پیشینه
برونشیت حاد عبارت است از عفونت سینه، که با سرفه و گاهی تولید خلط، درد قفسه سینه و تب همراه است. افراد درگیر احساس ناخوشی دارند و برای بیماران غیر-مبتلا به آسم یا بیماری‌های مزمن ریوی، درمان مشخصی وجود ندارد. ویروس‌ها عامل اکثر موارد برونشیت هستند، بنابراین تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا فایده‌ای ندارند. بتا2-آگونیست‌ها (مانند آلبوترول یا سالبوتامول) داروهایی هستند که آسم را با شل کردن عضلاتی که باعث باریک شدن مجرای ریه‌ها می‌شوند، تسکین می‌دهند. این داروها گاهی برای تسکین سرفه در برونشیت حاد، حتی در افراد غیر-مبتلا به آسم، به کار گرفته می‌شوند.
سوال مطالعه مروری
مزایا و مضرات مصرف داروهای بتا2-آگونیست‌ها برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به سرفه ناشی از برونشیت حاد، بدون وجود بیماری‌های دیگر ریوی، چیست؟
ویژگی‌های مطالعه
جست‌وجوی ما تا تاریخ می 2015 بود. هیچ کارآزمایی جدیدی را نیافتیم. در جست‌وجوهای پیشین، هفت کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را یافتیم که داروهای بتا2-آگونیست را برای افراد مبتلا به برونشیت حاد تجویز کردند. دو کارآزمایی کودکان بین یک و 10 سال (134 شرکت‌کننده) را مطالعه کرده و پنج کارآزمایی در بزرگسالان (418 شرکت‌کننده) انجام شدند. هیچ‌کدام از مطالعات دریافت حمایت مالی را از شرکت‌های داروسازی برای انجام مطالعات خود گزارش نکردند، اما افرادی که برای یک شرکت داروسازی کار می‌کنند، به عنوان نویسندگان دو مورد از گزارش‌ها ذکر شده و داروهای استفاده شده برای سه کارآزمایی توسط شرکت‌های دارویی رایگان در نظر گرفته شدند.
نتایج کلیدی
نمره سرفه روزانه در کودکان درمان‌شده با بتا2-آگونیست‌های خوراکی، در مقایسه با کودکانی که دارونما (placebo) در گروه کنترل دریافت کردند، فرقی نداشت. نمره سرفه روزانه، یا تعداد افرادی که پس از هفت روز همچنان سرفه می‌کردند، در کارآزمایی‌های بزرگسالان هم فرقی نکرد.
به هرحال، نتایج گوناگون و متفاوت بودند. برخی کارآزمایی‌ها نشانگر سودمند بودن و برخی دیگر نشانگر عدم-سودمند بودن مداخله هستند، شاید به این دلیل که برخی شرکت‌کننده‌ها در عین حال دارای خس‌خس یا دیگر علائم تنگی راه‌های هوایی بودند، که در این موارد بتا2-آگونیست‌ها ممکن است برای آن‌ها مفید باشند. تعداد بیشتری از بزرگسالان درمان‌شده با بتا2-آگونیست‌ها دچار ترمور، لرزش یا احساس عصبی بودن شدند.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت این شواهد را پائین تا متوسط ارزیابی کردیم. تعداد کارآزمایی‌ها کم، و با تعداد کم شرکت‌کننده‌های مبتلا به برونشیت حاد یا سرفه بودند. کارآزمایی‌ها در دوره زمانی کوتاهی انجام شدند (سه تا هفت روز) و فقط در دو مورد از بتا2-آگونیست‌های استنشاقی، که امروزه راه معمول استفاده در کودکان با سن بالاتر و بزرگسالان هستند، استفاده شد. برخی اطلاعات مهم درباره اینکه کارآزمایی‌ها چگونه انجام شدند، در گزارش‌های بسیاری از کارآزمایی‌ها ذکر نشد.
شواهدی به نفع استفاده از بتا2-آگونیست‌ها در کودکان مبتلا به سرفه حاد که شواهدی از محدودیت در راه‌های هوایی خود ندارند، در دست نیست. همچنین شواهد اندکی به دست آمد که استفاده روتین از بتا2-آگونیست‌ها در بزرگسالان با سرفه حاد مفید است. این عوامل دارویی ممکن است نشانه‌هایی را از جمله سرفه، در افرادی با شواهد محدودیت راه‌های هوایی، کاهش دهند. با این حال، این مزیت بالقوه توسط داده‌های در دسترس پشتیبانی خوبی نمی‌شود و باید در قبال عوارض جانبی استفاده از آن‌ها سنجیده شود.
تشخیص برونشیت حاد یک تشخیص بالینی بوده و انواع مختلف تعاریف بالینی برای آن استفاده شده است. درمان موثر مشخصی برای سرفه برونشیت حاد وجود ندارد. در این شرایط، بتا2-آگونیست‌ها اغلب تجویز می‌شوند، شاید چون پزشکان این گمان را دارند که بسیاری از بیماران در عین حال مبتلا به تنگی مجاری تنفسی قابل بازگشت هم هستند (نظیر چیزی که در آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) دیده می‌شود) که علت بروز نشانه‌ها است.
تعیین اینکه بتا2-آگونیست‌ها باعث بهبودی نشانه‌های برونشیت حاد در افرادی بدون بیماری زمینه‌ای ریوی (نظیر آسم، COPD یا فیبروز ریوی) می‌شوند یا خیر.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) شماره 5، 2015؛ MEDLINE (ژانویه 1966 تا می 2015)، EMBASE (1974 تا می 2015)، Web of Science (2011 تا می 2015) و LILACS (1982 تا می 2015) را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که افراد (بزرگسالان، یا کودکان بالای دو سال سن) مبتلا به برونشیت حاد یا سرفه حاد را بدون داشتن بیماری مشخص ریوی در گروه‌های درمان با بتا2-آگونیست‌ها در مقابل دارونما (placebo)، عدم-درمان یا درمان‌های جایگزین جای دادند.
سه نویسنده مرور مستقل از هم پیامدها را انتخاب کرده و داده‌ها را استخراج کردند در حالی که به نتایج مطالعه کورسازی نشده بودند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم هر کارآزمایی را از نظر احتمال خطر سوگیری (bias) بررسی کردند. کارآزمایی‌های بزرگسالان و اطفال را جداگانه آنالیز کردیم.
دو کارآزمایی با کیفیت متوسط در کودکانی (n = 134) بدون وجود شواهدی از محدودیت راه‌های هوایی، هیچ مزیتی را از مصرف خوراکی بتا2-آگونیست‌ها گزارش نکردند. پنج کارآزمایی در بزرگسالان (n = 418) نتایج متفاوتی داشتند اما خلاصه کلی آمار هیچ تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای را برای مصرف خوراکی (سه کارآزمایی) و فرم استنشاقی (دو کارآزمایی) بتا2-آگونیست‌ها نشان نداد. سه مطالعه با شواهدی با کیفیت پائین هیچ تفاوت معناداری را، نه در نمرات سرفه روزانه و نه در درصد بزرگسالانی که همچنان پس از هفت روز سرفه می‌کردند، نشان ندادند (گروه کنترل: 71%؛ خطر نسبی (RR): 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 1.18؛ 220 شرکت‌کننده). در یک کارآزمایی، زیر-گروه‌هایی با شواهدی از محدودیت در راه‌های هوایی، با تجویز بتا2-آگونیست‌ها نمره نشانه کمتری داشتند. کارآزمایی‌هایی که برطرف شدن سریع‌تر سرفه را با استفاده از بتا2-آگونیست‌ها گزارش کردند، مواردی بودند که نسبت بیشتری را از افراد دارای ویزینگ در قاعده ریه‌های خود جای دادند. شواهدی با کیفیت پائین پیشنهاد می‌دهد بزرگسالانی که بتا2-آگونیست‌ها دریافت می‌کنند، به احتمال بیشتری ترمور، لرزش و عصبانیت را گزارش می‌دهند (RR: 7.94؛ 95% CI؛ 1.17 تا 53.94؛ 211 شرکت‌کننده؛ تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا بروز یک پیامد مضر بیشتر (number needed to treat for an additional harmful outcome; NNTH): 2).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.