مصرف طولانی‌مدت نیکوتین می‌تواند سیستم اندوکانابینوئید (endocannabinoid) مغز را که کنترل‌کننده مصرف غذا و تعادل انرژی است، برهم بزند. ریمونابانت (rimonabant) و داروهای مشابه ممکن است با بازگرداندن تعادل این سیستم که میل به نیکوتین و غذا را کاهش می‌دهد، به ترک سیگار کمک کنند. پایگاه ثبت تخصصی کارآزمایی‌های کنترل‌شده را جست‌وجو کردیم. همچنین با Sanofi Aventis، تولیدکنندگان ریمونابانت و پژوهشگرانی که یافته‌های اولیه را در کنفرانس‌ها ارایه کردند، تماس گرفتیم. دو کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) را شامل 1567 فرد سیگاری برای بررسی تاثیر ریمونابانت بر ترک سیگار، و یک RCT را شامل 1661 فردی که سیگار را ترک کردند، برای بررسی تاثیر ریمونابانت بر پیشگیری از عود پیدا کردیم. اطلاعات موجود نشان می‌دهند که ریمونابانت با دوز 20 میلی‌گرم احتمال عدم مصرف سیگار را در یک سال در مقایسه با دارونما (placebo)، یک‌ونیم برابر (½1) افزایش می‌دهد. ریمونابانت 5 میلی‌گرمی در هیچ نقطه زمانی بهتر از دارونما عمل نکرد. در کارآزمایی پیشگیری از عود، سیگاری‌هایی که با 20 میلی‌گرم ریمونابانت موفق به ترک سیگار شدند، یک‌ونیم برابر (½1) بیشتر احتمال داشت که در طول درمان فعال (5 میلی‌گرم یا 20 میلی‌گرم به مدت 42 هفته) نسبت به دارونما، همچنان از سیگار کشیدن پرهیز کنند. برای کسانی که با دوز 5 میلی‌گرم موفق به ترک سیگار شدند، هیچ‌یک از درمان‌های فعال یا دارونما به نظر نمی‌رسید که در جلوگیری از عود مزیتی داشته باشند. این تصویر متناقض، یافتن مزیت آشکار را برای ریمونابانت در پیشگیری از عود دشوار می‌کند. یک کارآزمایی بر روی تارانابانت (317 فرد سیگاری) نشان داد که این دارو نسبت به دارونما هیچ مزیتی در درمان ندارد، و افراد گروه تارانابانت دچار عوارض جانبی بیشتری نسبت به گروه دارونما شدند. عوارض جانبی اصلی ریمونابانت شامل تهوع و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی بود، و آسیب‌های جدی کمی نیز گزارش شدند. عوارض جانبی اصلی ناشی از تارانابانت عبارت بودند از مشکلات گوارشی، عصبی، روان‌پزشکی، پوست و سیستم عروق خونی. برای هر دو دارو، تعداد و شدت عوارض جانبی در کسانی که دوزهای بالاتری را مصرف کردند، افزایش یافت. اگرچه شواهد در مورد تغییر وزن در این کارآزمایی‌ها کم است، افزایش وزن بین افرادی که با ریمونابانت 20 میلی‌گرمی سیگار را ترک کردند، به میزان قابل توجهی کمتر از افرادی بود که با دوز 5 میلی‌گرم یا دارونما سیگار را ترک کردند. در طول درمان، افراد سیگاری دارای اضافه‌وزن یا چاق در گروه رژیم 20 میلی‌گرمی تمایل به کاهش وزن داشتند، در حالی که افراد سیگاری با وزن طبیعی اینطور نبودند. تارانابانت، همچنین افزایش وزن را حین تلاش برای ترک سیگار محدود کرد. در سال 2008، هم ریمونابانت و هم تارانابانت به دلیل ارتباط با اختلالات روانی و عوارض جانبی غیرقابل قبول، توسط تولیدکنندگان کنار گذاشته شدند.
بر اساس گزارش‌های کارآزمایی‌های موجود، ریمونابانت 20 میلی‌گرم ممکن است احتمال ترک سیگار را تقریبا یک‌ونیم برابر (½1) افزایش دهد. شواهد موجود مبنی بر اثربخشی ریمونابانت در حفظ پرهیز از مصرف سیگار، قطعی نیست.
ریمونابانت 20 میلی‌گرم ممکن است در طولانی‌مدت موجب تعدیل افزایش وزن شود. تارانابانت 8-2 میلی‌گرم ممکن است حداقل در کوتاه‌‌مدت موجب تعدیل افزایش وزن شود.
در سال 2008، تولید هر دو داروی ریمونابانت و تارانابانت توسط تولیدکنندگان متوقف شد.
آنتاگونیست‌های انتخابی گیرنده کانابینوئید نوع 1 (یا به اختصار CB1) با بازگرداندن تعادل سیستم اندوکانابینوئید (endocannabinoid)، که در اثر مصرف طولانی‌مدت نیکوتین مختل شده است، می‌توانند به ترک سیگار کمک کنند. آنها همچنین به دنبال رفع نگرانی بسیاری از افراد سیگاری در مورد افزایش وزن پس از ترک سیگار هستند، که این نگرانی اغلب باعث می‌شود تلاش خود را برای ترک سیگار ادامه ندهند.
تعیین اینکه آنتاگونیست‌های انتخابی گیرنده CB1 (مانند ریمونابانت (rimonabant) و تارانابانت (taranabant))، تعداد افرادی را که سیگار را ترک می‌کنند، افزایش می‌دهند یا خیر.
ارزیابی تاثیرات آنها بر تغییر وزن در افرادی که موفق به ترک سیگار شده‌اند و در کسانی که تلاش می‌کنند ترک کنند اما موفق نمی‌شوند.
پایگاه ثبت تخصصی گروه مرور اعتیاد به دخانیات در کاکرین را برای یافتن کارآزمایی‌ها با استفاده از عبارات («ریمونابانت» یا «تارانابانت») و «سیگار کشیدن» در عنوان یا چکیده یا به‌عنوان کلیدواژه جست‌وجو کردیم. همچنین MEDLINE؛ EMBASE؛ CINAHL و PsycINFO را با استفاده از اصطلاحات اصلی MESH جست‌وجو کردیم. نسخه‌های الکترونیکی یا کاغذی پوسترهای نتایج کارآزمایی اولیه را که در نشست American Thoracic Society در سال 2005 و در نشست Society for Research on Nicotine and Tobacco European در سال 2006 ارایه شدند، به دست آوردیم. همچنین سعی کردیم با نویسندگان مطالعات در حال انجام با موضوع ریمونابانت و کمپانی Sanofi Aventis (تولیدکننده ریمونابانت) تماس بگیریم. آخرین جست‌وجو در ژانویه 2011 انجام شد.
انواع مطالعات
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده
انواع شرکت‌کنندگان
بزرگسالان سیگاری
انواع مداخلات
آنتاگونیست‌های انتخابی گیرنده CB1، مانند ریمونابانت و تارانابانت.
انواع معیارهای پیامد
پیامد اولیه، وضعیت سیگار کشیدن حداقل شش ماه پس از شروع درمان است. نرخ‌های ترک سیگار پایدار را به شیوع نقطه‌ای، و ترک تایید شده بیوشیمیایی را به ترک سیگار بر اساس گزارش خود فرد ترجیح می‌دهیم. افراد سیگاری‌ای را که از مطالعه خارج شده یا پیگیری آنها متوقف شد، در دسته افراد سیگاری قرار دادیم. هرگونه عوارض جانبی ناشی از درمان را یادداشت کرده‌ایم.
یکی از پیامدهای ثانویه، تغییرات وزنی مرتبط با تلاش برای ترک سیگار است.
دو نویسنده چکیده مقالات را از نظر ارتباط با موضوع این مرور بررسی کرده و سعی کردند گزارش‌های کارآزمایی کامل را به دست آورند. یک نویسنده داده‌ها را استخراج کرده و نویسنده دوم آنها را کنترل کرد.
سه کارآزمایی را یافتیم که با معیارهای ورود مطابقت داشتند و شامل 1567 فرد سیگاری (ترک: STRATUS-EU و STRATUS-US)، و 1661 نفری بودند که مصرف سیگار را ترک کردند (پیشگیری از عود: STRATUS-WW). در یک سال، خطر نسبی (RR) تجمعی برای ترک سیگار با ریمونابانت 20 میلی‌گرم، برابر با 1.50 بود (95% فاصله اطمینان (CI): 1.10 تا 2.05). مصرف ریمونابانت در دوز 5 میلی‌گرم، هیچ مزیت قابل توجهی نداشت. عوارض جانبی شامل تهوع و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی بودند.
در کارآزمایی پیشگیری از عود، افراد سیگاری که با رژیم 20 میلی‌گرمی سیگار را ترک کردند در مقایسه با دارونما (placebo)، احتمال بیشتری داشت که در هر یک از رژیم‌های فعال همچنان از مصرف سیگار پرهیز کنند؛ RR برای گروه درمان نگهدارنده با 20 میلی‌گرم معادل 1.29؛ (95% CI؛ 1.06 تا 1.57) و برای گروه درمان نگهدارنده با 5 میلی‌گرم معادل 1.30؛ (95% CI؛ 1.06 تا 1.59) بود. به نظر می‌رسید که درمان نگهدارنده برای افرادی که با رژیم 5 میلی‌گرمی سیگار را ترک کردند، هیچ مزیت قابل توجهی نداشت.
یک کارآزمایی از تارانابانت در متاآنالیزها وارد نشد، زیرا شرکت‌کنندگان را فقط تا پایان درمان پیگیری کرد؛ این کارآزمایی در مدت هشت هفته هیچ مزیتی را برای درمان نسبت به دارونما پیدا نکرد، OR معادل 1.2 بود (90% CI؛ 0.6 تا 2.5).
برای ریمونابانت، افزایش وزن در افرادی که با دوز 20 میلی‌گرم سیگار را ترک کردند، به میزان قابل توجهی کمتر از افرادی بود که با دوز 5 میلی‌گرم یا دارونما ترک کردند. در طول درمان، افراد سیگاری دارای اضافه‌وزن یا چاق تمایل به کاهش وزن داشتند، در حالی که افراد سیگاری با وزن طبیعی اینطور نبودند. برای تارانابانت، افزایش وزن در افراد دریافت‌کننده دوزهای 8-2 میلی‌گرم در مقایسه با دارونما در پایان هشت هفته درمان، به میزان قابل توجهی کمتر بود.
در سال 2008، نظارت سازمان‌ها پس از بازاریابی باعث شد که آژانس دارویی اروپا (European Medicines Agency; EMEA) به دلیل ارتباط ریمونابانت با اختلالات روانی، Sanofi Aventis را ملزم به حذف آن کند. همچنین، توسعه تارانابانت توسط Merck & Co به دلیل عوارض جانبی غیرقابل قبول متوقف شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.