ใจความสำคัญ
• ยาหยอดตาหล่อลื่น เช่น น้ำเกลือ อาจช่วยลดความรู้สึกไม่สบายจากการใส่คอนแทคเลนส์ในผู้ใหญ่ได้ หยดเหล่านี้ไม่ก่อให้เกิดการระคายเคืองหรืออันตรายต่อพื้นผิวของดวงตา
• การรักษาอาการไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ด้วยยาหยอดหล่อลื่น (รวมถึงน้ำเกลือ) ถือเป็นทางเลือกที่เป็นไปได้ อย่างไรก็ตาม จำเป็นต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อวัดผลและพิจารณาว่ายาหยอดตาชนิดใดได้ผลดีที่สุดกับคอนแทคเลนส์และตารางเวลาการสวมใส่ที่แตกต่างกัน
ความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์คืออะไร
ความรู้สึกไม่สบายจากการใส่คอนแทคเลนส์ หมายถึง การระคายเคืองดวงตาซึ่งจะบรรเทาลงเมื่อผู้สวมใส่ถอดคอนแทคเลนส์ออก ผู้สวมคอนแทคเลนส์อาจรู้สึกแห้ง รู้สึกได้ถึงเลนส์ในตา ระคายเคือง มองเห็นไม่ชัด หรือมีอาการหลายอย่างรวมกัน
อาการไม่สบายเมื่อใส่คอนแทคเลนส์รักษาอย่างไร
วิธีการรักษาความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ที่พบบ่อยที่สุดคือการใช้ยาหยอดหล่อลื่นหรือน้ำเกลือที่หาซื้อเองได้ แต่ผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลดวงตาอาจเปลี่ยนยี่ห้อของคอนแทคเลนส์ ระบบการดูแลคอนแทคเลนส์ หรือตารางการสวมคอนแทคเลนส์ด้วยเช่นกัน
เราต้องการค้นหาอะไร
เราอยากทราบว่ายาหยอดหล่อลื่นจะช่วยลดความรู้สึกไม่สบายในผู้สวมคอนแทคเลนส์ได้หรือไม่ และยาหยอดหล่อลื่นจะมีผลข้างเคียงหรือไม่
เราทำอะไรบ้าง
เราได้ค้นหาการศึกษาที่เปรียบเทียบระหว่างยาหยอดหล่อลื่นกับการไม่รักษา ยาหยอดหล่อลื่นกับน้ำเกลือ หรือน้ำเกลือกับการไม่รักษาในผู้สวมคอนแทคเลนส์ที่เป็นผู้ใหญ่ เราเปรียบเทียบและสรุปผลการศึกษาและประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐาน โดยพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ เช่น วิธีการศึกษาและขนาดของการศึกษา
เราค้นพบอะไร
เราพบการศึกษา 7 ฉบับ ซึ่งรวมถึงผู้ใหญ่ 463 ราย ดำเนินการในสหรัฐอเมริกา แคนาดา อิตาลี และฝรั่งเศส การศึกษา 4 ฉบับ เปรียบเทียบหยดหล่อลื่นกับการไม่รักษา, การศึกษา 2 ฉบับ เปรียบเทียบหยดหล่อลื่นกับน้ำเกลือ และการศึกษา 1 ฉบับ เปรียบเทียบหยดน้ำเกลือกับการไม่รักษา
หยดหล่อลื่น เช่น น้ำเกลือ อาจช่วยลดความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ได้เมื่อเทียบกับการไม่ได้รับการรักษา และหยดหล่อลื่นเมื่อเทียบกับน้ำเกลืออาจมีผลต่อความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ไม่แตกต่างกัน อย่างไรก็ตาม เราไม่เชื่อมั่นมากเกี่ยวกับผลลัพธ์เหล่านี้ หยดหล่อลื่นอาจไม่มีผลต่อกระจกตาที่เป็นรอย (ส่วนที่ใสปกคลุมตา) และอาการตาแดง
ปรากฏว่าน้ำยาหยอดตาหล่อลื่นไม่มีผลข้างเคียงที่ทำให้ผู้สวมคอนแทคเลนส์หยุดใช้
หลักฐานมีข้อจำกัดอะไรบ้าง
เราได้รวมการศึกษาเพียงเจ็ดรายการไว้ในการทบทวนนี้ การศึกษาบางกรณีไม่ได้ใช้เครื่องมือที่ถูกต้องในการวัดความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ เครื่องมือที่ถูกต้องอาจเป็นแบบสอบถามที่ได้รับการทดสอบและพิสูจน์แล้วว่าสามารถวัดความรู้สึกของผู้ป่วยได้อย่างน่าเชื่อถือ เช่น Contact Lens Dry Eye Questionnaire 8 ข้อ (CLDEQ-8) การศึกษานี้ครอบคลุมผู้สวมคอนแทคเลนส์จำนวนน้อยที่ใช้ยาหยอดตาเป็นเวลาสั้นๆ และมีการศึกษาเพียง 1 ฉบับที่รายงานเชื้อชาติหรือชาติพันธุ์ของผู้เข้าร่วม ดังนั้นผลลัพธ์อาจไม่สามารถใช้ได้กับผู้ใหญ่ที่รู้สึกไม่สบายจากการใส่คอนแทคเลนส์ทุกคน โดยทั่วไปแล้วการทบทวนวรรณกรรมนี้ให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์สำหรับผู้ป่วยและผู้ประกอบวิชาชีพด้านการดูแลดวงตา แต่จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมเพื่อปรับปรุงความเชื่อมั่นของเราในผลลัพธ์ดังกล่าว
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน
หลักฐานเป็นปัจจุบันถึงเดือนพฤษภาคม 2024
หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำมากชี้ให้เห็นว่ายาหยอดหล่อลื่นอาจช่วยลดความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ได้เมื่อเทียบกับการไม่ได้รับการรักษา แต่อาจมีผลต่อความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์เพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยเมื่อเทียบกับการใช้น้ำเกลือ หลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำยังชี้ให้เห็นอีกว่ายาหยอดหล่อลื่นอาจไม่มีผลข้างเคียงใดๆ ที่อาจนำไปสู่การหยุดใช้ภายใน 1 ถึง 4 สัปดาห์
หลักฐานในปัจจุบันชี้ให้เห็นว่าการจ่ายยาหยอดหล่อลื่น (รวมถึงน้ำเกลือ) ให้กับผู้ที่รู้สึกไม่สบายเมื่อใส่คอนแทคเลนส์เป็นทางเลือกที่เป็นไปได้ อย่างไรก็ตาม การศึกษาส่วนใหญ่ไม่ได้ประเมินความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ที่ผู้ป่วยรายงานโดยใช้เครื่องมือที่ผ่านการตรวจสอบแล้ว ดังนั้น จึงจำเป็นต้องมีการทดลองที่ได้รับการออกแบบที่ดีเพิ่มเติมเพื่อสร้างหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นสูงเกี่ยวกับผลลัพธ์ที่รายงานโดยผู้ป่วย ตลอดจนผลลัพธ์ด้านความปลอดภัยในระยะยาว
ความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์เป็นการวินิจฉัยทางคลินิกตามอาการ ซึ่งส่งผลกระทบต่อผู้สวมคอนแทคเลนส์ 13% ถึง 75% Tear Film and Ocular Surface Society ให้คำจำกัดความความรู้สึกไม่สบายต่อเลนส์สัมผัสว่า "ภาวะที่มีลักษณะเป็นความรู้สึกไม่พึงประสงค์ต่อดวงตาเป็นระยะๆ หรือต่อเนื่องอันเกี่ยวข้องกับการสวมใส่เลนส์ โดยมีหรือไม่มีการรบกวนการมองเห็นก็ตาม ซึ่งเป็นผลมาจากความเข้ากันได้ที่ลดลงระหว่างเลนส์และสภาพแวดล้อมของดวงตา ซึ่งอาจส่งผลให้ระยะเวลาการสวมใส่เลนส์ลดลงและต้องหยุดสวมเลนส์" อาการแสดงของภาวะนี้ ได้แก่ เยื่อบุตาแดง การเปื้อนสีของกระจกตาและเยื่อบุตา รูปแบบการกระพริบตาที่เปลี่ยนไป เยื่อบุตาอักเสบ และต่อมไมโบเมียนทำงานผิดปกติ ผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลดวงตา มักจะรักษาความไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ด้วยยาหยอดหล่อลื่น เช่น น้ำเกลือ แม้ว่าจะไม่มีหลักฐานชัดเจนว่าการรักษานี้มีประสิทธิภาพและปลอดภัยก็ตาม
เพื่อประเมินประสิทธิภาพและความปลอดภัยของน้ำยาหยอดหล่อลื่นสำหรับความรู้สึกไม่สบายดวงตาที่เกี่ยวข้องกับการสวมคอนแทคเลนส์ในผู้ใหญ่
เราค้นหาใน CENTRAL (ซึ่งมี Cochrane Eyes and Vision Trials Register), MEDLINE, Embase.com, ฐานข้อมูลอื่นสองแห่ง และทะเบียนการทดลองสองแห่งจนถึงเดือนพฤษภาคม 2024 โดยไม่มีข้อจำกัดด้านวันที่หรือภาษา
เราได้รวบรวมการศึกษาแบบ parallel-group randomized controlled trials (RCTs) ที่ประเมินหยดหล่อลื่น เช่น น้ำเกลือ เทียบกับการไม่รักษา หรือที่ประเมินหยดหล่อลื่นเทียบกับน้ำเกลือ ในผู้สวมคอนแทคเลนส์ที่เป็นผู้ใหญ่ เรารวบรวมการศึกษาไว้โดยไม่คำนึงถึงสถานะการตีพิมพ์ ภาษา หรือปีที่ตีพิมพ์
เราใช้วิธีการมาตรฐานของ Cochrane ผลลัพธ์ที่สำคัญคือความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ ผลลัพธ์ที่สำคัญคือการย้อมฟลูออเรสซีนที่กระจกตาและเยื่อบุตาแดง ผลลัพธ์ที่ไม่พึงประสงค์คือการเกิดกระจกตาอักเสบจากจุลินทรีย์ การอักเสบของกระจกตา และการหยุดการรักษาของผู้เข้าร่วม เราประเมินความเสี่ยงของอคติสำหรับผลลัพธ์ที่รายงานไว้ในตารางสรุปผลการค้นพบโดยใช้เครื่องมือความเสี่ยงของอคติของ Cochrane RoB 2 และเราประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐานโดยใช้ GRADE
เรารวบรวม RCTs 7 ฉบับ ที่ดำเนินการในสหรัฐอเมริกา แคนาดา อิตาลี และฝรั่งเศส สุ่มผู้เข้าร่วมทั้งหมด 463 รายให้รับยาหยอดหล่อลื่น น้ำเกลือ หรือไม่ได้รับการรักษา การทดลอง 4 ฉบับ ประเมินการหยอดหล่อลื่นและน้ำเกลือเทียบกับการไม่รักษา แต่หนึ่งในนั้นไม่ได้ให้ข้อมูลผลลัพธ์ที่ใช้ได้ การทดลอง 3 ฉบับ ประเมินการหยอดน้ำมันหล่อลื่นเทียบกับน้ำเกลือ
ลักษณะของการศึกษา
ผู้เข้าร่วมการทดลองทั้งหมดเป็นผู้ใหญ่ และอายุเฉลี่ยอยู่ระหว่าง 25.7 ปีถึง 36.7 ปี สัดส่วนของผู้หญิงอยู่ระหว่าง 15% ถึง 82% การทดลองใช้เวลาประมาณ 1 ถึง 4 สัปดาห์ จากการทดลอง 5 ฉบับ ที่รายงานความรู้สึกไม่สบายจากคอนแทคเลนส์ เราตัดสินว่าการทดลอง 3 ฉบับ มีความเสี่ยงของการมีอคติสูง และพิจารณาว่าการทดลองอีก 2 ฉบับ มีความเสี่ยงของการมีปัญหาอคติในระดับหนึ่ง
หยดหล่อลื่น (รวมถึงน้ำเกลือ) เทียบกับการไม่รักษา
การใช้น้ำยาหยอดหล่อลื่นเมื่อเปรียบเทียบกับการไม่รับการรักษาอาจช่วยลดความรู้สึกไม่สบายที่เกิดจากคอนแทคเลนส์ โดยวัดจากระดับ 37 จุด (ยิ่งต่ำยิ่งดี) แต่หลักฐานยังคงไม่เชื่อมั่นอย่างมาก (mean difference [MD] อยู่ที่ -5.9 จุด ช่วงความเชื่อมั่น 95% [CI] อยู่ที่ -3.74 ถึง -8.05; RCTs 2 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 119 คน) การทดลอง 1 ฉบับ พบว่าไม่มีความแตกต่างระหว่างยาหยอดหล่อลื่นกับการไม่รักษาใดๆ ในเรื่องความสบายใน "ตอนสิ้นวัน" การทดลองที่เปรียบเทียบน้ำเกลือกับการไม่รักษาไม่ได้ให้ผลลัพธ์กับกลุ่มควบคุม
การศึกษา 2 ฉบับ วัดการย้อมฟลูออเรสซีนที่กระจกตาในระดับ 0 ถึง 20 (ยิ่งต่ำยิ่งดี) เราพบหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำของความแตกต่างที่น้อยมากหรือไม่มีเลยระหว่างการหยอดหล่อลื่นกับการไม่รักษาในเรื่องการเปลี่ยนแปลงในระดับ (MD -0.15 จุด, 95% CI -0.86 ถึง 0.56; RCTs 2 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 119 คน), ความลึก (MD -0.01 จุด, 95% CI -0.44 ถึง 0.42; RCTs 2 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 119 คน) หรือชนิด (MD 0.04 จุด, 95% CI -0.38 ถึง 0.46; RCTs 2 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 119 คน) ของคะแนนการย้อมฟลูออเรสซีนที่กระจกตา เมื่อพิจารณาถึงอาการแดงของเยื่อบุตา ซึ่งวัดโดยใช้มาตราส่วน 0 ถึง 4 (ยิ่งต่ำยิ่งดี) มีหลักฐานความเชื่อมั่นต่ำว่ามีความแตกต่างเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยระหว่างการใช้ยาหยอดหล่อลื่นกับการไม่ได้รับการรักษาในคะแนนบริเวณจมูก (MD 0.10, ช่วง CI 95% −0.29 ถึง 0.49; RCT 1 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 73 คน) และคะแนนบริเวณขมับ (MD 0.00, ช่วง CI 95% −0.39 ถึง 0.39; RCT 1 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 73 คน)
ไม่มีการศึกษาใดที่รายงานเกี่ยวกับกระจกตาอักเสบจากจุลินทรีย์หรือการแทรกซึมของกระจกตาที่มีการอักเสบ และไม่มีการทดลองใดที่รายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่คุกคามการมองเห็นนานถึง 4 สัปดาห์ของการรักษา การทดลองทั้งหมดรายงานสัดส่วนของผู้เข้าร่วมที่ยุติการเข้าร่วม ในการทดลอง 2 ฉบับไม่มีผู้เข้าร่วมรายใดออกจากกลุ่มการรักษาใดๆ การวิเคราะห์ข้อมูลย้อนหลังของเราจากการศึกษา 2 ฉบับ ชี้ให้เห็นถึงความแตกต่างเพียงเล็กน้อยในจำนวนผู้ที่ออกจากกลุ่มที่ได้รับสารหล่อลื่นเทียบกับกลุ่มที่ไม่ได้รับการรักษา (risk ratio [RR] 1.42, 95% CI 0.19 ถึง 10.94; ผู้เข้าร่วม 138 ราย; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ)
หยดหล่อลื่นเทียบกับน้ำเกลือ
การใช้น้ำยาหยอดหล่อลื่นอาจส่งผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยเมื่อเทียบกับน้ำเกลือที่ส่งผลต่อความรู้สึกไม่สบายต่อเลนส์สัมผัส โดยวัดจากมาตราส่วนเปรียบเทียบด้วยภาพตั้งแต่ 0 ถึง 100 (ยิ่งต่ำยิ่งดี) แต่หลักฐานยังคงไม่เชื่อมั่นอย่างมาก (MD 9.5 คะแนน, 95% CI −4.65 ถึง 23.65; RCT 1 ฉบับ; ผู้เข้าร่วม 39 ราย) ไม่มีการศึกษาที่รายงานการย้อมฟลูออเรสซีนที่กระจกตาหรืออาการตาแดง
ไม่มีการศึกษาใดที่รายงานเกี่ยวกับกระจกตาอักเสบจากจุลินทรีย์หรือการแทรกซึมของกระจกตาที่มีการอักเสบ และไม่มีการทดลองใดที่รายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่คุกคามการมองเห็นนานถึง 4 สัปดาห์ของการรักษา การวิเคราะห์ข้อมูลย้อนหลังของเราจากการศึกษา 3 ฉบับ ชี้ให้เห็นถึงความแตกต่างเพียงเล็กน้อยในจำนวนผู้ที่ออกจากกลุ่มที่ได้รับยาหยอดหล่อลื่นเทียบกับกลุ่มที่ได้รับน้ำเกลือ (RR 1.56, 95% CI 0.47 ถึง 5.12; ผู้เข้าร่วม 269 ราย; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ)
แปลโดย ศ.นพ.ภิเศก ลุมพิกานนท์ ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 10 กันยายน 2024