زخمهای پا (زخم باز) در افراد مبتلا به دیابت ملیتوس، به خصوص در بیمارانی که مشکلات عصبی (نوروپاتی محیطی)، خونرسانی به پاها (بیماری عروق محیطی (PVD))، یا هر دو مشکل را دارند، بسیار شایع هستند. افرادی که به دلیل دیابت دچار زخم میشوند، اغلب نیاز به قطع عضو (amputation) (جدا کردن اندام از بدن با کمک جراحی) پیدا میکنند. زخمهای پا نه فقط باعث معلولیت جسمانی و پائین آمدن سطح کیفیت زندگی میشوند، بلکه بار (burden) اقتصادی نیز در پی دارند (هزینههای مربوط به مراقبت سلامت، ناتوانی صنعتی). بنابراین هدف، پیشگیری از بروز زخم پا است. این مرور از مطالعات دارای سطح بالا نشان داد که به نظر میرسد ارائه آموزش به افراد مبتلا به دیابت در مورد نیاز به مراقبت از پاهای خود باعث بهبود دانش و رفتار مراقبت از پا در کوتاهمدت میشود. شواهد کافی وجود ندارد که آموزش به تنهایی، بدون هیچ گونه اقدامات پیشگیرانه بیشتر، بهطور موثری وقوع زخم و قطع عضو را کاهش میدهد.
در برخی کارآزماییها، به نظر میرسد که دانش مراقبت از پا و رفتار بیمار بر اساس گزارش خود شرکتکننده، بهطور مثبتی تحت تاثیر آموزش در کوتاهمدت قرار میگیرد. با این حال، بر اساس نتایج فقط دو مطالعه با قدرت کافی که تاثیر آموزش به بیمار را بر نقاط پایانی اولیه گزارش کردند، نتیجه میگیریم که شواهد محکم کافی وجود ندارد که آموزش محدود به بیمار به تنهایی، در دستیابی به کاهش بروز زخم و قطع عضو موثر است.
زخم پا، که میتواند منجر به از دست دادن اندامها و حتی مرگ بیمار شود، یکی از مشکلات عمده سلامت در افراد مبتلا به دیابت به حساب میآید.
بررسی تاثیر آموزش به بیمار بر پیشگیری از بروز زخم پا در بیماران مبتلا به دیابت.
پایگاه ثبت تخصصی گروه زخمها در کاکرین (جستوجو در 03 سپتامبر 2014)؛ و پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) ( کتابخانه کاکرین 2014، شماره 8) را جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) آیندهنگر که برنامههای آموزشی را برای پیشگیری از بروز زخم پا در افراد مبتلا به دیابت ارزیابی کردند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم استخراج دادهها و ارزیابی خطر سوگیری (bias) را انجام دادند. نقاط پایانی (end points) اولیه، زخم شدن پا یا عود زخم و قطع عضو یا آمپوتاسیون بودند.
از 12 RCT واردشده، تاثیر آموزش بیمار بر نقاط پایانی اولیه، فقط در پنج مورد گزارش شد. وجود ناهمگونی (heterogeneity) مشخص، عمدتا بالینی، مانع ادغام دادههای پیامد شد. یکی از RCTها، کاهش بروز زخم پا (خطر نسبی (RR): 0.31؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 تا 0.66) و آمپوتاسیون (RR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.15 تا 0.76) را در طول یک سال پیگیری در بیماران مبتلا به دیابت و در معرض خطر بالای زخم پا پس از یک جلسه آموزش گروهی یک ساعته نشان داد. با این حال، یک مطالعه مشابه، با خطر پائین سوگیری، این یافته را تایید نکرد (RR برای آمپوتاسیون: 0.98؛ 95% CI؛ 0.41 تا 2.34؛ RR برای زخم 1.00؛ 95% CI؛ 0.70 تا 1.44). سه مطالعه دیگر نیز هیچ تاثیری را از آموزش بر نقاط پایانی اولیه نشان ندادند، اما به احتمال زیاد ضعیف بودند. سطح دانش مراقبت از پای بیماران در کوتاهمدت در پنج مورد از هشت RCT که در آنها این پیامد ارزیابی شد، بهبود یافت، همانطور که رفتار مراقبت از خود بر اساس گزارش خود افراد در کوتاهمدت در هفت مورد از نه RCT ارزیابی شد. کالوس (callus)، مشکلات ناخن و عفونتهای قارچی فقط در یکی از پنج RCT بهبود یافتند. فقط یکی از RCTهای وارد شده در معرض خطر پائین سوگیری قرار داشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.