درمانهای روانشناختی برای درمان قماربازی بیمارگونه و مشکلساز پیشنهاد شدهاند، و این مرور شواهد موجود را برای این درمانها خلاصه میکند. این مرور شامل کارآزماییهای تصادفیسازی شده با بهترین کیفیت بود، که در آنها درمان با شرایطی از جمله کنترلهای «عدم درمان» یا ارجاع به انجمن قماربازان گمنام (Gamblers Anonymous) مقایسه شدند. در این مرور به طبقهبندیهای درمانی زیر توجه شد که عبارتند از: (1) درمان شناختی رفتاری (cognitive-behaviour therapy; CBT)؛ (2) درمان مصاحبه انگیزشی (motivational interviewing therapy)؛ (3) درمان یکپارچه (integrative therapy)؛ و (4) دیگر درمانهای روانشناختی. در این جستوجو 14 مطالعه شناسایی شدند و ما دادههای حاصل از آنها را ترکیب کردیم. دادههای نه مطالعه، مزایای CBT را در دوره بلافاصله پساز درمان نشان دادند. بااینحال، مطالعات کمی در دورههای زمانی طولانیتر (برای مثال 12 ماه) پساز درمان انجام شدند، و اطلاعات کمی در مورد ماندگاری تاثیرات CBT وجود دارد. دادههای سه مطالعه در مورد درمان مصاحبه انگیزشی، مزایایی را از نظر کاهش رفتار قماربازی نشان میدهند، اما لزوما تاثیری بر دیگر نشانههای قماربازی بیمارگونه و مشکلساز ندارند. بااینحال، دادهها از مطالعات اندکی بهدست آمدند و نتیجهگیری در مورد اثربخشی درمان مصاحبه انگیزشی نیاز به پژوهش بیشتری دارد. همچنین مطالعات کمی وجود دارد که شواهدی را در مورد درمانهای یکپارچه (دو مطالعه) و دیگر درمانهای روانشناختی (یک مطالعه) ارائه کرده باشد، و در حال حاضر دادههای کافی برای ارزیابی کارآمدی این درمانها وجود ندارد.
این مرور، کارآمدی CBT را در کاهش رفتار قماربازی و دیگر نشانههای قماربازی بیمارگونه و مشکلساز بلافاصله پساز درمان تایید میکند. بااینحال، پایداری تاثیر درمان نامشخص است. شواهد اولیه حاکی از برخی مزایای درمان مصاحبه انگیزشی در کاهش رفتار قماربازی وجود دارد، اگرچه لزوما در دیگر نشانههای قماربازی بیمارگونه و مشکلساز، این مزایا مشاهده نمیشود. بااینحال، یافتهها مبتنی بر مطالعات اندکی بوده و برای دستیابی به نتیجهگیریهای آگاهانه، انجام پژوهشهای بیشتری مورد نیاز است. همچنین شواهدی وجود دارد که حاکی از مزایای احتمالی درمانهای یکپارچه و دیگر درمانهای روانشناختی برای قماربازی بیمارگونه و مشکلساز است. بااینحال، مطالعات بسیار اندکی در این زمینه انجام شده و شواهد برای ارزیابی اثربخشی این درمانها کافی نیست. اکثر مطالعات در این مرور از نظر خطر سوگیری (bias) متغیر بودند و بخش عمدهای از شواهد از مطالعاتی با محدودیتهای متعدد بهدست آمدند. بنابراین، دادههای فعلی ممکن است بازتابی از تخمین بیشازحد کارآمدی درمان باشند.
درمانهای روانشناختی مختلفی برای مدیریت بالینی قماربازی بیمارگونه و مشکلساز (pathological and problem gambling) در کارآزماییهای تصادفیسازی شده مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. سنتز شواهدی با بهترین کیفیت ضرورت دارد.
هدف از انجام این مرور، سنتز شواهد حاصل از کارآزماییهای تصادفیسازی شده درباره نقش درمانهای روانشناختی در مدیریت بالینی قماربازی بیمارگونه و مشکلساز بود (درمان شناختی رفتاری (cognitive-behaviour therapy; CBT)، درمان مصاحبه انگیزشی (motivational interviewing therapy)، درمان یکپارچه (integrative therapy)، دیگر درمانهای روانشناختی) تا کارآمدی درمانها و پایداری تاثیرات درمان نسبت به شرایط کنترل مشخص شود.
در پایگاه ثبت تخصصی گروه مرور افسردگی، اضطراب و اختلال روانی در کاکرین (CCMDCTR) به جستوجو پرداختیم که شامل کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده مرتبط از بانکهای اطلاعاتی کتابشناختی (bibliographic) زیر بود: CENTRAL ( پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین ) (همه سالها)؛ EMBASE (از 1974)؛ MEDLINE (از 1950) و PsycINFO (از 1967). همچنین جستوجوهای مکمل را در پایگاههای MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ LILACS و CENTRAL برای یافتن مطالعات منتشرشده میان ژانویه 1980 و اکتبر 2011 انجام دادیم. پلتفرم بینالمللی پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت و ClinicalTrials.gov را بررسی کردیم، و جستوجوهای دستی را در مجلات منتخب و فهرست منابع مطالعات واردشده نیز انجام دادیم.
مطالعات واردشده، کارآزماییهای بالینی با تخصیص تصادفیسازی شده افراد به گروهها بودند که قماربازی بیمارگونه یا مشکلساز را در نظر گرفته و اثربخشی یک درمان روانشناختی را برای مدیریت بالینی آن ارزیابی کردند. شرایط کنترل شامل کنترلهای «عدم درمان»، ارجاع به انجمن قماربازان گمنام (Gamblers Anonymous) و کنترلهای اجزای درمانی غیراختصاصی بودند.
دادههای مربوط به ویژگیها و نتایج مطالعات را بهطور سیستماتیک استخراج کردیم. پیامدهای اولیه شامل معیارهایی برای شدت نشانه قمار، زیان مالی ناشی از قمار، و تعداد دفعات انجام بازی قمار بودند. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از وقوع تشخیصهای قماربازی بیمارگونه و نشانههای افسردگی و اضطراب. تاثیرات درمان با مقایسه میان شرایط درمان و کنترل در ارزیابیهای پساز درمان (که در مدت 0 تا 3 ماه پساز اتمام درمان انجام شد) و ارزیابیهای پیگیری (که در مدت 9 تا 12 ماه پساز اتمام درمان انجام شد)، بهترتیب با استفاده از تفاوت میانگین استانداردشده (SMD) یا خطر نسبی (RR)، تعریف شدند. نتایج را از طریق متاآنالیز اثرات تصادفی (random-effect) سنتز کردیم.
چهارده مطالعه (n = 1245) با معیارهای ورود مطابقت داشتند. یازده مطالعه به مقایسه CBT با عامل کنترل پرداختند، و مقایسهها در مدت 0 تا 3 ماه پساز درمان، تاثیرات سودمند درمان را نشان دادند که از سطح متوسط (با زیان مالی ناشی از قمار تعریف شد: SMD: -0.52؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.71- تا 0.33-؛ n = 505) تا بسیار بزرگ (شدت نشانه قماربازی: SMD: -1.82؛ 95% CI؛ 2.61- تا 1.02-؛ n = 402) متغیر بودند. فقط یک مطالعه (n = 147) گروهها را در مدت 9 تا 12 ماه پیگیری مقایسه کرد و تاثیرات کوچکتری را نشان داد که معنیدار نبود. چهار مطالعه در زمینه درمان مصاحبه انگیزشی شناسایی شدند و عمدتا نمونههایی را مورد بررسی قرار دادند که قمار را با شدت کمتری (در مقایسه با مطالعات مربوط به قماربازی بیمارگونه) نشان دادند. بر اساس دادهها، درمان مصاحبه انگیزشی منجر به کاهش زیان مالی ناشی از قمار در مدت 0 تا 3 ماه پساز درمان شد (SMD: -0.41؛ 95% CI؛ 0.75- تا 0.07-؛ n = 244)، گرچه مقایسههای انجامشده در دیگر پیامدها معنیدار نبودند. وقتی تاثیر درمان با شدت نشانه قمار تعریف شد، این تاثیر به صفر نزدیک شد (SMD: -0.03؛ 95% CI؛ 0.55- تا 0.50؛ n = 163). مطالعات به مقایسه گروهها در مدت 9 تا 12 ماه پیگیری پرداختند و تاثیر قابل توجهی را از درمان مصاحبه انگیزشی بر تعداد دفعات انجام قمار نشان دادند (SMD: -0.53؛ 95% CI؛ 1.04- تا 0.02-؛ n = 62)، در حالی که مقایسههای انجامشده در دیگر پیامدها معنیدار نبودند. همچنین دو مطالعه مربوط به درمانهای یکپارچه، نمونههایی را با شدت کلی پائین قمار مورد بررسی قرار دادند، و هیچ تاثیر قابل توجهی را از درمان در مدت 0 تا 3 ماه پساز درمان نیافتند. مقایسهها در پیگیری 9 تا 12 ماه، تاثیر متوسطی را از درمان بر شدت نشانه قمار نشان دادند، اما تفاوت معنیداری از نظر دیگر پیامدها وجود نداشت. یک مطالعه (n = 18) به بررسی درمان روانشناختی دیگری پرداخت (یعنی گروه درمانی تسهیلشده دوازده مرحلهای (Twelve-Step Facilitated Group Therapy)) و تاثیرات مفیدی را در بیشتر پیامدها در مدت 0 تا 3 ماه پساز درمان نشان داد. شواهدی که از این کلاسهای مختلف درمانی حمایت میکنند، از سطح کیفیت بسیار پائین تا پائین متغیر بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.