پیشینه
برخی از افراد مدت کوتاهی پس از ترک، دوباره شروع به سیگار کشیدن میکنند، که به این وضعیت «عود» گفته میشود. درمانهای مورد استفاده برای کمک به افراد برای پیشگیری از عود و بازگشت، معمولا بر آموزش مهارتهای مقابله با وسوسههای سیگار کشیدن متمرکز است، اما میتواند شامل گسترده کردن طول مدت درمانی نیز باشد که به آنها کمک کرده تا سیگار کشیدن را ترک کنند، یا شامل درمانهای اضافی، مانند تماس برای پیگیری، ارائه جزوات یا دارو برای ترک سیگار باشد. ما میخواستیم ببینیم آیا این نوع از رویکردها میتوانند برای افرادی که سیگار کشیدن را یا بهخودیخود یا با کمک درمان ترک میکنند، یا برای افرادی که به دلیل باردار بودن یا بستری شدن در بیمارستان سیگار کشیدن را ترک میکنند، مفید باشند یا خیر.
ویژگیهای مطالعه
ما در می 2019 جستوجوهای خود را در پایگاههای اطلاعاتی تحقیقاتی بهروز کردیم. ما 81 مطالعه را یافتیم که روشهای مختلفی را از تلاش برای کمک به پیشگیری از عود در افرادی که به تازگی سیگار کشیدن را ترک کردهاند، مورد آزمایش قرار دادند. پنج مورد از این مطالعات برای این بهروزرسانی جدید بودند. 50 مطالعه افرادی را وارد کردند که در حال حاضر سیگار را ترک کرده بودند، و 30 مطالعه به افراد کمک کردند که سیگار کشیدن را ترک کنند و سپس درمانهای پیشگیری از عود را آزمایش کردند. بیستوهشت مطالعه بر افرادی متمرکز شدند که به دلیل باردار بودن (19 مطالعه)، بستری در بیمارستان (شش مطالعه)، یا به دلیل خدمات سربازی (سه مطالعه)، باید سیگار کشیدن را در یک دوره زمانی محدود ترک میکردند. بسیاری از مطالعات از درمانهای حمایتی رفتاری که سعی داشتند مهارتهایی را برای کنار آمدن با ترک سیگار به افراد آموزش دهند، یا پیگیری آنها با جزوات بیشتر یا تماسگرفتن، منابع اینترنت یا تلفن همراه، یا مشاورههای اضافی استفاده کردند. برخی از مطالعات، تعمیم استفاده از داروهایی را آزمایش کردند که به افراد کمک کرده بودند سیگار کشیدن را ترک کنند، با این امید که از عود پیشگیری کنند.
نتایج کلیدی
شواهدی که ما یافتیم، از استفاده از درمانهای رفتاری برای کمک به پیشگیری از عود پس از ترک سیگار پشتیبانی نمیکنند. این نتیجه در همه گروههای مختلف از افراد مورد مطالعه، مشابه بود. امیدوار کنندهترین درمانهای استفاده شده عبارت بودند از ادامه درمان با داروی ترک سیگار، به ویژه، وارنیکلین (varenicline). به نظر نمیرسد که ادامه درمان با بوپروپیون (bupropion) برای ترک مفید باشد و شواهد کافی در رابطه با ادامه درمان با درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy) وجود نداشت.
قطعیت شواهد
برای درمانهای رفتاری، قطعیت شواهد در حد متوسط بود. این مساله به دلیل تنوع نتایج میان مطالعات است. قطعیت شواهد برای درمانها با داروهای ترک سیگار متنوع بود. شواهدی با قطعیت متوسط برای وارنیکلین، شواهدی با قطعیت متوسط برای بوپروپیون، و شواهدی با قطعیت پایین برای درمان جایگزینی نیکوتین (NRT)، و برای NRT و بوپروپیون با هم وجود داشت. قطعیت شواهد به دلیل اندازههای کوچک مطالعه محدود شدند.
مداخلات رفتاری که به افراد میآموزد موقعیتهایی را که در معرض خطر بالا برای عود قرار دارند، تشخیص دهند، همراه با آموزش راهکارهای مقابله با آنها، هیچ منفعت قابل توجهی در پیشگیری از عود در افرادی ندارد که با کمک، سیگار کشیدن را ترک کردهاند، اگرچه ناهمگونی آماری غیرقابل توضیح بدان معنی است که اطمینان ما در این شرایط در حد متوسط است. در افرادی که با استفاده از دارودرمانی سیگار کشیدن را با موفقیت ترک کردهاند، نتایج متفاوتی در مورد ادامه دارودرمانی به مدت طولانیتر از حد استاندارد وجود داشت. ادامه درمان با وارنیکلین برای پیشگیری از عود به افراد کمک کرد؛ شواهد برای برآورد اثر دارای قطعیت متوسط بود که به دلیل ناهمگونی آماری غیرقابل توضیح محدود شده بود. شواهدی با قطعیت متوسط که به دلیل عدم دقت محدود شدند، منفعتی را از ادامه درمان با بوپروپیون نشان ندادند، هر چند فواصل اطمینان بدان معنی است که ما نمیتوانیم احتمال وجود یک منفعت بالینی مهم را در این مرحله رد کنیم. شواهدی با قطعیت پایین که به دلیل عدم دقت محدود شدند، منفعتی را از ادامه درمان با درمان جایگزینی نیکوتین در پیشگیری از عود در افرادی که با کمک، سیگار کشیدن را ترک کردند، نشان نداد. انجام تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است، به خصوص که شواهد مربوط به ادامه درمان جایگزینی نیکوتین در افرادی که بدون کمک، سیگار کشیدن را ترک کردند، منفعتی را نشان داده است.
برخی از درمانها میتوانند به افراد سیگاری برای ترک موفق کمک کنند، اما بسیاری از افرادی که در ابتدا به صورت موفقیتآمیز سیگار کشیدن را ترک کردند، با گذشت زمان سیگار کشیدن را مجددا شروع میکنند. مداخلات متعددی برای کمک به پیشگیری از عود پیشنهاد شدهاند.
ارزیابی اینکه آیا مداخلات خاص برای پیشگیری از عود، نسبت افرادی را که اخیرا ترک کردهاند و مجددا به سیگار کشیدن روی آوردهاند، کاهش میدهند یا خیر.
ما در می 2019، پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین؛ clinicaltrials.gov؛ و ICTRP را برای یافتن مطالعاتی جستوجو کردیم که در آنها به پیشگیری از عود یا حفظ آنها در عنوان، چکیدهها یا کلمات کلیدی اشاره شده بود.
کارآزماییهای تصادفیسازی و شبهتصادفیسازی شده و کنترل شده از مداخلات پیشگیریکننده از عود با حداقل دوره پیگیری شش ماهه. ما افراد سیگاری را وارد کرده بودیم که خودشان سیگار را ترک کردند، یا تحت پرهیز اجباری قرار داشتند، یا در برنامههای درمان مشارکت داشتند. ما مطالعاتی را وارد کردیم که مداخلات پیشگیری از عود را با کنترل عدم مداخله مقایسه کردند یا مطالعاتی که یک برنامه ترک را با اجزای اضافی پیشگیری از عود با یک برنامه ترک بهتنهایی مقایسه کردند.
ما از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم.
ما 81 مطالعه (69094 شرکتکننده) را وارد کردیم، که پنج مورد از آنها برای این بهروزرسانی جدید هستند. بهطور کلی، ما 22 مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری (bias)، و 53 مطالعه را در معرض خطر نامشخص سوگیری، و 6 مطالعه را در معرض خطر پایین سوگیری قضاوت کردیم. 50 مطالعه افراد ترک کرده را وارد کردند، و 30 مطالعه به افراد کمک کردند که سیگار کشیدن را ترک کنند و سپس درمانهای پیشگیری از عود را در آنها آزمایش کردند. بیستوهشت مطالعه روی جمعیتهای خاصی که سیگار کشیدن را به دلیل حاملگی (19 مطالعه)، بستری شدن در بیمارستان (شش مطالعه)، یا خدمت سربازی (سه مطالعه) ترک کرده بودند، متمرکز شدند. اکثر مطالعات از مداخلات رفتاری برای آموزش مهارتهای مقابله با وسوسههای سیگار کشیدن استفاده کردند، یا به دنبال حمایت اضافی بودند. برخی از مطالعات، ادامه دارودرمانی را مورد آزمایش قرار دادند.
ما روی نتایج حاصل از آن دسته از مطالعاتی متمرکز شدیم که در آنها افرادی که از سیگار کشیدن اجتناب کردند، تصادفیسازی شدند، زیرا اینها بهترین شکل آزمایش مداخلات پیشگیری از عود هستند. از 12 تجزیهوتحلیلی که ما روی افراد ترککرده انجام دادیم، سه تجزیهوتحلیل دارودرمانی، منافعی را از مداخله نشان داد: ادامه درمان با وارنیکلین در افرادی که سیگار کشیدن را با کمک ترک کرده بودند (2 مطالعه، n = 1297، خطر نسبی (RR)؛ 1.23؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 1.08 تا 1.41؛ %82 = I2؛ شواهد با قطعیت متوسط)، ریمونابانت (rimonabant) در افرادی که سیگار کشیدن را با کمک ترک کرده بودند (1 مطالعه، RR: 1.29؛ 95% CI؛ 1.08 تا 1.55)، و درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT) در افرادی که بدون کمک، سیگار کشیدن را ترک کرده بودند (2 مطالعه، 2261 = n؛ RR: 1.24؛ 95% CI؛ 1.04 تا 1.47؛ %56 = I2). بقیه تجزیهوتحلیلهای مربوط به دارودرمانیها در افراد ترککرده، دارای فواصل اطمینان گستردهای بود که دربرگیرنده هم عدم تاثیر و هم تاثیر معنیدار از نظر آماری به نفع مداخله بود. اینها عبارت بودند از: NRT در بیماران بستریشده در بیمارستان (2 مطالعه، 1078 = n؛ RR: 1.23؛ 95% CI؛ 0.94 تا 1.60؛ %0 = I2)، NRT در افرادی که با کمک، سیگار کشیدن را ترک کرده بودند (2 مطالعه، 553 = n؛ RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.40؛ %0 = I2؛ شواهد با قطعیت پایین)، ادامه درمان با بوپروپیون در افرادی که با کمک، سیگار کشیدن را ترک کرده بودند (6 مطالعه، 1697 = n؛ RR: 1.15؛ 95% CI؛ 0.98 تا 1.35؛ %0 = I2؛ شواهد با قطعیت متوسط)، و بوپروپیون به علاوه NRT (2 مطالعه، 243 = n؛ RR: 1.18؛ 95% CI؛ 0.75 تا 1.87؛ %66 = I2؛ شواهد با قطعیت پایین). تجزیهوتحلیلهای مداخلات رفتاری در افراد ترککرده تاثیری را مشاهده نکرد. اینها، مطالعاتی را وارد کردند که در آنها از میان جمعیت عمومی، زنان باردار و زنان پس از زایمان در پایان دوران بارداری (8 مطالعه، 1523 = n؛ RR: 1.05؛ 95% CI؛ 0.99 تا 1.11؛ %0 = I2) و در پیگیری پس از زایمان (15 مطالعه، 4606 = n؛ RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.94 تا 1.09؛ %3 = I2) سیگار کشیدن را ترک کرده بودند، مطالعاتی در بیماران بستریشده در بیمارستان (5 مطالعه، 1385 = n؛ RR: 1.10؛ 95% CI؛ 0.82 تا 1.47؛ %58 = I2)، و مطالعات در افرادی که با کمک، سیگار کشیدن را ترک کردند (11 مطالعه، 5523 = n؛ RR: 0.98؛ 95% CI؛ 0.87 تا 1.11؛ %52 = I2؛ شواهد با قطعیت متوسط)، و افرادی که بدون کمک، سیگار کشیدن را ترک کردند (5 مطالعه، 3561 = n؛ RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.96 تا 1.16؛ %1 = I2).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.