رادیوتراپی اغلب برای درمان سرطان سر و گردن استفاده میشود. دوز تابش بر حسب گری (Gray; Gy) اندازهگیری میشود. هنگامی که رادیوتراپی به تنهایی انجام میشود، رایجترین برنامه مورد استفاده 2 گری در یک قسمت واحد در روز، پنج روز در هفته، به مدت هفت هفته است. با این حال، برای کاهش کل دوره درمان سرطان سر و گردن، رژیمهای رادیوتراپی جایگزین ارزیابی شدهاند. «تسریع» درمان (ارائه همان دوز کلی در زمان کوتاهتر) باید رشد مجدد تومور را میان جلسات کاهش دهد، و در نتیجه کنترل موضعی بیماری را بهبود بخشد. در رژیمهای «تقسیمبندی شده»، دو تا سه قسمت در هر روز، با دوز کاهشیافته در هر قسمت معادل 1.1 تا 1.2 گری تحویل داده میشوند. کاهش دوز در هر قسمت ممکن است خطر سمیّت دیررس را کاهش دهد، علیرغم آنکه دوز کلی افزایش یافته است. تسریع و تقسیمبندی را میتوان ترکیب کرد، به ویژه برای رژیمهایی که در آنها زمان کلی درمان کاهش مییابد.
این مرور کاکرین یک متاآنالیز مبتنی بر دادههای فردی بیمار است و هدف آن ارزیابی این موضوع بود که این نوع رادیوتراپی میتواند بقا را بهبود بخشد یا خیر. کارآزماییهای تصادفیسازی شده را در مورد مقایسه رادیوتراپی متداول با رادیوتراپی تقسیمبندی شده (hyperfractionated) یا تسریع شده (accelerated)، یا هر دو، در بیماران مبتلا به سرطان سلول سنگفرشی سر و گردن غیرمتاستاتیک شناسایی کرده و کارآزماییها را در سه دسته درمانی از پیش مشخصشده گروهبندی کردیم: تقسیمبندی شده، تسریع شده، و تسریع شده با کاهش دوز کلی. نتایج این متاآنالیز نشان میدهند که رادیوتراپی تقسیمبندی شده تغییر یافته بقای بیماران مبتلا به سرطان سر و گردن را بهبود میبخشد. مقایسه انواع مختلف رادیوتراپی تقسیمبندی شده تغییر یافته نشان میدهد که فرم تقسیمبندی شده بیشترین مزیت را برای بیمار فراهم میکند.
متاآنالیز دادههای فردی بیمار یک فرآیند طولانی است و این مرور شامل تمام کارآزماییهای واجد شرایطی بود که تا سال 1998 ورود بیماران را تکمیل کردند. بهروزرسانی عمده آنالیز، از جمله دادههای کارآزماییهای اخیر، در حال حاضر در حال انجام است.
رادیوتراپی تقسیمبندی شده تغییر یافته بقا را در بیماران مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی سر و گردن بهبود میبخشد. مقایسه انواع مختلف رادیوتراپی تغییر یافته نشان میدهد که فرم تقسیمبندی شده بیشترین مزیت را برای بیمار فراهم میکند. بهروزرسانی این متاآنالیز IPD (2 مارچ) که قدرت این آنالیز را افزایش داده و امکان مقایسههای دیگر را فراهم میکند، در حال حاضر در حال انجام است.
چندین کارآزمایی نقش رادیوتراپی تقسیمبندی شده تغییر یافته (altered fractionation radiotherapy) را در کارسینوم سلول سنگفرشی سر و گردن مورد مطالعه قرار دادهاند، اما تاثیر چنین درمانی بر بقا (survival) بیماران مشخص نیست.
هدف از این متاآنالیز دادههای فردی بیمار (individual patient data; IPD)، ارزیابی این موضوع بود که این نوع رادیوتراپی میتواند بقای بیمار را بهبود بخشد یا خیر.
پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه اختلالات گوش، حلق و بینی در کاکرین، CENTRAL (2010، شماره 3)؛ PubMed؛ EMBASE؛ CINAHL؛ Web of Science؛ BIOSIS Previews؛ Cambridge Scientific Abstracts؛ ISRCTN و منابع بیشتر را برای یافتن کارآزماییهای منتشرشده و منتشرنشده، جستوجو کردیم. تاریخ آخرین جستوجو 8 آگوست 2010 بود.
کارآزماییهای تصادفیسازی شده را در مورد مقایسه رادیوتراپی متداول با رادیوتراپی تقسیمبندی شده (hyperfractionated) یا تسریع شده (accelerated)، یا هر دو، در بیماران مبتلا به سرطان سلول سنگفرشی سر و گردن غیرمتاستاتیک شناسایی کرده و کارآزماییها را در سه دسته درمانی از پیش مشخصشده گروهبندی کردیم: تقسیمبندی شده، تسریع شده، و تسریع شده با کاهش دوز کلی. کارآزماییها در صورتی واجد شرایط بودند که ورود بیماران پس از سال 1969 آغاز شده و پیش از سال 1998 به پایان رسیدند.
دادههای بهروز شده فردی بیمار را به دست آوردیم. بقای کلی (overall survival; OS)، معیار پیامد اصلی بود. معیارهای پیامد ثانویه عبارت بودند از نرخ کنترل موضعی یا منطقهای (یا هر دو) تومور، نرخ کنترل دوردست و مورتالیتی یا مرگومیر به یک دلیل خاص (cause-specific mortality).
تعداد 15 کارآزمایی را با 6515 بیمار یافتیم. میانه (median) دوره پیگیری، شش سال بود. محلهای تومور بیشتر اوروفارنکس و حنجره بودند؛ 5221 (74%) بیمار در مرحله III-IV بیماری قرار داشتند (UICC 2002). رادیوتراپی تقسیمبندی شده تغییر یافته مزیت قابل توجهی برای بقای بیمار داشت که معادل سود مطلق 3.4% در پنج سال بود (نسبت خطر (HR): 0.92؛ 95% CI؛ 0.86 تا 0.97؛ P = 0.003). مزیت رادیوتراپی تقسیمبندی شده (8% در پنج سال) نسبت به رادیوتراپی تسریع شده (2% با تقسیمبندی تسریع شده بدون کاهش کل دوز و 1.7% با کاهش کل دوز در پنج سال، 0.02 = P) بهطور قابل توجهی بیشتر بود. مزیت رادیوتراپی تقسیمبندی شده تغییر یافته در مقابل رادیوتراپی متداول در کنترل موضعی-منطقهای تومور دیده شد (6.4% در پنج سال؛ P <0.0001)، که به ویژه در کاهش شکست موضعی کارآمد بود، در حالی که مزیت مداخله در کنترل غدد لنفاوی کمتر مشخص بود. این مزایا در جوانترین بیماران (کمتر از 50 سال) (HR: 0.78؛ 95% CI؛ 0.65 تا 0.94)، 0.95 (95% CI؛ 0.83 تا 1.09) برای افراد 51 تا 60 سال، 0.92 (95% CI؛ 0.81 تا 1.06) برای افراد 61 تا 70 سال، و 1.08 (95% CI؛ 0.89 تا 1.30) برای افراد بالای 70 سال؛ test for trends: P = 0.007) بهطور قابل توجهی بالاتر بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.