بسیاری از افراد مبتلا به بیماری روانی جدی اسکیزوفرنی (schizophrenia) کانابیس مصرف می‌کنند، اما چرایی انجام این کار توسط این بیماران یا تاثیرات استعمال کانابیس مشخص نیست. مشخص نیست بهترین روش‌هایی که به افراد کمک می‌کنند تا مصرف کانابیس را کاهش دهند یا ترک کنند، چه هستند. کانابیس پُرمصرف‌ترین داروی غیر قانونی در جهان است که 120 تا 224 میلیون مصرف کننده دارد. این ماده، که معمولا دود شده یا خورده می‌شود، احساس خوشایندی به افراد می‌دهد، اما در دوزهای بالا ممکن است باعث بروز بیماری روانی یا سایکوز شود. شواهد بالینی نشان می‌دهد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، پیامد کلی بدتری از مصرف کانابیس پیدا می‌کنند، با این حال، برخی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ادعا می‌کنند مصرف کانابیس به بهبود نشانه‌های آنها کمک کرده و عوارض جانبی داروهای آنتی‌سایکوتیک را کاهش می‌دهد. هدف این مرور بررسی تاثیرات کانابیس، هم استفاده و هم ترک آن، در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است. جست‌وجو برای یافتن کارآزمایی‌ها در سال 2013 انجام شد، هشت کارآزمایی تصادفی‌سازی شده، شامل 530 شرکت‌کننده، وارد شدند. پنج کارآزمایی تاثیرات استفاده از یک روان‌درمانی خاص را با هدف کاهش مصرف کانابیس، دو کارآزمایی تاثیرات داروهای آنتی‌سایکوتیک را برای کاهش مصرف کانابیس، و یک کارآزمایی استفاده از کانابیدیول (ماده‌ای که در کانابیس یافت می‌شود) را به عنوان درمانی برای نشانه‌های اسکیزوفرنی بررسی کردند.
نتایج مرور محدود هستند زیرا حجم نمونه کارآزمایی کوچک بوده و داده‌ها به‌طور ضعیفی گزارش شدند.
به‌طور کلی، در حال حاضر هیچ شواهدی مبنی بر اینکه هرگونه مداخله، اعم از درمان روان‌شناختی یا دارودرمانی، در کاهش یا توقف مصرف کانابیس بهتر از درمان استاندارد یا مداخله دیگر است، وجود ندارد. برای کشف مزایای دارودرمانی یا درمان روان‌شناختی برای مبتلایان به اسکیزوفرنی که کانابیس مصرف می‌کنند، انجام پژوهش بیشتری مورد نیاز است. مشخص نیست که کانابیدیول تاثیر آنتی‌سایکوتیکی دارد یا خیر.
Ben Gray, Service User Expert, Rethink Mental Illness.
به دلیل کم بودن تعداد و حجم نمونه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده در دسترس و کیفیت گزارش داده‌ها درون این کارآزمایی‌ها، نتایج محدود و غیر قطعی هستند. انجام پژوهش بیشتری مورد نیاز است تا الف) تاثیرات درمان روان‌شناختی کمکی که به‌طور خاص در مورد کانابیس و سایکوز اعمال می‌شود، بررسی شود، زیرا در حال حاضر هیچ شواهدی مبنی بر بهتر بودن هرگونه مداخله جدید نسبت به درمان استاندارد، برای کسانی که کانابیس مصرف می‌کنند و مبتلا به اسکیزوفرنی هستند، وجود ندارد؛ ب) درباره موثرترین درمان دارویی برای درمان کسانی که کانابیس مصرف می‌کنند و مبتلا به اسکیزوفرنی هستند، تصمیم‌گیری شود؛ و ج) اثربخشی کانابیدیول را در درمان اسکیزوفرنی ارزیابی کنند. در حال حاضر شواهد برای نشان دادن اینکه کانابیدیول تاثیر آنتی‌سایکوتیکی دارد، کافی نیست.
اسکیزوفرنی (schizophrenia) یک بیماری روانی است که باعث اختلال در باورها، عقاید و احساسات فرد می‌شود. بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کانابیس (cannabis) استعمال می‌کنند، و مشخص نیست که چرا تعداد زیادی از آن استفاده می‌کنند و اینکه تاثیرات آن مضر است یا مفید. هم‌چنین مشخص نیست که بهترین روش برای تغییر مصرف کانابیس در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی چیست.
ارزیابی تاثیرات درمان‌های روان‌شناختی خاص برای کاهش مصرف کانابیس در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی.
ارزیابی تاثیرات داروهای آنتی‌سایکوتیک در کاهش مصرف کانابیس در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی.
ارزیابی تاثیرات کانابینوئیدها (cannabinoids) (ترکیبات شیمیایی مرتبط با کانابیس مشتق از کانابیس یا تولید شده از کانابیس) در کاهش نشانه‌های بیماری در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی.
به جست‌وجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه اسکیزوفرنی در کاکرین پرداختیم، 12 آگوست 2013، که بر اساس جست‌وجو‌های منظم در BIOSIS؛ CINAHL؛ EMBASE؛ MEDLINE؛ PUBMED و PsycINFO انجام شد.
به منظور دستیابی به کارآزمایی‌های مرتبط بیشتر، تمام منابع مقالاتی را که برای گنجاندن انتخاب شدند، جست‌وجو کردیم. برای دستیابی به کارآزمایی‌ها یا داده‌های منتشر نشده، با نویسنده اول مطالعات وارد شده تماس گرفتیم.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده را شامل کانابینوئیدها و بیماری‌های اسکیزوفرنی/شبه-اسکیزوفرنی وارد کردیم که به ارزیابی موارد زیر پرداختند:
1) درمان برای کاهش مصرف کانابیس در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی؛
2) تاثیرات مصرف کانابینوئیدها بر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی.
به‌طور جداگانه استنادها را بررسی کرده، مقالات را انتخاب کرده و در صورت وجود مغایرت، مجددا مطالعات را مورد بررسی قرار داده و داده‌ها را استخراج کردیم. برای داده‌های دو حالتی (dichotomous)، خطر نسبی (RR) و برای داده‌های پیوسته (continuous data) تفاوت‌های میانگین (MD)، هر دو با 95% فواصل اطمینان (CI) را بر اساس قصد درمان (intention-to-treat) و با استفاده از مدل اثر ثابت (fixed-effect model) محاسبه کردیم. اگر از دست رفتن بیماران در دوره پیگیری بیشتر از 50% بود، داده‌ها را حذف کردیم. خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده ارزیابی کرده و برای ارزیابی کیفیت شواهد از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
هشت کارآزمایی تصادفی‌سازی شده را شناسایی کردیم که شامل 530 شرکت‌کننده بوده و معیار انتخاب را داشتند.
برای مطالعات کاهش مصرف کانابیس، هیچ درمانی برای کاهش مصرف کانابیس بر دیگری برتری نداشت. به‌طور کلی، داده‌ها برای بسیاری از پیامدهای مورد نظر ضعیف گزارش شدند. پیامدهای اصلی مورد نظر، داده‌های میانمدت برای مصرف کانابیس، وضعیت کلی، وضعیت روانی، عملکرد کلی، عوارض جانبی، ترک زودهنگام مطالعه و رضایت از درمان بودند.
1. کاهش مصرف کانابیس: درمان‌های روان‌شناختی کمکی (به ویژه در مورد کانابیس و سایکوز در برابر درمان معمول
نتایج یک مطالعه کوچک نشان دادند افرادی که درمان‌های روان‌شناختی کمکی را به ویژه در مورد کانابیس و سایکوز دریافت می‌کنند، نسبت به افرادی که طبق معمول درمان می‌شوند، احتمال ندارد مصرف خود را کاهش دهند (n = 54؛ 1 RCT؛ MD: -0.10؛ 95% CI؛ 2.44- تا 2.24، شواهد با کیفیت متوسط). نتایج برای دیگر پیامدهای اصلی در میانمدت نیز مبهم بودند. هیچ تفاوتی در وضعیت روانی اندازه‌گیری شده بر PANSS مثبت بین گروه‌ها مشاهده نشد (n = 62؛ 1 RCT؛ MD: -0.30؛ 95% CI؛ 2.55- تا 1.95؛ شواهد با کیفیت متوسط). برای پیامد عملکرد کلی که با استفاده از پرسشنامه کیفیت زندگی BREF سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization Quality of Life BREF) اندازه‌گیری شد نیز چنین بود (n = 49؛ 1 RCT؛ MD: 0.90؛ 95% CI؛ 1.15- تا 2.95، شواهد با کیفیت متوسط). هیچ داده‌ای برای دیگر پیامدهای اصلی گزارش نشدند.
2. کاهش مصرف کانابیس: درمان‌های روان‌شناختی کمکی (به ویژه در مورد کانابیس و سایکوز) در برابر آموزش روانی کمکی غیر اختصاصی
یک مطالعه، درمان روان‌شناختی خاص را با هدف کاهش مصرف کانابیس با درمان روان‌شناختی عمومی مقایسه کرد. در پیگیری سه ماهه، میزان استفاده از کانابیس در چهار هفته قبل بین گروه‌های درمان مشابه بود (47 = n؛ 1 RCT؛ RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.62 تا 1.74؛ شواهد با کیفیت متوسط). مجددا، در پیگیری میانمدت، میانگین نمرات وضعیت روانی در مقیاس رتبه‌بندی روان‌پزشکی مختصر-گسترش یافته (Brief Pscychiatric Rating Scale-Expanded) بین گروه‌ها مشابه بود (n = 47؛ 1 RCT؛ MD: 3.60؛ 95% CI؛ 5.61- تا 12.81؛ شواهد با کیفیت متوسط) . هیچ داده‌ای برای دیگر پیامدهای اصلی مورد نظز گزارش نشد: وضعیت کلی، عملکرد کلی، عوارض جانبی، ترک زودهنگام مطالعه و رضایت از درمان.
3. کاهش مصرف کانابیس: داروهای آنتی‌سایکوتیک در برابر آنتی‌سایکوتیک
در یک کارآزمایی کوچک که اثربخشی اولانزاپین (olanzapine) را در برابر ریسپریدون (risperidone) برای کاهش مصرف کانابیس مقایسه کرد، در پیگیری میانمدت تفاوتی بین گروه‌ها دیده نشد (16 = n؛ 1 RCT؛ RR: 1.80؛ 95% CI؛ 0.52 تا 6.22، شواهد با کیفیت متوسط). تعداد شرکت‌کنندگانی که مطالعه را زودتر از موعد ترک کردند، در میانمدت نیز مشابه بود (n = 28؛ 1 RCT؛ RR: 0.50؛ 95% CI؛ 0.19 تا 1.29؛ شواهد با کیفیت متوسط). داده‌های وضعیت روانی گزارش شدند، اما طی دوره کوتاه‌‌مدت گزارش شده و تفاوتی دیده نشد. هیچ داده‌ای برای وضعیت کلی، عملکرد کلی، و رضایت از درمان گزارش نشد.
با توجه به داده‌های مربوط به عوارض جانبی، هیچ مطالعه‌ای داده‌های میانمدت را گزارش نکرد. داده‌های کوتاه‌‌مدت ارائه شدند، اما به‌طور کلی، هیچ تفاوت واقعی بین گروه‌های درمانی از لحاظ عوارض جانبی مشاهده نشد.
4. کانابینوئید به عنوان درمان: کانابیدیول (cannabidiol) در برابر آمی‌سولپراید (amisulpride)
باز هم، هیچ داده‌ای برای هیچ یک از پیامدهای اصلی مورد نظر در میانمدت گزارش نشد. داده‌های کوتاه‌‌مدت برای وضعیت روانی با استفاده از BPRS و PANSS گزارش شدند، هیچ تفاوت کلی در وضعیت روانی بین گروه‌های درمان مشاهده نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.