هدف از انجام این مرور چیست؟
پشه‌های ماده بالغ آنوفل، انگل‌های پلاسمودیوم را که باعث مالاریا می‌شوند، انتقال می‌دهند. هدف از این مطالعه مروری کاکرین آن بود که بدانیم هدایت ماهی‌های تغذیه کننده از لاروهای پشه و شفیره‌ها (مراحل اولیه پشه ها) به داخل منابع آب نزدیک محل زندگی افراد، جمعیت پشه‌های آنوفل بالغ و در نتیجه تعداد افراد آلوده به انگل‌های پلاسمودیوم را کاهش خواهد داد یا خیر.
پیام‌های کلیدی
ما نمی‌دانیم که ورود ماهی‌هایی که لاروهای پشه و شفیره‌ها را می‌خورند، بر تعداد افراد مبتلا به مالاریا یا بر جمعیت پشه‌های بالغ آنوفل تاثیر می‌گذارد یا خیر.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
نویسندگان مطالعه مروری، تحقیقات موجود مرتبط را با ورود ماهی‌هایی که از لارو تغذیه می‌کنند (لارویوروس (larvivorous))، در زیستگاه‌های لارو پشه‌های آنوفل در مناطقی که مالاریا رایج بود، بررسی کردند. پانزده مطالعه کوچک، اثرات ماهی لارویوروس را بر لاروها و شفیره‌های آنوفل در زیستگاه‌های مختلف لارو، از جمله آب‌های محلی (مانند چاه‌ها، مخازن آب خانگی، حوضچه‌های ماهی و استخرها؛ هفت مطالعه)، استخرهای رودخانه‌ای زیر سدها (دو مطالعه)، شالیزارها (چهار مطالعه)، و کانال‌های آب (دو مطالعه)، بررسی کردند. این مطالعات در سریلانکا (دو مطالعه)، هند (سه مطالعه)، اتیوپی (یک مطالعه)، کنیا (دو مطالعه)، سودان (یک مطالعه)، جزیره گراند کمور (یک مطالعه)، کره (دو مطالعه)، اندونزی (یک مطالعه)، و تاجیکستان (دو مطالعه) انجام گرفتند. این یک به‌روزرسانی از مطالعه مروری 2013 کاکرین بوده و شامل برخی مطالعات منتشر نشده قدیمی‌تر از تاجیکستان و یک کارآزمایی جدید از هند است.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
در آنالیز اصلی، هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که اثرات ماهی لارویوروس را بر جمعیت پشه بالغ آنوفل یا بر تعداد افراد مبتلا به انگل‌های پلاسمودیوم بررسی کرده باشد. در آنالیز ما، تاثیر ورود ماهی بر تعداد لارو و شفیره آنوفل در مجموعه آب‌ها بررسی شد، این مطالعات نتایج متناقضی را از مداخله بر تراکم پشه‌های نابالغ به دست آوردند (12 مطالعه؛ داده‌های ترکیب‌نشده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). بعضی از مطالعات که تعداد منابع آب دارای لاروها و شفیره‌های آنوفل را اندازه‌گیری کردند، به کاهش تعداد مکان‌های حاوی لارو و شفیره‌های آنوفل پس از ورود ماهی اشاره کردند (پنج مطالعه؛ داده‌های ترکیب‌نشده؛ شواهد با قطعیت پائین). هیچ یک از این مطالعات وارد شده، اثرات ورود ماهی لارویوروس را بر دیگر گونه‌های بومی موجود بررسی نکردند، اما این مطالعات برای انجام این کار طراحی نشده بودند. تمام مطالعات وارد شده در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قرار داشتند.
پیش از سرمایه‌گذاری روی این مداخله، نیاز به انجام تحقیق بیشتری داریم تا اثرات رواج ماهی لارویوروس را بر تعداد افراد مبتلا به مالاریا و بر جمعیت آنوفل بالغ تعیین کنیم. محققان نیاز به استفاده از طراحی‌های کنترل شده قوی با تعداد مناسب محل دارند. علاوه بر این، محققان باید آسیب‌های احتمالی ناشی از رواج این ماهی را بر ماهی‌های بومی و دیگر گونه‌های غیرآنوفل بررسی کنند.
این مطالعه مروری تا چه زمانی به‌روز است؟
نویسندگان این مطالعه مروری، مطالعات منتشر شده را تا 6 جولای 2017 جست‌وجو کردند.
ما نمی‌دانیم که رواج ماهی‌های لارویوروس، انتقال مالاریا یا تراکم جمعیت پنهان آنوفل‌های بالغ را کاهش می‌دهد یا خیر.
در مطالعات تحقیقاتی که اثرات ورود ماهیان را به زیستگاه‌های لارو بالقوه ناقل مالاریا بر مراحل آنوفل نابالغ مورد بررسی قرار دادند، نشان داده شد که سطوح بالای ذخایر ماهی ممکن است در کوتاه-مدت سبب کاهش تراکم یا حضور پشه‌های نابالغ آنوفل شود. ما نمی‌دانیم که این مداخلات بر انتقال مالاریا تاثیر می‌گذارند یا خیر. تفسیر ما از شواهد موجود این است که کشورها نباید بر افزایش ماهی به عنوان یک عامل تنها و مستقل برای کنترل لارو در هر منطقه مالاریا-خیز، خارج از محدوده تحقیقاتی با استفاده از مطالعات میدانی کاملا کنترل شده یا طرح‌های شبه-تجربی سرمایه‌گذاری کنند. چنین تحقیقاتی باید این تاثیرات مداخله را روی ماهی‌های بومی و دیگر گونه‌های غیر-هدف نیز بررسی کنند.
پشه‌های ماده بالغ آنوفل (Anopheles) می‌توانند انگل‌های پلاسمودیوم (Plasmodium) را که باعث ابتلا به مالاریا می‌شوند، انتقال دهند. برخی از گونه‌های ماهی، لاروهای پشه و شفیره‌ها را می‌خورند. در اسناد سیاست کنترل بیماری، سازمان جهانی بهداشت (WHO)، کنترل بیولوژیکی حامل مالاریا را از طریق حوضچه‌های نگهداری و پرورش ماهی، رودخانه‌ها، و مجموعه آب‌های نزدیک به جایی که افراد با ماهی لارویوروس (larvivorous fish) زندگی می‌کنند، برای کاهش انتقال انگل پلاسمودیوم توصیه می‌کند. در گذشته، صندوق جهانی پول از برنامه‌های ماهیان لارویوروس در برخی از کشورها حمایت کرده است، و، با افزایش تلاش برای ریشه‌کن کردن مالاریا، سیاستگذاران ممکن است به این گزینه بازگردند. بنابراین، مجموعه شواهد را برای برنامه‌های ماهی لارویوروس در کنترل مالاریا ارزیابی کردیم.
ارزیابی اینکه وارد کردن ماهی لارویوروس در زیستگاه‌های لارو آنوفل بر انتقال انگل پلاسمودیوم تاثیر می‌گذارد یا خیر. همچنین به دنبال خلاصه‌ای از مطالعاتی بودیم که تاثیر ورود ماهی‌های لارویوروس را بر تراکم و حضور لارو آنوفل و شفیره‌ها در منابع آب ارزیابی کردند.
پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین (Cochrane Infectious Diseases Group Specialized Register)؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)، که در کتابخانه کاکرین (Cochrane Library) منتشر شدند؛ MEDLINE (PubMed)؛ Embase (Ovid)؛ CABS Abstracts؛ LILACS؛ و متارجیستر از کارآزمایی‌های کنترل شده (metaRegister of Controlled Trials (mRCT)) را تا تاریخ 6 جولای 2017 جست‌وجو کردیم. فهرست منابع تمام مطالعات شناسایی شده را توسط این جست‌وجو بررسی کردیم. فهرست منابع مقالات مطالعه مروری و کتاب‌شناختی‌های قبلی را برای یافتن مطالعات واجد شرایط مورد بررسی قرار دادیم. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مطالعات بالقوه برای گنجاندن در مطالعه و مطالعات در حال انجام، با محققان در این زمینه و نویسندگان مطالعاتی که معیارهای لازم را داشتند، تماس گرفتیم. این مطالعه، یک به‌روزرسانی از مطالعه مروری کاکرین است که در سال 2013 منتشر شد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و غیر-RCTها، از جمله مطالعات قبل-و-بعد کنترل شده، سری زمانی کنترل شده، و مطالعات سری زمانی منقطع کنترل شده از مناطق بومی مالاریا که ماهی را به عنوان یک کشنده لارو معرفی کرده، و مالاریا را در سطح جامعه یا تراکم جمعیت بالغ آنوفل را گزارش کردند. در غیاب شواهد مستقیم مربوط به اثرات این مداخله بر انتقال بیماری، آنالیز ثانویه را با مطالعاتی انجام دادیم که تاثیر رواج ماهیان لارویوروس را بر تراکم یا وجود پشه‌های نابالغ آنوفل (به شکل لارو و شفیره‌ها) در منابع آب بررسی کردند تا مشخص شود که اعمال این مداخله، به‌طور بالقوه می‌تواند انجام تحقیقات بیشتر را درباره کنترل حاملین مالاریا توجیه کند یا خیر.
دو نویسنده مطالعه مروری به‌طور جداگانه عنوان و چکیده هر مقاله را غربالگری کرده، و مطالعات بالقوه مرتبط را برای ورود به مطالعه با استفاده از فرم واجد شرایط بودن مورد بررسی قرار دادند. حداقل دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) مطالعات وارد شده را ارزیابی کردند. در صورتی که داده‌های مرتبط با موضوع مطالعه نامشخص بوده یا گزارش نشدند، با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم تا مساله روشن شود. داده‌ها را در قالب جداول ارائه داده، و مطالعاتی را خلاصه کردیم که اثرات رواج ماهی‌ها را بر تراکم جمعیت نابالغ یا وجود آن‌ها، یا هر دو، ارزیابی کردند. از روش درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای خلاصه کردن قطعیت شواهد استفاده کردیم. همچنین بررسی کردیم که مطالعات وارد شده، عوارض جانبی احتمالی ناشی از تاثیر رواج ماهی لارویوروس را روی گونه‌های بومی غیر-هدف گزارش کردند یا خیر.
هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که تاثیرات رواج ماهی لارویوروس را بر پیامدهای اولیه این مطالعه مروری، شامل عفونت مالاریا در جوامع مجاور، نرخ تلقیح انتومولوژیکی، یا بر تراکم آنوفل بالغ، گزارش کرده باشد.
برای آنالیز ثانویه، اثرات رواج ماهی لارویوروس را بر تراکم و حضور لاروها و شفیره‌های آنوفل در منابع آب آشامیدنی جمعیت‌ها بررسی کرده، و 15 مطالعه کوچک را با دوره پیگیری 22 روز و پنج سال یافتیم. این مطالعات در سریلانکا (دو مطالعه)، هند (سه مطالعه)، اتیوپی (یک مطالعه)، کنیا (دو مطالعه)، سودان (یک مطالعه)، جزیره گراند کمور (یک مطالعه)، کره (دو مطالعه)، اندونزی (یک مطالعه)، و تاجیکستان (دو مطالعه) انجام گرفتند. مطالعات مذکور در شرایط مختلف، شامل آب‌های محلی (مانند چاه‌ها، مخازن آب خانگی، حوضچه‌های ماهی و استخرها (هفت مطالعه)؛ استخرهای رودخانه‌ای زیر سدها (دو مطالعه))؛ شالیزارها (پنج مطالعه)؛ و کانال‌های آب (دو مطالعه) انجام شدند. تمام مطالعات وارد شده در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قرار داشتند. این مطالعه برای تعیین اینکه ماهی لارویوروس، تراکم لارو و شفیره‌های آنوفل را کاهش می‌دهد یا خیر، کافی نبود (12 مطالعه؛ داده‌های ترکیب‌نشده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). برخی مطالعات نشان دادند که به نظر می‌رسید سطوح بالای ماهیگیری افزایش جمعیت آنوفل‌های نابالغ یا تعداد جمعیت آنوفل‌های نابالغ را در مقایسه با کنترل، کاهش می‌دهد. با این حال، این یافته نامتناقض بود، و در مطالعاتی که کاهش جمعیت آنوفل‌های نابالغ را نشان دادند، این تاثیر همیشه پایدار باقی نماند. برعکس، برخی مطالعات گزارش کردند که ماهیان لارویوروس، تعداد منابع آب دارای لاروها و شفیره‌های آنوفل را کاهش دادند (پنج مطالعه؛ داده‌های ترکیب‌نشده؛ شواهد با قطعیت پائین).
هیچ یک از مطالعات وارد شده، اثرات ماهی‌های لارویوروس را بر جمعیت محدود ماهی‌های محلی یا گونه‌های دیگر گزارش نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.