سوال مطالعه مروری
ما شواهد مربوط به تاثیر واکسینه کردن افراد مبتلا به فیبروز سیستیک را در پیشگیری از ابتلا به عفونت سودوموناس آئروژینوزا مرور کردیم.
پیشینه
فیبروز سیستیک یک بیماری ارثی است که در آن مخاط ضخیمی در ریه‌ها تولید می‌شود. این وضعیت می‌تواند مانع پاک‌سازی ریه‌ها از باکتری‌هایی مانند سودوموناس آئروژینوزا و دیگر موارد شود. عدم پاک‌سازی ریه‌ها باعث عفونت‌های طولانی-مدت ریه در تقریبا 80% از بیماران بزرگسال می‌شود؛ این عفونت‌ها به آسیب دائمی ریه می‌انجامند.
واکسن‌هایی ساخته شده‌اند که هدف آنها کاهش ابتلا به عفونت سودوموناس آئروژینوزا است و مهم است که بدانیم استفاده از آنها می‌تواند از عفونت ریه پیشگیری کند یا خیر.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا این تاریخ به‌روز است: 30 مارچ 2015.
ویژگی‌های مطالعه
کارآزمایی‌های مربوط به واکسن را جست‌وجو کردیم که در آنها بیماران مبتلا به فیبروز سیستیک به‌طور تصادفی برای دریافت یا عدم دریافت واکسن فعال (یا دارونما (placebo)، که واکسن ساختگی فاقد داروی فعال است) انتخاب شدند. هم‌چنین به دنبال کارآزمایی‌هایی بودیم که انواع مختلف واکسن یا برنامه‌ها یا دوزهای مختلف را از یک واکسن مقایسه کردند. ما سه کارآزمایی را وارد کردیم؛ دو کارآزمایی واکسن سودوموناس آئروژینوزا را با دارونما مقایسه کرده و کارآزمایی سوم دریافت واکسن را با عدم دریافت واکسن مقایسه کرد. دو کارآزمایی به مقایسه واکسن با دارونما پرداختند، شامل 959 بیمار مبتلا به فیبروز سیستیک بودند (483 بیمار در یک کارآزمایی و 476 بیمار در کارآزمایی دیگر)؛ کارآزمایی سوم 37 بیمار مبتلا به فیبروز سیستیک را به کار گرفت. میانگین سنی بیماران در هر سه کارآزمایی حدود هفت سال بود. همه بیماران در زمان شروع کارآزمایی‌ها مبتلا به عفونت سودوموناس آئروژینوزا نبودند و عملکرد ریوی آنها حداقل 50% از مقدار پیش‌بینی شده برای سن آنها گزارش شد. دو کارآزمایی بزرگ به ترتیب به مدت دو سال و چهار سال؛ و کارآزمایی کوچک بین 10 تا 12 سال بیماران را پیگیری کردند.
نتایج کلیدی
ما فقط توانستیم نتایج حاصل از یکی از کارآزمایی‌های بزرگ (483 بیمار مبتلا به فیبروز سیستیک) را که به مقایسه واکسن فعال با دارونما پرداخت و یک کارآزمایی کوچک (37 بیمار مبتلا به فیبروز سیستیک) را که گروه مقایسه بدون واکسیناسیون داشت، ارائه دهیم. نتایج مربوط به دومین کارآزمایی بزرگ منتشر نشده، اما تولید کنندگان اظهار داشتند که نتایج یافته‌های کارآزمایی قبلی را تائید نکرده و توسعه بالینی بیشتر به حالت تعلیق درآمده است. نتایجی که از دو کارآزمایی به دست آورده‌ایم نشان می‌دهد پس از واکسیناسیون خطر ابتلا به عفونت مزمن کاهش نیافته و عملکرد ریه در هر دو گروه از بیماران فیبروز سیستیک مشابه بوده است. یکی از بیماران در کارآزمایی بزرگ طی دوره پیگیری دو ساله فوت کرد؛ در کارآزمایی کوچک، یک بیمار از هر گروه پس از هفت تا هشت سال فوت کرد و در پایان کارآزمایی (10 تا 12 سال) شش بیمار در هر گروه فوت کردند. افرادی که فوت کردند، همگی به‌طور مزمن به سودوموناس آئروژینوزا آلوده بودند. محققان در کارآزمایی بزرگ، 227 حادثه جانبی را (چهار مورد از آنها در سطح شدید طبقه‌بندی شدند) در گروه واکسن و 91 حادثه جانبی را (یک مورد از آنها در سطح شدید طبقه‌بندی شد) در گروه دارونما ثبت کردند. این کارآزمایی بزرگ هم‌چنین افزایش آنتی‌بادی‌ها را علیه سودوموناس آئروژینوزا و عدم تغییر را در گروه دارونما گزارش کرد.
بر اساس این نتایج، نمی‌توانیم استفاده از واکسن‌ها را علیه سودوموناس آئروژینوزا در بیماران مبتلا به فیبروز سیستیک توصیه کنیم.
کیفیت شواهد
در رابطه با اینکه در کارآزمایی بزرگ که داده‌هایی را برای این مرور ارائه کرد، شرکت‌کنندگان در گروه واکسن ظاهرا از افراد گروه دارونما مسن‌تر، بلندتر و سنگین‌تر بودند، نگرانی‌هایی داشتیم. این ممکن است کاملا شانسی بوده باشد، اما مقاله این واقعیت را تائید نمی‌کند. هم‌چنین نگرانی‌هایی در مورد چگونگی تصادفی‌سازی شدن بیماران مبتلا به فیبروز سیستیک در کارآزمایی کوچک برای دریافت درمان‌های مختلف داشتیم.
نمی‌توان استفاده از واکسن‌ها را علیه سودوموناس آئروژینوزا توصیه کرد.
عفونت مزمن ریوی در فیبروز سیستیک منجر به آسیب تدریجی و پیشرونده ریه می‌شود. وقتی کلونیزاسیون (colonisation) ریه‌ها با سودوموناس آئروژینوزا (Pseudomonas aeruginosa) رخ می‌دهد، ریشه‌کن کردن آن تقریبا غیرممکن است. واکسن‌هایی با هدف کاهش عفونت با سودوموناس آئروژینوزا تولید شده‌اند. این یک به‌روزرسانی از مروری است که قبلا منتشر شد.
ارزیابی اثربخشی واکسیناسیون علیه سودوموناس آئروژینوزا در فیبروز سیستیک.
با استفاده از اصطلاحات واکسن‌ها و سودوموناس، به جست‌وجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه فیبروز سیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین پرداختیم (آخرین جست‌وجو در 30 مارچ 2015). پیش از این با استفاده از اصطلاحات واکسن و فیبروز سیستیک PubMed را جست‌وجو کردیم (آخرین جست‌وجو در 30 می 2013).
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده (منتشر شده یا منتشر نشده) که به مقایسه واکسن‌های سودوموناس آئروژینوزا (خوراکی، وریدی یا اینترانازال) با واکسن‌های کنترل یا عدم مداخله در فیبروز سیستیک پرداخته‌اند.
نویسندگان به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را انتخاب کردند، آنها را ارزیابی کرده و داده‌ها را استخراج کردند.
شش کارآزمایی شناسایی شدند. دو کارآزمایی به دلیل عدم انجام تصادفی‌سازی و یک کارآزمایی به دلیل کوچک و قدیمی بودن از مرور خارج شدند، زیرا ارزیابی اینکه تصادفی‌سازی شده بودند یا خیر، امکان‌پذیر نبود. این سه کارآزمایی وارد شده به ترتیب، شامل 483، 476 و 37 بیمار بودند. هیچ داده‌ای از یکی از کارآزمایی‌های بزرگ منتشر نشده، اما کمپانی در یک مطلب مطبوعاتی اعلام کرد که این کارآزمایی موفق به تائید نتایج مطالعه قبلی نشده و توسعه بالینی بیشتر آن به حالت تعلیق درآمده است. در یک کارآزمایی بزرگ دیگر، نسبت خطر (relative risk) برای عفونت مزمن معادل 0.91 (95% فاصله اطمینان: 0.55 تا 1.49)، و در کارآزمایی کوچک، این خطر هم‌چنین نزدیک به یک گزارش شد. در کارآزمایی بزرگ، گزارش شد که یک بیمار در دوره مشاهده فوت کرده است. در آن کارآزمایی، 227 مورد حادثه جانبی (4 مورد شدید) در گروه واکسن و 91 مورد حادثه جانبی (1 مورد شدید) در گروه کنترل ثبت شد. در این کارآزمایی بزرگ با حضور واکسن تولید شده علیه آنتی‌ژن‌های فلاژلا (flagella)، تیترهای آنتی‌بادی علیه اپی‌توپ‌های موجود در واکسن، در گروه واکسن بالاتر از گروه دارونما (placebo) بود (0.0001 > P).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.