تعداد زیادی از افراد، قطرههای چشمی را مطابق دستور پزشک مصرف نمیکنند. گلوکوم (glaucoma) یک بیماری چشمی است که به آهستگی پیشروی میکند و میتواند منجر به از دست دادن شدید بینایی شود. قطرههای تجویزشده برای فشار بالای داخل چشم یا گلوکوم با هدف کاهش فشار برای کمک به کاهش سرعت پیشرفت بیماری یا پیشگیری از تبدیل فشار چشم بالا به گلوکوم استفاده میشوند. استفاده از این قطرههای چشمی بهطور مداوم، و معمولا برای تمام عمر، مهم است. تقریبا یک-سوم از افرادی که برای اولینبار قطره چشمی برایشان تجویز میشود، طی سال اول تجدید نسخه را ادامه نمیدهند و حتی وقتی بیماران نسخهها را دریافت میکنند، همیشه آنطور که باید از قطرهها استفاده نمیکنند. عوامل متعددی به عنوان علت این امر مطرح شدهاند، برای مثال، فراموشی، مصرف همزمان داروهای متعدد، مشکل در استفاده از قطره، عدم آگاهی از بیماری گلوکوم، مشغلههای زندگی و عدم برخورداری از مزیت این قطرهها.
این مرور بر اساس 16 مطالعه (1565 شرکتکننده) است که روشهای مختلفی را برای کمک به افراد برای استفاده از قطرهها، همانطور که تجویز شدند، امتحان کردند. تمام مطالعات در کشورهای صنعتی (بلژیک، دانمارک، فرانسه، یونان، ایسلند، ژاپن، سوئد، سوئیس، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا) انجام شده و شرکتکنندگان از کلینیکهای سرپایی وارد این مطالعات شدند. این مداخلات شامل موارد زیر بودند: سادهسازی روتینهای استفاده از قطره، استفاده از ابزارهای یادآور، خدمات تلفنی خودکار، ارایه اطلاعات در مورد گلوکوم و ارایه مشاوره در مورد مسائل روزمره مربوط به مراقبت از چشم. به نظر میرسد مطالعاتی که علاوه بر ارایه اطلاعات در مورد گلوکوم و قطرههای چشمی، مداخلات دیگری را مانند کمک به افراد برای تطبیق مصرف قطرههای چشمی با روتین روزانهشان نیز در بر گرفتند، موفقتر بودند. متاسفانه، همه این مطالعات از کیفیت بالایی برخوردار نبودند و بنابراین، تا زمانی که شواهد بیشتری در دسترس نباشد، نمیتوانیم روش خاصی را توصیه کنیم. انجام پژوهشهایی با کیفیت خوب در این زمینه مورد نیاز است تا درک بهتری از نیازهای فردی بیماران ایجاد شده و به ما کمک کند خدمات مراقبت چشمی موثرتری را ارایه دهیم.
اگرچه مداخلات پیچیده شامل آموزش بیمار همراه با مداخلات شخصیسازی شده تغییر رفتار، از جمله تنظیم برنامههای روزمره برای ترویج پایبندی به مصرف قطرههای چشمی، ممکن است پایبندی به استفاده از داروی گلوکوم را بهبود بخشد، بهطور کلی شواهد کافی برای توصیه یک مداخله خاص وجود ندارد. مداخلات مذکور میان مطالعات متفاوت بودند و در هیچیک از مطالعات واردشده، هزینه مداخله گزارش نشد. سادهسازی رژیمهای دارویی نیز میتواند مزیت داشته باشد، اما باز هم مطالعات منتشرشده فعلی شواهد قطعی را ارایه نمیدهند. مطالعات آتی میبایست حداقل به مدت یک سال پیگیری را ادامه داده، و میتوانند از مزایای پیامدهای استانداردشده بهرهمند شوند.
پایبندی ضعیف به درمان، یک مساله قابل توجه در حوزه مراقبت سلامت است، به ویژه در بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن مانند گلوکوم با زاویه باز. شکست درمان ممکن است منجر به تغییرات غیرضروری در داروها، افزایش هزینههای مراقبت سلامت و افزایش خطر برای بیمار در صورت نیاز به مداخله جراحی شود. سادهسازی رژیمهای قطره چشمی، ارایه اطلاعات کافی، آموزش تکنیک صحیح چکاندن قطره و ارایه حمایت مستمر بر اساس نیاز بیمار، میتوانند تاثیر مثبتی بر بهبود پایبندی به درمان داشته باشند.
خلاصه کردن تاثیرات مداخلات برای بهبود پایبندی به درمان هیپوتنسیو چشمی در افراد مبتلا به هیپرتانسیون چشمی (ocular hypertension; OHT) یا گلوکوم (glaucoma).
پایگاههای CENTRAL (شامل پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه چشم و بینایی در کاکرین) ( کتابخانه کاکرین ، سال 2012، شماره 6)؛ MEDLINE (جون 1946 تا جون 2012)؛ EMBASE (جون 1980 تا جون 2012)؛ Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL) (جون 1937 تا جون 2012)؛ PsycINFO (1806 تا جون 2012)؛ PsycEXTRA (1908 تا جون 2012)؛ Web of Science (1970 تا جون 2012)؛ ZETOC (1993 تا جون 2012)؛ OpenGrey (سیستم اطلاعاتی منابع علمی خاکستری (grey literature) در اروپا) ( /www.opengrey.eu )، متا رجیستر کارآزماییهای کنترلشده ( m RCT) ( www.controlled-trials.com )، ClinicalTrials.gov ( www.clinicaltrials.gov ) و پلتفرم بینالمللی پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت ( www.who.int/ictrp/search/en ) را جستوجو کردیم. در جستوجوهای الکترونیکی برای یافتن کارآزماییها، از هیچ محدودیتی برای زمان انتشار یا زبان نگارش مقاله استفاده نکردیم. بانکهای اطلاعاتی الکترونیکی اخیرا در 26 جون 2012 جستوجو شدند. پایگاه ثبت ملی پژوهشها (National Research Register; NNR) را جستوجو نکردیم زیرا این منبع اکنون بایگانی شده است. برای دستیابی به دادههای منتشرنشده با تولیدکنندگان دارو تماس گرفتیم، همچنین خلاصه مقالات کنفرانسها را برای یافتن مقالات انجمن پژوهشهای بینایی و چشمپزشکی (Association for Research in Vision and Ophthalmology; ARVO) و کنگره سالانه کالج سلطنتی چشمپزشکان (Royal College of Ophthalmologists; RCO) جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را وارد این مرور کردیم که اثربخشی مداخلات را در بهبود پایبندی به درمان هیپوتنسیو چشمی برای بیماران مبتلا به OHT یا گلوکوم مقایسه کردند.
حداقل دو نویسنده بهطور مستقل از هم نتایج جستوجو را برای واجد شرایط بودن آنها ارزیابی کرده و دادهها را از کارآزماییهای واردشده با استفاده از فرمهای طراحیشده خاص استخراج کردند. به دلیل ناهمگونی (heterogeneity) بالینی و روششناسی (methodology)، دادهها را ترکیب نکردیم.
شانزده کارآزمایی (1565 شرکتکننده) معیارهای ورود به مرور را داشتند. هفت مطالعه نوعی از آموزش به بیمار را بررسی کردند. در شش مورد از این مطالعات، این آموزش با دیگر مداخلات تغییر رفتاری، از جمله تنظیم برنامههای روزمره و روتین برای ترویج پایبندی به مصرف قطرههای چشمی، ترکیب شد. هشت مطالعه، رژیمهای دارویی مختلف (یکی از این کارآزماییها همچنین پایش باز و ماسکهشده (open and masked monitoring) را مقایسه کرد) و یک مطالعه استفاده از یک دستگاه یادآور را بررسی کردند. کیفیت مطالعات متغیر بوده و برخی از آنها در معرض خطر سوگیری (bias) قابل توجهی قرار داشتند؛ بهطور کلی، طول دوره پیگری کوتاه و کمتر از شش ماه بود و فقط در دو مطالعه تا 12 ماه ادامه یافت. مداخلات و پیامدهای متفاوتی گزارش شدند و بنابراین تخمین کلی تاثیر مداخلات امکانپذیر نبود. شواهدی از سه مطالعه وجود داشت مبنی بر اینکه آموزش همراه با مداخلات شخصیسازی شده، یعنی مداخلات پیچیدهتر، پایبندی به درمان هیپوتنسیو چشمی را بهبود بخشید. اطلاعات کمتری در مورد دیگر پیامدها از جمله پایداری و فشار داخل چشمی وجود داشت، و در مورد نقص میدان دید، کیفیت زندگی و هزینهها هیچ اطلاعاتی به دست نیامد. در رابطه با این موضوع که افرادی که از رژیمهای دارویی سادهتر استفاده میکنند، بیشتر به درمان کاهش هیپوتنسیو چشمی خود پایبند بودند یا خیر، شواهد ضعیفی وجود داشت. یک مشکل خاص، تفسیر مطالعات متقاطع (cross-over) بود که در مجموع به درستی گزارش نشدند. یک مطالعه استفاده از یک دستگاه یادآور و پایش را بررسی کرد، اما این مطالعه، کوچک و نامطمئن (inconclusive) بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.