การให้ความชุ่มชื้นแก่ผิวของทารกสามารถป้องกันการเกิดผื่นผิวหนังอักเสบหรือการแพ้อาหารได้หรือไม่

ใจความสำคัญ

การดูแลผิวในทารก เช่น การทาครีมให้ความชุ่มชื่น (moisturisers) ในช่วงขวบปีแรก อาจไม่ได้ช่วยป้องกันการเกิดผื่นผิวหนังอักเสบและอาจเพิ่มโอกาสในการติดเชื้อที่ผิวหนังได้ด้วย

ผู้วิจัยไม่มั่นใจว่าการดูแลผิวจะส่งผลต่อความเสี่ยงของการแพ้อาหารหรือไม่ จึงต้องการหลักฐานจากการศึกษาที่น่าเชื่อถือ เพื่อตรวจสอบผลของการใช้ครีมทาผิวต่อการแพ้อาหารในทารก

โรคภูมิแพ้คืออะไร

การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันเป็นกลไกที่ร่างกายใช้ป้องกันตัวเองจากสารที่เป็นอันตราย ซึ่งอาการแพ้ (allergy) คือปฏิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกันต่ออาหารหรือสารชนิดหนึ่ง (สารก่อภูมิแพ้) ซึ่งโดยปกติจะไม่เป็นอันตราย อาการแพ้มีหลายแบบและมีอาการในหลายๆ ส่วนของร่างกาย ซึ่งมีตั้งแต่ไม่รุนแรงไปจนถึงรุนแรงมาก

การแพ้อาหารและผื่นผิวหนังอักเสบ

ผื่นผิวหนังอักเสบ (eczema) เป็นโรคภูมิแพ้ผิวหนังที่พบบ่อยซึ่งทำให้ผิวแห้ง คันและแตกลาย ซึ่งพบได้บ่อยในเด็กโดยเฉพาะในขวบปีแรก ในบางครั้งอาจมีอาการเรื้อรัง แต่อาจจะดีขึ้นหรือหายไปเมื่อโตขึ้น

การแพ้อาหารทำให้มีอาการคันที่ปาก มีผื่นแดงคัน มีอาการบวมที่ใบหน้า อาการเกี่ยวกับทางเดินอาหาร หรือหายใจลำบาก ซึ่งมักเกิดขึ้นภายใน 2 ชั่วโมงหลังรับประทานอาหาร

ผู้ที่แพ้อาหารมักมีอาการแพ้อื่นๆ ร่วมด้วย เช่น โรคหอบหืด, ไข้ละอองฟาง (hay fever) และผื่นผิวหนังอักเสบ

ทำไมเราถึงทำการทบทวนวรรณกรรมนี้

ผู้วิจัยต้องการทราบว่าการดูแลผิวมีผลต่อความเสี่ยงที่ทารกจะเกิดผื่นผิวหนังอักเสบหรือการแพ้อาหารหรือไม่ ซึ่งการดูแลผิวประกอบด้วย:

• การทาครีมให้ความชุ่มชื้นลงบนผิวของทารก

• การอาบน้ำทารกด้วยน้ำที่ผสมครีมหรือน้ำมันที่ให้ความชุ่มชื้น

• แนะนำให้พ่อแม่ใช้สบู่ปริมาณเล็กน้อย หรืออาบน้ำให้ลูกน้อยลง และ

• การใช้น้ำที่ผ่านการกรอง (water softerner)

ผู้วิจัยต้องการทราบอีกว่าการดูแลผิวแต่ละวิธีมีผลข้างเคียงใดๆ หรือไม่

ผู้วิจัยทำการศึกษาอย่างไร

ผู้วิจัยสืบค้นหาการศึกษาเกี่ยวกับการดูแลผิววิธีต่างๆ ในทารกที่มีสุขภาพดี (อายุไม่เกิน 1 ปี) ที่ไม่มีอาการแพ้อาหาร ผื่นผิวหนังอักเสบ หรือโรคผิวหนังอื่นๆ มาก่อน

วันที่ค้นข้อมูล: หลักฐานที่เผยแพร่ถึง กรกฎาคม 2020

ผู้วิจัยสนใจการศึกษาที่รายงานว่า:

• จำนวนเด็กที่เป็นผื่นผิวหนังอักเสบหรือแพ้อาหารในช่วงอายุ 1 ถึง 3 ปี

• ความรุนแรงของผื่นผิวหนังอักเสบ (ประเมินโดยนักวิจัยและผู้ปกครอง)

• ระยะเวลาก่อนที่จะเกิดผื่นผิวหนังอักเสบ

• รายงานของผู้ปกครองเกี่ยวกับปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นเฉียบพลัน (ไม่เกิน 2 ชั่วโมง) ต่อสารก่อภูมิแพ้ในอาหาร

• จำนวนเด็กที่เกิดความไวต่อสารก่อภูมิแพ้ในอาหาร และ

• ผลข้างเคียงต่างๆ

ผู้วิจัยประเมินข้อดีและข้อด้อยของแต่ละการศึกษาเพื่อพิจารณาว่าผลลัพธ์น่าเชื่อถือเพียงใด จากนั้นจึงรวมเอาผลการศึกษาที่เกี่ยวข้องทั้งหมดเข้าด้วยกันและดูผลลัพธ์ในภาพรวม

สิ่งที่พบ

ผู้วิจัยรวบรวมการศึกษา 33 ฉบับซึ่งมีเด็กรวม 25,827 คน การศึกษาเหล่านี้อยู่ในยุโรป, ออสเตรเลีย, ญี่ปุ่นและสหรัฐอเมริกา โดยส่วนใหญ่ศึกษาในโรงพยาบาลเด็ก การดูแลผิวถูกเปรียบเทียบกับการไม่มีการดูแลผิว หรือการดูแลตามปกติ (การดูแลมาตรฐาน) และระยะเวลาในการรักษาและติดตามผลมีตั้งแต่ 24 ชั่วโมงถึง 2 ปี การศึกษาจำนวนมาก (13 ฉบับ) ทดสอบการใช้ครีมให้ความชุ่มชื้น ส่วนการศึกษาอื่นๆ ทดสอบการใช้ผลิตภัณฑ์อาบน้ำและทำความสะอาดเป็นหลัก รวมไปถึงความถี่ในการใช้

ผู้วิจัยรวบรวมผลการศึกษา 11 ฉบับ ซึ่งมี 8 ฉบับที่รวมเอาเด็กที่คิดว่ามีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดผื่นผิวหนังอักเสบหรือการแพ้อาหาร

ผลลัพธ์หลักของการทบทวนวรรณกรรมนี้คืออะไร

เมื่อเทียบกับการไม่มีการดูแลผิวหรือการดูแลแบบมาตรฐาน พบว่าครีมให้ความชุ่มชื้น:

• อาจไม่ลดความเสี่ยงของการเกิดผื่นผิวหนังอักเสบในช่วงอายุ 1 ถึง 2 ปี (การศึกษา 7 ฉบับ; ทารก 3075 คน) รวมทั้งระยะเวลาก่อนที่จะเกิดผื่นผิวหนังอักเสบ (การศึกษา 9 ฉบับ; ทารก 3349 คน);

• อาจเพิ่มการเกิดปฏิกิริยาเฉียบพลันต่อสารก่อภูมิแพ้ในอาหารที่พบบ่อย ในช่วงอายุสองปีตามรายงานของพ่อแม่ (การศึกษา 1 ฉบับ; ทารก 1171 คน);

• อาจทำให้เกิดการติดเชื้อที่ผิวหนังมากขึ้น (การศึกษา 6 ฉบับ; ทารก 2728 คน);

• อาจเพิ่มผลข้างเคียง เช่น ความรู้สึกแสบร้อน หรืออาการแพ้ครีมให้ความชุ่มชื้น (การศึกษา 4 ฉบับ; ทารก 343 คน); และ

• อาจเพิ่มโอกาสที่ทารกจะลื่นล้ม (การศึกษา 4 ฉบับ; ทารก 2538 คน)

ผู้วิจัยไม่แน่ใจว่าการดูแลผิวจะส่งผลต่อโอกาสในการเกิดอาการแพ้อาหารตามที่นักวิจัยประเมินไว้ (การศึกษา 1 ฉบับ; ทารก 996 คน) หรือความไวต่อสารก่อภูมิแพ้ในอาหาร (การศึกษา 2 ฉบับ; ทารก 1055 คน) ที่อายุ 1 ถึง 2 ปีหรือไม่

ความเชื่อมั่นในผลลัพธ์

ผู้วิจัยค่อนข้างมั่นใจในผลลัพธ์เกี่ยวกับโอกาสเกิดผื่นผิวหนังอักเสบและระยะเวลาก่อนที่จะเกิดผื่น แต่ข้อสรุปนี้อาจเปลี่ยนแปลงได้หากมีหลักฐานเพิ่มเติม อย่างไรก็ตาม ผู้วิจัยไม่ค่อยมีความมั่นใจในผลลัพธ์เกี่ยวกับการแพ้อาหาร หรือความไวต่อการแพ้อาหาร ซึ่งมาจากการศึกษาจำนวนน้อยที่มีผลลัพธ์ที่หลากหลาย ผลลัพธ์เหล่านี้น่าจะมีการเปลี่ยนแปลงหากมีหลักฐานเพิ่มเติม ผู้วิจัยมั่นใจระดับปานกลางเกี่ยวกับการติดเชื้อที่ผิวหนัง แต่ความมั่นใจต่ำเกี่ยวกับอาการแสบ หรือแพ้ และการลื่นล้ม