سوال مطالعه مروری
آیا بیماران مبتلا به سرطان ریه سلول کوچک (small cell lung cancer; SCLC) که تحت درمان با رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم هستند، نسبت به بیمارانی که رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه غیر-پلاتینوم دریافت می‌کنند، بیشتر زندگی می‌کنند؟
دیگر سوالات عبارتند از: آیا این بیماران هم‌چنین پاسخ بهتری به درمان می‌دهند، دچار عوارض جانبی کمتری می‌شوند و کیفیت زندگی بهتری دارند؟
پیشینه
SCLC نوعی سرطان است که منشا آن ریه است. این سرطان بسیار تهاجمی بوده و تمایل دارد به سرعت رشد کند و در سراسر بدن گسترش یابد. شیمی‌درمانی اغلب اولین نوع درمانی است که برای این نوع از سرطان استفاده می‌شود. نوع دیگری از درمان که برای SCLC به کار می‌رود، پرتودرمانی است که اغلب به ریه‌ها یا مغز داده می‌شود.
ترکیب تعدادی از داروهای شیمی‌درمانی با هم، یک «رژیم شیمی‌درمانی» نامیده می‌شود. در حال حاضر، دو رژیم اصلی شیمی‌درمانی وجود دارد که برای درمان SCLC استفاده می‌شود:
رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم، که شامل یک داروی شیمی‌درمانی تحت عنوان «عامل پلاتینوم» است و در ترکیب با دیگر داروهای شیمی‌درمانی استفاده می‌شود؛
رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه غیر-پلاتینوم، که شامل دیگر داروهای شیمی‌درمانی بدون یک «عامل پلاتینوم» هستند.
در طول سال‌های گذشته، مطالعات بسیاری برای مقایسه این دو نوع رژیم درمانی در درمان SCLC انجام شده است.
ما مطالعه‌ای را با عنوان متاآنالیز انجام دادیم که شامل بیماران مبتلا به SCLC بوده و در یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده شرکت داشته‌اند که به مقایسه رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم و غیر-پلاتینوم پرداخته‌اند.
ویژگی‌های مطالعه
مطالعات را تا 1 آگوست 2014 جست‌وجو کردیم. در مجموع، 32 مطالعه در این مرور وارد شدند که 6,075 بیمار را در بر می‌گرفتند. این مطالعات در کشورهای مختلفی در سراسر اروپا، آسیا و آمریکای شمالی انجام شده بودند. مطالعات بین سال‌های 1981 و 2014 انجام شده بودند.
نتایج کلیدی
این مرور نشان داد بیماران دریافت کننده رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم شانس بیشتری برای زنده ماندن در 6، 12 و 24 ماه پس از درمان، در مقایسه با بیماران تحت درمان با رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه غیر-پلاتینوم، نخواهند داشت.
شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم، به هرحال با نرخ بیشتری از پاسخ تومور به درمان (ناپدید شدن کامل تومور، حداقل برای یک دوره زمانی پس از درمان)، در مقایسه با شیمی‌درمانی با پایه غیر-پلاتینوم همراه است. شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم هم‌چنین باعث بروز عوارض جانبی بیشتری، از جمله تهوع و استفراغ و کاهش شمارش پلاکت‌ها خواهد شد.
فقط چهار مطالعه به کیفیت زندگی بیماران هم پرداخته بودند، اما چون از روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری تاثیرات استفاده کرده بودند، این نتایج با هم ترکیب نشدند. با این حال ، در هر مطالعه هیچ تفاوتی در کیفیت زندگی بین گروه شیمی‌درمانی مبتنی بر پلاتینوم و گروه شیمی‌درمانی بدون پلاتینوم وجود نداشت.
مزیت رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم از نظر بقا یا پاسخ کلی تومور به درمان، در مقایسه با رژیم‌های شیمی‌درمانی بدون پلاتینوم دارای اهمیت آماری نبود. با این وجود، رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم نرخ پاسخ کامل را افزایش داده و هزینه عوارض جانبی بیشتری را شامل تهوع و استفراغ، آنمی و سمیّت ترومبوسیتوپنی نیز برای بیماران به ارمغان می‌آورد. این داده‌ها پیشنهاد می‌کنند که رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم پروفایل مزیت-خطر مفیدتری دارند. این مرور سیستماتیک فقدان داده‌های مربوط به کیفیت زندگی را در کارآزمایی‌های دربرگیرنده درمان‌های شیمی‌درمانی برای SCLC برجسته می‌سازد. با توجه به بقای طولانی-مدت ضعیفی که در ارتباط با هر دو گروه درمانی دیده می‌شود، اهمیت موضوع کیفیت دوره‌های بقا دو چندان می‌شود. توجه به ارزیابی کیفیت زندگی در کارآزمایی‌هایی که در این حوزه در آینده انجام می‌شوند، سودمند خواهد بود.
سرطان ریه سلول کوچک (small cell lung cancer; SCLC) یکی از سرطان‌های با سرعت رشد بسیار زیاد است و با متاستازهای زودرس شناخته می‌شود. شیمی‌درمانی اساس و پایه درمان آن است. شماری از رژیم‌های متفاوت شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم و غیر-پلاتینوم برای درمان SCLC استفاده شده که نتایج متفاوتی داشته‌اند. این مرور، برای آنالیز داده‌های به دست آمده از این مطالعات به منظور مقایسه اثربخشی‌های آنها انجام شد.
تعیین اثربخشی رژیم‌های شیمی‌درمانی مبتنی بر پلاتینوم و مقایسه آنها با رژیم‌های شیمی‌درمانی غیر-پلاتینوم در درمان SCLC، با در نظر گرفتن بقا، پاسخ تومور به درمان، سمیّت و کیفیت زندگی.
بانک‌های اطلاعاتی منابع علمی بیومدیکال CENTRAL (کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)) (شماره 7، 2014)؛ MEDLINE؛ EMBASE و CINAHL را از 1966 تا آگوست 2014 جست‌وجو کردیم. علاوه بر این، فهرست منابع را از منابع مرتبط به صورت دستی جست‌وجو کردیم.
تمامی کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده که بیماران مبتلا به SCLC تایید شده با پاتولوژی (شامل هم بیماری در مرحله محدود و هم بیماری در مرحله پیشرفته) را در برگرفته و از رژیم‌های شیمی‌درمانی مبتنی بر پلاتینوم، حداقل در یک بازوی درمانی و رژیم شیمی‌درمانی غیر-پلاتینوم در بازوی دیگر استفاده کرده باشد.
از پروسیجرهای استاندارد روش‌شناسی مورد انتظار سازمان همکاری کاکرین استفاده کردیم. دو نویسنده به‌طور مستقل از هم نتایج جست‌وجوها را ارزیابی کردند. مطالعات وارد شده را از نظر کیفیت روش‌شناسی ارزیابی کرده و داده‌های مربوط به پیامدهای زیر را رکورد کردیم: بقا، پاسخ تومور به درمان، سمیّت و کیفیت زندگی. نتایج داده‌های مربوط به بقا، پاسخ تومور و سمیّت را در یک متاآنالیز (meta-analysis) با هم ترکیب کردیم. داده‌های کیفیت زندگی به‌صورت جداگانه آنالیز شدند.
در مجموع، 32 مطالعه که 6075 بیمار مبتلا به SCLC را در بر گرفته بودند، در این مرور سیستماتیک وارد شدند. اکثر مطالعات، کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده چند-مرکزی بودند که در سراسر اروپا، آمریکای شمالی و آسیا انجام شده و نخستین داده‌های منتشر شده مطالعه به 1981 و آخرین آنها به 2014 باز می‌گشت. طول مدت مطالعات بین 12 تا 72 ماه متفاوت بوده و میانه (median) آنها 32 ماه گزارش شد. میانه سنی بیماران در اغلب مطالعات بین 60 و 65 سال بود. هجده مطالعه داده‌های مربوط به مرحله پیشرفته بیماری را گزارش کردند. نه مطالعه نیز داده‌های بیماری مربوط به مرحله محدود را ارائه داده بودند. یازده مطالعه هیچ گونه داده‌ای در مورد مرحله بیماری گزارش نکرده بودند. آنالیز این داده‌ها به صورت جداگانه در آنالیز زیر-گروه انجام شدند. شانزده مطالعه (50%) کیفیت خوب با خطر پائین سوگیری (bias) داشتند و آنالیز داده‌های آنها به طور جداگانه در یک آنالیز ناهمگونی انجام شدند.
تفاوت میان گروه‌های درمان با در نظر گرفتن بقای بیماران در 6، 12 و 24 ماه از اهمیت آماری برخوردار نبود. هم‌چنین، تفاوت در پاسخ‌های تومور به درمان در گروه‌های مختلف دارای اهمیت آماری نبود. با این وجود، رژیم‌های درمانی با پایه پلاتینوم با میزان بالاتر قابل توجهی از پاسخ کامل درمانی خود را نشان دادند. نرخ تهوع، استفراغ و سمیّت ترومبوسیتوپنی با رژیم‌های شیمی‌درمانی با پایه پلاتینوم، به میزان قابل توجهی بالاتر بود. چهار کارآزمایی داده‌های کیفیت زندگی را ارائه دادند، اما به دلیل استفاده از سیستم‌های مختلف برای اندازه‌گیری کیفیت زندگی، این داده‌ها قابل ترکیب شدن در یک متاآنالیز نبودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.