پژوهشگران سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) مروری را بر تاثیرات استئوتومی در افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو انجام دادند. پس از جست‌وجو برای همه مطالعات مرتبط تا نوامبر 2013، آنها 21 مطالعه را یافتند که شامل حداکثر 1065 نفر بودند. یافته‌های آنها در زیر خلاصه می‌شوند.
این مرور نشان می‌دهد که در افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو:
• استئوتومی می‌تواند درد و عملکرد را بهبود بخشد، اما این امر بر اساس تغییرات درون یک گروه درمانی است. هیچ مطالعه‌ای استئوتومی را با درمان محافظه‌کارانه مقایسه نکرد؛ و
• هیچ شواهدی برای تکنیک ترجیحی استئوتومی یافت نمی‌شود.
استئوآرتریت زانو چیست، و استئوتومی چیست؟
استئوآرتریت (osteoarthritis; OA) عبارت است از بیماری مفاصل، مانند زانو یا مفصل ران. هنگامی که غضروف مفصل از بین می‌رود، استخوان رشد می‌کند تا آسیب را جبران کند. با این حال، استخوان به جای بهتر کردن شرایط، به‌طور غیرطبیعی رشد کرده و وضعیت را بدتر می‌کند. برای مثال، استخوان می‌تواند بدشکل شده، و مفصل را دردناک و ناپایدار کند. این وضعیت می‌تواند عملکرد فیزیکی یا توانایی استفاده از زانو را تحت تاثیر قرار دهد. دو نوع جراحی اصلی برای درمان بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو استفاده می‌شوند: تعویض مفصل زانو و استئوتومی (osteotomy).
استئوتومی نوعی جراحی است که در آن استخوان‌ها بریده شده و دوباره در راستای درست قرار می‌گیرند. استئوتومی اطراف زانو باعث تغییر در تراز (alignment) زانو می‌شود. تحمل وزن از قسمت آسیب‌دیده به قسمت سالم زانو منتقل می‌شود. با «تخلیه» غضروف آسیب‌دیده زانو، استئوتومی ممکن است درد را کاهش دهد، عملکرد را بهبود بخشد، بدتر شدن وضعیت زانو را کُند کند و احتمالا نیاز به جراحی (جزئی یا کامل) تعویض زانو را به تاخیر اندازد.
پس از انجام استئوتومی برای استئوآرتریت زانو، چه اتفاقی برای افراد رخ می‌دهد؟
دوره پیگیری همه مطالعات بسیار کوتاه بود، به‌طوری‌که امکان امتیازدهی به شکست درمان فراهم نشد؛ این به تجدید نظر در تعویض زانو اشاره دارد.
افراد در تمام مطالعات، درد کمتر و بهبودی در عملکرد زانو و کیفیت زندگی را پس از استئوتومی بالای تیبیا گزارش کردند. با این حال، این مقایسه بر اساس تفاوت‌های پیش از و پس از استئوتومی است، نه بر اساس مقایسه با درمان غیرجراحی. احتمالا هیچ تفاوتی در نمرات درد و عملکرد میان تکنیک‌های مختلف استئوتومی وجود ندارد.
عوارض نادر ممکن است شامل ترومبوآمبولی و ایجاد آسیب در اعصاب و ساختارهای عروقی باشند.
مهم‌ترین دلایل برای جراحی مجدد شامل خارج کردن وسایل فلزی ناشی از درد و عفونت مسیر پین به دلیل فیکساتور خارجی است. این نرخ جراحی مجدد ممکن است در بیمارانی بیشتر باشد که تحت یک روش دیگر استئوتومی بالای تیبیا قرار می‌گیرند، در مقایسه با بیمارانی که با روش استئوتومی گوه بسته بالای تیبیا درمان شدند.
دو مطالعه استئوتومی بالای تیبیا را در مقابل تعویض نسبی زانو مقایسه کردند. مزایا میان این نوع جراحی تفاوتی نداشتند.
نتیجه‌گیری این بهروزرسانی تغییری نکرد: استئوتومی والگوس بالای تیبیا باعث کاهش درد و بهبودی در عملکرد زانو در بیماران مبتلا به استئوآرتریت محفظه داخلی زانو می‌شود. با این حال، این نتیجه‌گیری بر اساس مقایسه‌های درون گروهی است، نه بر کنترل‌های جراحی نشده. هیچ شواهدی حاکی از وجود تفاوت میان تکنیک‌های مختلف استئوتومی نیست. هیچ شواهدی نشان نمی‌دهد که استئوتومی موثرتر از درمان جراحی جایگزین مانند جایگزینی یک محفظه از مفصل زانو یا درمان غیرجراحی است یا خیر. به این ترتیب، نتایج این مرور به‌روزشده، نتیجه‌گیری در مورد مزایای تکنیک ویژه استئوتومی بالای تیبیا را برای درمان استئوآرتریت زانو توجیه نمی‌کند.
بیماران مبتلا به استئوآرتریت در یک محفظه از مفصل زانو (unicompartmental osteoarthritis) را می‌توان با استئوتومی (osteotomy) درمان کرد. هدف از انجام استئوتومی، تخلیه محفظه (compartment) دارای مشکل در زانو است. این مطالعه، دومین بهروزرسانی از مرور اصیل است که در کتابخانه کاکرین ، شماره 1، 2005 منتشر شد.
ارزیابی فواید و مضرات استئوتومی برای درمان بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو، از جمله نمرات پیامدهای اصلی زیر: شکست درمان، نمرات درد و عملکرد، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، عوارض جانبی جدی، مرگ‌ومیر و نرخ انجام جراحی مجدد.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)، MEDLINE و EMBASE (Current Contents؛ HealthSTAR) تا نوامبر 2013 برای این بهروزرسانی دوم جست‌وجو شدند.
کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده و کنترل‌شده برای مقایسه استئوتومی با دیگر درمان‌ها برای بیماران مبتلا به استئوآرتریت در یک محفظه از مفصل زانو.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را انتخاب کرده، داده‌ها را به دست آورده و خطر سوگیری (bias) را با استفاده از حوزه‌های توصیه شده در ابزار «خطر سوگیری» سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) ارزیابی کردند. کیفیت نتایج را با انجام یک درجه‌بندی کلی از شواهد بر اساس پیامد و با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) آنالیز کردیم.
هشت مطالعه جدید در این بهروزرسانی گنجانده شدند، که در مجموع 21 مطالعه شامل 1065 نفر وارد شدند.
در چهار مطالعه، توالی تصادفی‌سازی شده (randomised sequence) به اندازه کافی تولید و به وضوح توصیف شد. در هشت مطالعه، پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) به اندازه کافی ایجاد و توصیف شد. در چهار مطالعه، روش‌های کورسازی کافی بودند. در شش مطالعه، داده‌های ناقص پیامد به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفتند. علاوه بر این، در 11 مطالعه، آیتم گزارش پیامد انتخابی نامشخص بود زیرا هیچ پروتکل مطالعه‌ای ارائه نشد.
دوره پیگیری مطالعاتی که تکنیک‌های مختلف استئوتومی را با یکدیگر مقایسه کردند، برای اندازه‌گیری شکست درمان بسیار کوتاه بودند، که مستلزم تجدید نظر در آرتروپلاستی زانو (knee arthroplasty) است.
چهار مطالعه، استئوتومی گوه بسته بالای تیبیا (closing wedge high tibial osteotomy; CW-HTO) را با یک استئوتومی دیگر بالای تیبیا (another high tibial osteotomy; aHTO) ارزیابی کردند. بر اساس نتایج این مطالعات، گروه CW-HTO در مقایسه با گروه aHTO معادل 1.8% (95% فاصله اطمینان (CI)؛ 7.7-% تا 4.2%؛ شواهد با کیفیت پائین) درد بیشتری داشتند؛ این یافته از نظر آماری معنی‌دار نبود. ترکیب داده‌های عملکرد بیماران در گروه CW-HTO در مقایسه با گروه aHTO به اندازه 0.5% (95% CI؛ 3.8-% تا 2.8%؛ شواهد با کیفیت پائین) بیشتر بود؛ این یافته از نظر آماری معنی‌دار نبود. هیچ داده‌ای در مورد کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و مرگ‌ومیر ارائه نشد.
عوارض جانبی جدی فقط در چهار مطالعه گزارش شده و تفاوت معنی‌داری (شواهد با کیفیت پائین) بین گروه‌ها دیده نشد. نرخ عمل مجدد با خارج کردن زودهنگام وسایل فلزی به دلیل درد و عفونت مسیر پین ناشی از فیکساتور خارجی نمره‌گذاری شد. خطر جراحی مجدد، 2.6 (95% CI؛ 1.5 تا 4.5؛ شواهد با کیفیت پائین) برابر در گروه aHTO در مقایسه با گروه CW-HTO گزارش شد، و این یافته از نظر آماری معنی‌دار بود.
سطح کیفیت شواهد برای اکثر پیامدهای مقایسه‌کننده تکنیک‌های مختلف استئوتومی، به دلیل تعداد مطالعات موجود، تعداد شرکت‌کنندگان و محدودیت‌های طراحی، به پائین تنزل یافت.
دو مطالعه استئوتومی بالای تیبیا را در مقابل تعویض یک محفظه از مفصل زانو مقایسه کردند. شکست درمان و نمرات درد و عملکرد میان گروه‌ها پس از میانگین دوره پیگیری 7.5 سال، تفاوتی نداشتند. گروه استئوتومی عوارض جانبی بیشتری را در مقایسه با گروه تعویض یک محفظه از مفصل زانو گزارش کردند، اما این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار نبود. هیچ داده‌ای در مورد کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و مرگ‌ومیر ارائه نشد.
هیچ مطالعه‌ای استئوتومی را با درمان محافظه‌کارانه مقایسه نکرد.
ده مطالعه تفاوت‌ها را در شرایط حول و حوش زمان انجام جراحی یا پس از جراحی بعد از استئوتومی بالای تیبیا مقایسه کردند. در بیشتر این مطالعات، هیچ تفاوت آماری معنی‌داری در پیامدها میان گروه‌ها مشاهده نشدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.