ชัดเจน
ประเด็นคืออะไร
หลายคนที่เป็นโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (MS) มีอาการเกร็งซึ่งทำให้เกิดอาการปวดและส่งผลต่อความสามารถในการทำกิจกรรมประจำวัน ความเกร็งเป็นรูปแบบหนึ่งของการหดตัวกล้ามเนื้อที่เพิ่มขึ้น ยาที่ใช้ กัญชา หมายถึงการใช้ กัญชา หรือส่วนผสมของสารกัญชาที่เรียกว่า cannabinoids เป็นยารักษาโรคเพื่อบรรเทาอาการเกร็ง ปวดเรื้อรัง และอาการอื่นๆ ใน MS การสำรวจระหว่างประเทศพบว่า MS เป็นหนึ่งในห้าเงื่อนไขทางการแพทย์ที่ C annabis ถูกใช้บ่อยที่สุด การสำรวจอื่นที่ดำเนินการในสหราชอาณาจักรพบว่ามากกว่าหนึ่งในห้าของผู้ที่เป็นโรค MS รายงานว่าพวกเขาใช้ C annabis เพื่อพยายามจัดการกับอาการของพวกเขา
เราต้องการทราบอะไร
เราต้องการทราบว่า cannabinoids ดีกว่ายาหลอกในผู้ใหญ่ที่เป็น MS หรือไม่ในแง่ของ:
• อาการเกร็ง;
• อาการปวดประสาทเรื้อรัง;
• ความเป็นอยู่ที่ดี
นอกจากนี้เรายังต้องการทราบว่า cannabinoids เกี่ยวข้องกับ:
• การหยุดการรักษาเนื่องจากผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์;
• ผลกระทบที่เป็นอันตรายร้ายแรง;
• ความผิดปกติของระบบประสาทหรือความผิดปกติทางจิตเวช
• ความทนทานต่อยา หมายถึง ภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อร่างกายชินกับยาจนต้องการยาเพิ่มขึ้น
เราทำอะไร
เราค้นหาการศึกษาที่เปรียบเทียบ cannabinoids กับยาหลอกในผู้ใหญ่ที่เป็นโรค MS เราเปรียบเทียบและสรุปผลลัพธ์ และให้คะแนนความเชื่อมั่นของเราในหลักฐาน โดยพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ เช่น วิธีการศึกษาและความเชื่อมั่นของหลักฐาน
เราพบอะไร
เราพบการศึกษา 25 ฉบับ ที่เกี่ยวข้องกับผู้ป่วยโรค MS 3763 คน โดย 2290 คนได้รับสารแคนนาบินอยด์ การศึกษา 15 ฉบับ เป็นการศึกษาระยะสั้นหรือระยะสั้นมาก (2 ถึง 12 สัปดาห์) การศึกษา 7 ฉบับ เป็นการศึกษาระยะกลาง (12 ถึง 26 สัปดาห์) และการศึกษา 2 ฉบับ เป็นการศึกษาระยะยาว (50 และ 156 สัปดาห์) การศึกษา 1 ฉบับ รายงานผลที่เวลา 3 วันเท่านั้น การศึกษาที่ใหญ่ที่สุดดำเนินการใน 657 คนและการศึกษาที่เล็กที่สุดมี 14 คน การศึกษาส่วนใหญ่ทำในประเทศแถบยุโรป การศึกษา 13 ฉบับ ประเมินสเปรย์ในช่องปาก (nabiximols) ที่มีสารประกอบสองชนิดที่ได้มาจากพืช C annabis การศึกษาอื่นเปรียบเทียบ cannabinoids ต่างๆ กับยาหลอก บริษัทยาให้ทุนสนับสนุนการวิจัย 15 ฉบับ
ผลลัพธ์หลัก
เมื่อเทียบกับยาหลอก แคนนาบินอยด์:
• อาจเพิ่มจำนวนผู้ที่รายงานการลดลงที่สำคัญของการรับรู้ความรุนแรงของอาการเกร็งเป็นเวลาสูงสุด 14 สัปดาห์ (หลักฐานจากการศึกษา 5 ฉบับ ใน 1143 คน)
• อาจเพิ่มจำนวนผู้ที่รายงานการลดลงที่สำคัญของการรับรู้ความรุนแรงของอาการปวดประสาทเรื้อรัง แต่หลักฐานไม่แน่นอนมาก (หลักฐานจากการศึกษา 1 ฉบับ ใน 48 คน)
เราไม่แน่ใจว่า cannabinoids ช่วยลดความรุนแรงของอาการปวดประสาทเรื้อรังได้หรือไม่:
• อาจเพิ่มจำนวนผู้ที่รับรู้ว่าความเป็นอยู่ของพวกเขาดีขึ้น 'มากที่สุด' หรือ 'มาก' (หลักฐานจากการศึกษา 8 ฉบับ ใน 1215 คน);
• อาจเพิ่มจำนวนผู้ที่หยุดการรักษาเล็กน้อยเนื่องจากผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์ (หลักฐานจากการศึกษา 21 ฉบับ ใน 3110 คน)
• อาจส่งผลให้จำนวนคนที่มีผลกระทบร้ายแรงไม่มีความแตกต่างกันหรือมีเพียงเล็กน้อย (หลักฐานจากการศึกษา 20 ฉบับ ใน 3124 คน);
• อาจเพิ่มความผิดปกติของระบบประสาท (หลักฐานจากการศึกษา 7 ฉบับ ใน 1154 คน) หรือความผิดปกติทางจิตเวช (หลักฐานจากการศึกษา 6 ฉบับ ใน 1122 คน);
• อาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีผลใดๆ ต่อจำนวนผู้ที่มีความทนทานต่อยา แต่หลักฐานมีความไม่แน่นอนอย่างมาก (การศึกษา 2 ฉบับ ใน 458 คน)
ข้อ จำกัด ของหลักฐานคืออะไร
ไม่มีหลักฐานคุณภาพสูง
เรามั่นใจปานกลางว่า cannabinoids ดีกว่ามื่อเทียบกับ ไม่มี cannabinoids เลย ในการดีขึ้นของความรุนแรงของอาการเกร็งและความเป็นอยู่ที่ดีในผู้ใหญ่ที่เป็นโรค MS เรามีความมั่นใจน้อยในผลลัพธ์เกี่ยวกับผลกระทบต่ออาการปวดประสาทเรื้อรังเนื่องเนื่องจากหลักฐานที่มีอยู่มีจำกัด
มีหลักฐานจำกัดในการพิจารณาผลของแคนนาบินอยด์ต่อผลร้ายที่ร้ายแรง ระบบประสาทหรือความผิดปกติทางจิตเวช และความทนทานต่อยา
หลักฐานเป็นปัจจุบันแค่ไหน
หลักฐานเป็นข้อมูลล่าสุดจนถึงเดือนธันวาคม 2021
เมื่อเทียบกับยาหลอก nabiximols อาจช่วยลดความรุนแรงของอาการเกร็งในระยะสั้นในผู้ที่เป็นโรค MS เราไม่แน่ใจเกี่ยวกับผลกระทบต่อความเจ็บปวดทางระบบประสาทเรื้อรังและคุณภาพชีวิตที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ Cannabinoids อาจเพิ่มขึ้นเล็กน้อยในเรื่องการหยุดการรักษาเนื่องจาก AEs, อาการทางระบบประสาทและความผิดปกติทางจิตเวชเมื่อเทียบกับยาหลอก เราไม่แน่ใจเกี่ยวกับผลกระทบต่อความทนทานต่อยา ความแน่นอนโดยรวมของหลักฐานถูกจำกัดโดยระยะเวลาสั้นๆ ของการศึกษาที่รวบรวมไว้
อาการเกร็งและอาการปวดประสาทเรื้อรังเป็นอาการทั่วไปและร้ายแรงในผู้ที่เป็นโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (MS) อาการเหล่านี้เพิ่มขึ้นตามการลุกลามของโรคและนำไปสู่ความทุพพลภาพที่เลวลง ลดความสามารถในการดำเนินชีวิตประจำวันและคุณภาพชีวิต ยาต้านอาการเกร็งและยาแก้ปวดมีประโยชน์จำกัดหรือไม่สามารถทนต่อยาได้ Cannabinoids อาจลดอาการเกร็งและปวดในผู้ที่เป็นโรค MS ความต้องการรักษาตามอาการด้วยสารแคนนาบินอยด์มีสูง จำเป็นต้องมีความเข้าใจอย่างถี่ถ้วนเกี่ยวกับหลักฐานปัจจุบันในแง่ประโยชน์และอันตรายของยาเหล่านี้
เพื่อประเมินประโยชน์และอันตรายของสารแคนนาบินอยด์ รวมถึงสารแคนนาบินอยด์ที่สังเคราะห์หรือจากสมุนไพรและจากพืช เพื่อลดอาการในผู้ใหญ่ที่เป็นโรค MS
เราค้นหาฐานข้อมูลต่อไปนี้ตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงธันวาคม 2021: MEDLINE, Embase, the Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL, the Cochrane Library), CINAHL (EBSCO host), LILACS, the Physiotherapy Evidence Database (PEDro), the World Health Organization International Clinical Trials Registry Platform, the US National Institutes ของทะเบียนการทดลองทางคลินิกด้านสุขภาพ European Union Clinical Trials Register สมาคมระหว่างประเทศสำหรับฐานข้อมูล Cannabinoid Medicines เราค้นหารายชื่ออ้างอิงของการศึกษาที่รวบรวมมาและการทบทวนที่เกี่ยวข้อง
เรารวมการทดลองแบบคู่ขนานหรือแบบข้ามกลุ่มโดยมีการสุ่ม (RCTs) เพื่อประเมิน cannabinoid ใดๆ (รวมถึงสมุนไพร C annabis, C annabis flowers, cannabinoids จากพืช หรือ cannabinoids สังเคราะห์) โดยไม่คำนึงถึงขนาดยา วิธีการให้ ความถี่การให้ หรือระยะเวลาในการใช้ยาสำหรับผู้ใหญ่ที่เป็นโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
เราปฏิบัติตามวิธีมาตรฐานของ Cochrane ในการประเมินอคติในการศึกษาที่รวบรวมไว้ เราใช้เครื่องมือ Cochrane Risk of bias 2 สำหรับ RCT แบบคู่ขนาน และการทดลองแบบ crossover เราให้คะแนนความแน่นอนของหลักฐานโดยใช้แนวทาง GRADE สำหรับผลลัพธ์ต่อไปนี้: การลดลง 30% ในระดับการเกร็งของตัวเลข การบรรเทาความเจ็บปวด 50% หรือมากกว่าในมาตรวัดระดับตัวเลข-ระดับความเจ็บปวด การดีขึ้นมากหรือมากที่สุดในผู้ป่วยเกี่ยวกับ Global Impression of Change (PGIC), คุณภาพชีวิตที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ (HRQoL), การถอนตัวจากการศึกษาเนื่องจากเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ (AEs) (ความทนต่อยา), เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ร้ายแรง (SAEs), ความผิดปกติของระบบประสาท, ความผิดปกติทางจิตเวช, การพึ่งพาทางกายภาพ
เรารวบรวม RCTs 25 เรื่อง โดยมีผู้เข้าร่วม 3763 คน โดย 2290 คนได้รับ cannabinoids อายุอยู่ระหว่าง 18 ถึง 60 ปี และผู้เข้าร่วมการศึกษาระหว่าง 50% ถึง 88% เป็นเพศหญิง การศึกษาที่รวมไว้ใช้ระยะเวลา 3 ถึง 48 สัปดาห์และเปรียบเทียบ nabiximols สเปรย์ ซึ่งเป็น oromucosal สเปรย์กับสารจากพืชที่มีการรวมกันของ tetrahydrocannabinol (THC) และ cannabidiol (CBD) เท่ากัน (1:1) (การศึกษา 13 ฉบับ) สารแคนนาบินอยด์สังเคราะห์ที่เลียนแบบ THC (การศึกษา 7 ฉบับ) สารสกัด THC ให้ทางปากของ C annabis sativa (การศึกษา 2 ฉบับ) สมุนไพรชนิดสูดดม C annabis (การศึกษา 1 ฉบับ) เทียบนกับยาหลอก การศึกษา 1 ฉบับ เปรียบเทียบ dronabinol สารสกัดจาก THC ของ C annabis sativa และยาหลอก การศึกษา 1 ฉบับ เปรียบเทียบสมุนไพรชนิดสูดดม C annabis dronabinol และยาหลอก เราพบการศึกษาที่กำลังดำเนินการอยู่ 8 ฉบับ
ผลลัพธ์ที่สำคัญ
• อาการเกร็ง: นาบิซิมอลอาจเพิ่มจำนวนผู้ที่รายงานการลดลงที่สำคัญของการรับรู้ความรุนแรงของอาการเกร็งเมื่อเปรียบเทียบกับยาหลอก (odds Ratio (OR) 2.51, 95% ช่วงความเชื่อมั่น (CI) 1.56 ถึง 4.04; 5 RCTs, ผู้เข้าร่วม 1143 คน; I 2 = 67%; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง) ผลกระทบแน่นอนคือ 216 คน (95% CI มากกว่า 99 ถึง มากกว่า 332 คน) ต่อการรายงาน 1000 ราย พบมีประโยชน์จาก cannabinoids มากกว่ายาหลอก
• อาการปวดเหตุพยาธิประสาทเรื้อรัง: เราพบเพียงการทดลองเล็กๆ การทดลองเดียวที่วัดจำนวนผู้เข้าร่วมที่รายงานการบรรเทาอาการปวดอย่างมีนัยสำคัญด้วย cannabinoid สังเคราะห์เมื่อเปรียบเทียบกับยาหลอก (OR 4.23, 95% CI 1.11 ถึง 16.17; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 48 คน; หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมาก ) เราไม่แน่ใจว่าสารแคนนาบินอยด์ช่วยลดความรุนแรงของอาการปวดเหตุพยาธิประสาทเรื้อรังได้หรือไม่
• การหยุดการรักษาเนื่องจาก AEs: cannabinoids อาจเพิ่มจำนวนผู้เข้าร่วมที่หยุดการรักษาเล็กน้อยเมื่อเทียบกับยาหลอก (OR 2.41, 95% CI 1.51 ถึง 3.84; การศึกษา 21 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 3110 คน; I² = 17%; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ); absolute effect คือ 39 คน (95% CI มากกว่า 15 คน ถึงมากกว่า 76 คน) ต่อ 1000 คน
ผลลัพธ์ที่สำคัญ
• PGIC: cannabinoids อาจเพิ่มจำนวนผู้ที่รายงานว่าสถานะสุขภาพดีขึ้น 'มากที่สุด' หรือ 'มาก' เมื่อเทียบกับยาหลอก (OR 1.80, 95% CI 1.37 ถึง 2.36; 8 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 1215 คน; I² = 0%; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง) ผลกระทบแน่นอนคือ มากกว่า 113 คนรายงานว่าดีขึ้น (95% CI มากกว่า 57 ถึงมากกว่า 175 คน) ต่อ 1000 คน
• HRQoL: cannabinoids อาจมีผลต่อ HRQoL เพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย (SMD -0.08, 95% CI -0.17 ถึง 0.02; 8 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 1942 คน; I2 = 0%; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ);
• SAEs: cannabinoids อาจส่งผลให้จำนวนผู้เข้าร่วมที่มี SAE แตกต่างกันเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยเมื่อเปรียบเทียบกับยาหลอก (OR 1.38, 95% CI 0.96 ถึง 1.99; การศึกษา 20 ฉบับ ผู้เข้าร่วม 3124 คน; I² = 0%; หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำ);
• AEs ของระบบประสาท: cannabinoids อาจเพิ่มความผิดปกติของระบบประสาทเมื่อเทียบกับยาหลอก (OR 2.61, 95% CI 1.53 ถึง 4.44; การศึกษา 7 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 1154 คน; I² = 63%; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ);
• ความผิดปกติทางจิตเวช: สารแคนนาบินอยด์อาจเพิ่มความผิดปกติทางจิตเวชเมื่อเทียบกับยาหลอก (OR 1.94, 95% CI 1.31 ถึง 2.88; การศึกษา 6 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 1122 คน; I² = 0%; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ);
• ความทนทานต่อยา: หลักฐานมีความไม่แน่นอนอย่างมากเกี่ยวกับผลของแคนนาบินอยด์ต่อความทนทานต่อยา (OR 3.07, 95% CI 0.12 ถึง 75.95; การศึกษา 2 ฉบับ, ผู้เข้าร่วม 458 คน; หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมาก)
แปลโดย พญ.วิลาสินี หน่อแก้ว Edit โดย ผกากรอง 17 พฤศจิกายน 2022