پیشینه
از زمان ظهور اپیدمی HIV/AIDS در دهه 1980، ترویج استفاده از کاندوم به یکی از پرکاربردترین مداخلات برای پیشگیری از انتقال HIV و عفونت‌های مقاربتی (STIs) تبدیل شده است. با این حال، علی‌رغم ترویج گسترده استفاده از کاندوم در سطح جهان، موارد جدید HIV و دیگر STIها یا همچنان بالا بوده یا در برخی مناطق و مکان‌های خاص در سراسر جهان رو به افزایش هستند. اعتقاد بر این است که با اصلاح محیطی که افراد در آن زندگی می‌کنند، می‌توان دسترسی و استفاده از کاندوم را در مقیاس وسیع بهبود بخشید تا انتقال HIV و دیگر STIها کاهش یابد. این مرور با هدف ارزیابی صحت این نظریه انجام شد.
روش‌های انجام مطالعه
ما تمام متون علمی مرتبط را از ژانویه 1980 تا اپریل 2014 غربالگری کردیم. دو نویسنده مستقل کارآزمایی‌ها را انتخاب و ارزیابی کردند.
نتایج
ما نه مطالعه را به دست آوردیم، که شامل 75,891 شرکت‌کننده بوده و طول دوره آنها بین یک و نه سال متغیر بود. هفت مورد از این مطالعات در جنوب صحرای آفریقا، یک مورد در پرو، و دیگری در چند کشور انجام شدند. ترویج استفاده از کاندوم در تمام مطالعات اجرا شد. نتایج ما شواهد بارزی را ارائه نداد مبنی بر اینکه تبلیغ استفاده از کاندوم در این زمینه‌های خاص منجر به کاهش انتقال HIV و دیگر STIها شد. با این حال، دانش افراد در مورد HIV و دیگر STIها افزایش یافت، که بر اساس استفاده از کاندوم اندازه‌گیری شد. دلیل احتمالی نتایج منفی در این مرور آن است که تغییر رفتارهای جنسی دشوار است. به عنوان مثال، پس از اجرای مداخله، هیچ تفاوتی را در تعداد شرکای جنسی نیافتیم. همچنین، در صورت عدم استفاده مداوم از کاندوم، خطر انتقال HIV و دیگر STIها باقی می‌ماند. سطح کیفیت مطالعات در حد متوسط در نظر گرفته شد.
نتیجه‌گیری‌‌ها
یافته‌های ما باید با احتیاط تفسیر شوند، زیرا بیشتر مطالعات موجود در مرور حاضر در جنوب صحرای آفریقا انجام شدند، منطقه‌ای که بسیار متنوع بوده، و ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی آن با دیگر کشورهای در حال توسعه متفاوت است. بنابراین، نتایج ما تعمیم‌پذیری محدودی دارند.
شواهد بارزی وجود ندارد مبنی بر اینکه اعمال مداخلات ساختاری در سطح جامعه برای افزایش استفاده از کاندوم، از انتقال HIV و دیگر STIها پیشگیری می‌کند. با این حال، این نتیجه‌گیری باید با احتیاط تفسیر شود زیرا نتایج ما فواصل اطمینان گسترده‌ای دارند و نتایج برای شیوع ممکن است تحت تاثیر سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) قرار گرفته باشند. علاوه بر این، یافتن RCTهایی که در آنها تغییرات گسترده‌ای در سیاست‌ها انجام شده بود، ممکن نبود و نتایج فقط برای جمعیت‌های عمومی در کشورهای در حال توسعه، به ویژه در جنوب صحرای آفریقا، منطقه‌ای که به نوبه خود بسیار متنوع است، اعمال می‌شود.
مداخلات جامعه-محور برای ترویج استفاده از کاندوم به عنوان ابزاری ارزشمند برای کاهش انتقال ویروس نقص ایمنی انسانی (human immunodeficiency virus; HIV) و دیگر عفونت‌های مقاربتی (sexually transmitted infections; STIs) در نظر گرفته می‌شوند. به‌طور خاص، تاکید ویژه‌ای بر اجرای چنین مداخلاتی از طریق تغییرات ساختاری شده است، مفهومی که متضمن اجرای اقدامات سلامت عمومی با هدف بهبود سطح سلامت جامعه از طریق اصلاحات در زمینه‌ای که در آن رفتارهای مخاطره‌آمیز مرتبط با سلامت رخ می‌دهند. این استراتژی سعی در افزایش استفاده از کاندوم و در نتیجه کاهش انتقال HIV و دیگر STIها دارد.
ارزیابی تاثیرات مداخلات ساختاری و جامعه-محور برای افزایش استفاده از کاندوم در جمعیت‌های عمومی و در معرض خطر، برای کاهش بروز HIV و انتقال STI با مقایسه استراتژی‌های جایگزین، یا با ارزیابی تاثیرات یک استراتژی در مقایسه با یک کنترل.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL) ( کتابخانه کاکرین ، 2007، شماره 1)، همچنین MEDLINE؛ EMBASE؛ AEGIS و ClinicalTrials.gov، را از ژانویه 1980 تا اپریل 2014 جست‌وجو کردیم. از سوی دیگر، مجموعه مقالات کنفرانس‌های بین‌المللی سندرم نقص سیستم ایمنی اکتسابی (acquired immunodeficiency syndrome; AIDS)، همچنین کنفرانس‌های عمده مطالعات رفتاری را با تمرکز بر HIV/AIDS و STIها به صورت دستی جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (RCTs) و دربرگیرنده تمام موارد زیر.
1. مداخلات جامعه-محور («جامعه» که به عنوان یک موجودیت جغرافیایی تعریف می‌شود، مانند شهرها، شهرستان‌ها، روستاها).
2. یک یا چند مداخله ساختاری که هدف آنها ترویج استفاده از کاندوم بود. این نوع مداخلات را می‌توان به عنوان اقداماتی تعریف کرد که دسترسی، در دسترس بودن و قابلیت پذیرش هر برنامه/فناوری سلامت را بهبود می‌بخشند.
3. کارآزمایی‌هایی که پیامدهای بیولوژیکی را با استفاده از تست‌های آزمایشگاهی تایید کردند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم مطالعات مرتبط را غربالگری و انتخاب کرده، و ارزیابی خطر سوگیری (bias) را انجام دادند. ما تاثیر درمان را با ادغام کارآزمایی‌هایی با ویژگی‌های مشابه ارزیابی کرده و اندازه تاثیرگذاری (effect size) مداخله را با استفاده از خطر نسبی (RR) کمّی‌سازی کردیم. تاثیر خوشهبندی (clustering) در سطح جامعه از طریق ضرایب همبستگی درون-خوشه‌ای (intra-cluster correlation coefficients; ICCs) بررسی شده و آنالیز حساسیت (sensitivity) با مقادیر متفاوت تاثیر طراحی مطالعه انجام شد.
ما نه کارآزمایی (به علاوه یک مطالعه که یک آنالیز فرعی بود) را برای ارزیابی کمّی وارد کردیم. این مطالعات در تانزانیا، زیمبابوه، آفریقای جنوبی، اوگاندا، کنیا، پرو، چین، هند و روسیه انجام شدند، که شامل 75,891 شرکت‌کننده بوده و عمدتا شامل جمعیت عمومی (نه جمعیت پرخطر) شدند. مداخله اصلی، تبلیغ استفاده، یا توزیع کاندوم، یا هر دو، بود. به‌طور کلی، گروه‌های کنترل هیچ مداخله فعالی را دریافت نکردند. خطر سوگیری اصلی، داده‌های پیامد ناقص بود.
در متاآنالیز، هیچ شواهد بارزی مبنی بر تاثیر این مداخله بر شیوع سرمی HIV یا بروز سرمی HIV در مقایسه با گروه کنترل وجود نداشت: بروز HIV (خطر نسبی (RR): 0.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 1.19) و شیوع HIV (RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.32). تاثیر تخمینی مداخله بر دیگر پیامدها به‌طور مشابه نامشخص بود: بروز هرپس سیمپلکس 2 (HSV-2) (RR: 0.76؛ 95% CI؛ 0.55 تا 1.04)؛ شیوع HSV-2 (RR: 1.01؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.20)؛ شیوع سیفلیس (RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.71 تا 1.17)؛ شیوع سوزاک یا گونوره (RR: 1.16؛ 95% CI؛ 0.67 تا 2.02)؛ شیوع کلامیدیا (RR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.75 تا 1.18)؛ و شیوع تریکوموناس (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.30). گزارش‌ها از استفاده از کاندوم در بازوی آزمایشی افزایش یافت (RR: 1.20؛ 95% CI؛ 1.03 تا 1.40). در گروه‌های مداخله، تعداد افرادی که داشتن دو یا چند شریک جنسی را در سال گذشته گزارش کردند، در مقایسه با گروه‌های کنترل، کاهش واضحی را نشان نداد (RR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.78 تا 1.04)، اما دانش افراد در مورد HIV و دیگر STIها بهبود یافت (به ترتیب؛ RR: 1.15؛ 95% CI؛ 1.04 تا 1.28، و RR: 1.23؛ 95% CI؛ 1.07 تا 1.41). سطح کیفیت شواهد تقریبا برای همه پیامدهای کلیدی متوسط در نظر گرفته شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.