سوال مطالعه مروری
برای افراد مبتلا به سرطان‌های توپُر (solid) پرسیدیم که ترکیب پرتودرمانی (radiotherapy) و تنفس اکسیژن پُرفشار (hyperbaric oxygenation; HBO)، می‌تواند مرگومیر و احتمال انتشار سرطان را در مقایسه با پرتودرمانی به‌تنهایی یا پرتودرمانی و یک رویکرد جایگزین برای کاهش مرگومیر و انتشار سرطان، کاهش دهد یا خیر.
پیشینه
سرطان تهاجمی، یک مشکل عمده سلامت است و سالانه منجر به مرگ میلیون‌ها بیمار می‌شود. بسیاری از سرطان‌های توپُر، اکسیژن کمی (هیپوکسی) دارند، به این معنا که به تاثیر درمان با پرتودرمانی مقاوم هستند. به این دلیل پیشنهاد شده که افزایش میزان اکسیژن در تومورها از طریق تجویز تنفس HBO می‌تواند درمان را با پرتودرمانی اثربخش‌تر سازد.
ویژگی‌های مطالعه
ما 19 کارآزمایی تصادفی‌سازی شده را یافتیم که در مجموع 2286 شرکت‌کننده را گردآوری کردند. دوز اکسیژن به ازای هر جلسه درمانی در بازوی HBO، به‌طور قابل توجهی یکسان بود، همه کارآزمایی‌ها به جز یکی درمان را با رادیاسیون اشعه خارجی (external beam) در فشار 3 اتمسفر مطلق (atmospheres absolute; ATA) تجویز کردند. با این وجود، تعداد درمان‌های استفاده شده بسیار متفاوت بودند، از فقط دو جلسه با فاصله دو هفته تا 40 جلسه در طول هشت هفته، عموما دوز کلی رادیاسیون به دلیل کاهش عوارض جانبی، در شرکت‌کنندگان HBO کاهش یافت. دوره پیگیری میان کارآزمایی‌ها متفاوت بود، از شش ماه تا 10 سال، گرچه اغلب مطالعات شرکت‌کنندگان را به مدت بین دو و پنج سال پیگیری کردند.
نتایج کلیدی
افزودن HBO به درمان سرطان‌های سر و گردن، مرگومیر را در یک سال و پنج سال پس از درمان کاهش داد. احتمال عود تومور موضعی نیز با HBO طی یک سال و پنج سال در سرطان سر و گردن کمتر بود. هرچند این مزایا به قیمت برخی عوارض جانبی حاصل شد. افزایش چشم‌گیری در نرخ آسیب بافتی شدید ناشی از رادیاسیون و شانس تشنج حین درمان با HBO وجود داشت.
کیفیت شواهد
به خاطر توافق نزدیک بین کارآزمایی‌های مختلف، کیفیت شواهد عموما در سطح بالا بود. به‌طور مشابه، شواهدی با کیفیت بالا از افزایش خطر ابتلا به واکنش شدید به رادیاسیون موقع تنفس HBO وجود داشت. شواهد برای افزایش خطر تشنج در طول درمان هنگام استفاده از HBO، عمدتا به علت تعداد اندک تشنج‌های مشاهده شده در مطالعات وارد شده، دارای کیفیت متوسط بود.
نتیجه‌گیری‌ها
بعضی شواهد وجود دارد که تنفس اکسیژن با فشار بالا در سرطان‌های سر و گردن می‌تواند مرگومیر را بهبود بخشیده و رشد مجدد تومور را کاهش دهد، اما به قیمت افزایش عوارض جانبی.
شواهدی را یافتیم که HBOT، کنترل تومور موضعی، مرگومیر و عود تومور موضعی را برای سرطان‌های سر و گردن بهبود می‌بخشد. ممکن است این منافع فقط با طرح‌های غیر-معمول تفکیک (fractionation) رخ دهند. درمان با اکسیژن پُرفشار، مرتبط با آسیب بافتی شدید ناشی از رادیاسیون بود. با توجه به وجود نارسایی‌های روش‌شناسی و گزارش‌دهی مطالعات منتخب، نتایج ما نیازمند تفسیر محتاطانه است. نیاز به انجام تحقیقات بیشتری برای سرطان سر و گردن وجود دارد، اما احتمالا برای سرطان دهانه رحم یا مثانه احتیاجی نیست. شواهد اندکی در رابطه با بدخیمی‌ها در سایر محل‌های آناتومیکی وجود دارد.
سرطان یک بیماری شایع و پرتودرمانی (radiotherapy)، درمانی تائید شده برای برخی از تومورهای توپُر (solid) است. درمان با اکسیژن پُرفشار یا هیپرباریک (hyperbaric oxygenation therapy; HBOT) می‌تواند توانایی پرتودرمانی را برای کشتن سلول‌های سرطانی هیپوکسیک بهبود بخشد، بنابراین ممکن است تجویز پرتودرمانی در تنفس اکسیژن پُرفشار، منجر به کاهش مرگومیر و عود شود.
ارزیابی منافع و مضرات تجویز پرتودرمانی برای درمان تومورهای بدخیم هنگام تنفس HBO.
در سپتامبر 2017، در پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ کتابخانه کاکرین شماره 8، 2017؛ MEDLINE؛ Embase؛ و Database of Randomised Trials in Hyperbaric Medicine را با استفاده از استراتژی‌های مشابه با آنهایی که در 2011 و 2015 استفاده شدند، جست‌وجو کرده و فهرست منابع مقالات وارد شده را بررسی کردیم.
مطالعات تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی شده مربوط به مقایسه پیامد تومورهای بدخیم پس از پرتودرمانی هنگام تنفس HBO در مقابل تنفس هوا یا یک عامل حساس کننده جایگزین.
سه نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کیفیت داده‌ها را ارزیابی و آنها را از کارآزمایی‌های وارد شده استخراج کردند.
ما 19 کارآزمایی را در این مطالعه مروری برگزیدیم (2286 شرکت‌کننده: 1103 اختصاص یافته به گروه HBOT و 1153 به گروه کنترل).
برای سرطان سر و گردن، یک کاهش کلی در خطر مرگومیر، هم در یک سال و هم در پنج سال پس از درمان (خطر نسبی (RR): 0.83؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.70 تا 0.98؛ تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا حصول یک پیامد مثبت اضافی (number needed to treat for an additional beneficial outcome; NNTB) = 11 و RR: 0.82؛ 95% CI؛ 0.69 تا 0.98؛ شواهد با کیفیت بالا) و برخی شواهد از بهبود کنترل تومور موضعی بلافاصله پس از رادیاسیون وجود داشت (RR با HBOT؛ 0.58؛ 95% CI؛ 0.39 تا 0.85؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل عدم دقت). شیوع کمتری از عود موضعی تومور موقع استفاده از HBOT در یک و پنج سال وجود داشت (RR در یک سال: 0.66؛ 95% CI؛ 0.56 تا 0.78؛ شواهد با کیفیت بالا؛ RR در پنج سال: 0.77؛ 95% CI؛ 0.62 تا 0.95؛ شواهد با کیفیت متوسط به خاطر ناهمگونی میان کارآزمایی‌ها). هم‌چنین برخی شواهد با توجه به احتمال متاستاز در پنج سال وجود داشت (RR با HBOT؛ 0.45؛ 95% CI؛ 0.09 تا 2.30؛ یک کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل عدم دقت). هیچ کارآزمایی ارزیابی کیفیت زندگی را گزارش نکرد. هر منفعتی به قیمت افزایش خطر واکنش‌های ناشی از رادیاسیون موضعی شدید با HBOT به دست می‌آید (RR واکنش شدید ناشی از رادیاسیون: 2.64؛ 95% CI؛ 1.65 تا 4.23؛ شواهد با کیفیت بالا). با این حال، شواهد موجود نتوانستند به روشنی افزایش خطر تشنج ناشی از سمیّت حاد اکسیژن را اثبات کنند (RR: 4.3؛ 95% CI؛ 0.47 تا 39.6؛ شواهد با کیفیت متوسط).
برای سرطان دهانه رحم، هیچ منفعت مشخصی از نظر مرگومیر در یک سال یا پنج سال وجود نداشت (RR با HBOT در یک سال: 0.88؛ 95% CI؛ 0.69 تا 1.11؛ شواهد با کیفیت بالا؛ RR در پنج سال: 0.95؛ 95% CI؛ 0.80 تا 1.14؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل ناهمگونی بین کارآزمایی‌ها). به‌طور مشابهی، هیچ شواهد روشنی از مزیت HBOT در نرخ گزارش شده عود موضعی وجود نداشت (RR با HBOT در یک سال: 0.82؛ 95% CI؛ 0.63 تا 1.06؛ شواهد با کیفیت بالا؛ RR در پنج سال: 0.85؛ 95% CI؛ 0.65 تا 1.13؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل ناهمگونی بین کارآزمایی‌ها). هم‌چنین هیچ شواهد واضحی را برای هرگونه تاثیر HBOT بر میزان ابتلا به متاستاز در دو و پنج سال نیافتیم (RR دو ساله با HBOT؛ 1.05؛ 95% CI؛ 0.84 تا 1.31؛ شواهد با کیفیت بالا؛ RR پنج ساله: 0.79؛ 95% CI؛ 0.50 تا 1.26؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل ناهمگونی). با این حال، عوارض جانبی با HBOT افزایش پیدا کرد. خطر آسیب رادیاسیون شدید در زمان درمان با HBOT معادل 2.05؛ 95% CI؛ 1.22 تا 3.46 بود؛ شواهد با کیفیت بالا. هیچ کارآزمایی‌ای شکست در کنترل تومور موضعی، ارزیابی‌های کیفیت زندگی یا خطر تشنج را حین درمان گزارش نکرد.
با توجه به درمان سرطان مثانه، شواهد روشنی از منفعت از نظر مرگومیر ناشی از HBOT ظرف یک سال (RR: 0.97؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.27؛ شواهد با کیفیت بالا) و منفعت در خطر ابتلا به متاستاز ظرف دو سال (RR: 2.0؛ 95% CI؛ 0.58 تا 6.91؛ شواهد با کیفیت متوسط به علت ناهمگونی) به دست نیامد. هیچ کارآزمایی‌ای شکست در کنترل موضعی تومور، عود موضعی، کیفیت زندگی یا عوارض جانبی را گزارش نکرد.
هنگامی که تمام انواع سرطان ترکیب شدند، شواهدی برای افزایش خطر آسیب بافتی شدید ناشی از رادیاسیون حین دوره پرتودرمانی با HBOT (RR: 2.35؛ 95% CI؛ 1.66 تا 3.33؛ شواهد با کیفیت بالا) و تشنج‌های ناشی از سمیّت اکسیژن در طول درمان با HBOT (RR: 6.76؛ 96% CI؛ 1.16 تا 39.31؛ شواهد با کیفیت متوسط به علت ناهمگونی) وجود داشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.