ملانوم پوستی یکی از کشندهترین انواع سرطان پوست بوده و بروز آن در تمامی کشورهای غربی رو به افزایش است. علاوه بر این، ملانوم یکی از تومورهای تو-پُر (solid) است که به درمان با شیمیدرمانی بیشترین مقاومت را نشان میدهد، به این معنی که چشمانداز افرادی که سرطان در بدن آنها گسترش یافته است (بیماری متاستاتیک دوردست) ناگوار بوده، و فقط 10% از این بیماران بیش از 5 سال زنده میمانند.
پس از برداشتن تومور اولیه با جراحی و در غیاب بیماری متاستاتیک دوردست، افراد مبتلا به ملانوم پیشآگهی متغیری دارند: در واقع بین 40 و 90% این بیماران پس از 5 سال زنده میمانند. بنابراین، درمان ادجوانت (یعنی پس از جراحی) برای کاهش خطر مرگومیر در بیماران مبتلا به ملانوم پرخطر که مبتلا به تومورهای تهاجمیتری هستند، که بر اساس ویژگیهای پاتولوژی شناسایی میشوند، مانند ضخامت تومور اولیه و وضعیت غدد لنفاوی منطقهای (مرحله بیماری) پیشنهاد شده است.
تنها ترکیبی که تاثیرات درمانی مثبتی را در این گروه از بیماران نشان داده، اینترفرون آلفا است، که پروتئینی است که توسط ماکروفاژهای انسانی (یکی از انواع گلبولهای سفید خون) تولید شده و بهخاطر فعالیتهای ضدویروسی و ضدتوموری معروف است.
در این مرور، شواهدی را از 18 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده جمعآوری کردیم که بیش از 10,000 شرکتکننده را وارد کرده، و این فرضیه را آزمایش کردیم که درمان با اینترفرون میتواند بقای افراد مبتلا به ملانوم را که در معرض خطر بالای گسترش تومور پس از برداشتن آن با جراحی هستند، بهبود بخشد.
در حالی که همه مطالعات منفرد مزیت درمان با اینترفرون را برای بقای بیماران نشان ندادند، با ترکیب شواهد موجود، دریافتیم که استفاده از اینترفرون پس از جراحی، بقای افراد مبتلا به ملانوم پرخطر را بهبود میبخشد. بهطور متوسط، سمیّت مرتبط با تجویز اینترفرون (مانند تب و خستگی) محدود است؛ علاوه بر این، زمانی که درمان متوقف شود، برگشتپذیر است. از آنجایی که اینترفرون آلفا تنها داروی تاییدشده پس از جراحی برای مبتلایان به ملانوم پرخطر است، تلاش برای شناسایی افرادی که ممکن است بیشترین سود را از این درمان ببرند بسیار مهم است تا از بروز سمیّت غیرضروری برای کسانی که از درمان با اینترفرون آلفا منفعتی نمیبرند، پیشگیری شود. ترکیب اینترفرون با داروهای جدید، زمینه دیگری از تحقیقات در حال انجام برای بهبود امید به زندگی در افراد مبتلا به ملانوم پرخطر است.
نتایج این متاآنالیز از اثربخشی درمان با اینترفرون آلفا ادجوانت در درمان افراد مبتلا به ملانوم پوستی پرخطر (AJCC TNM مرحله II-III) از نظر بقای عاری از بیماری و، بقای کلی، هرچند به میزان کمتر، حمایت میکند. اینترفرون همچنین به عنوان یک درمان مرجع در RCTهایی معتبر است که عوامل درمانی جدید را برای درمان ادجوانت این جمعیت شرکتکننده بررسی میکنند. برای انتخاب افرادی که به احتمال زیاد از این درمان سود میبرند، انجام تحقیقات بیشتری لازم است.
اینترفرون آلفا (interferon alpha) تنها عامل تاییدشده برای درمان ادجوانت پس از جراحی ملانوم پوستی (cutaneous melanoma) پرخطر است. با این حال، مزیت مرتبط با این درمان برای افزایش بقای (survival) بیمار مشخص نیست، به ویژه از نظر بقای کلی (overall survival; OS). بنابراین، اینترفرون ادجوانت بهطور جهانی توسط همه اونکولوژیستها یک درمان استاندارد طلایی در نظر گرفته نمیشود.
ارزیابی تاثیرات درمان با اینترفرون آلفا بر بقای بدون بیماری و بقای کلی به عنوان درمان ادجوانت در افراد مبتلا به ملانوم پوستی پرخطر.
بانکهای اطلاعاتی زیر را تا آگوست 2012 جستوجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه پوست در کاکرین، CENTRAL در کتابخانه کاکرین (شماره 8؛ سال 2012)؛ MEDLINE (از سال 2005)؛ EMBASE (از سال 2010)؛ AMED (از سال 1985)؛ و LILACS (از سال 1982). همچنین بانکهای اطلاعاتی کارآزماییها را در سال 2011، و مجموعه مقالات نشست سالانه ASCO را از سال 2000 تا 2011 جستوجو کردیم. فهرست منابع مقالات انتخابشده را برای شناسایی منابع بیشتر از کارآزماییهای مرتبط، کنترل کردیم.
ما فقط کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که اینترفرون آلفا را با تحت نظر قرار دادن بیمار (یا هر درمان دیگری) برای درمان پس از جراحی (ادجوانت) در بیماران مبتلا به ملانوم پوستی پرخطر، یعنی افراد مبتلا به متاستاز به غدد لنفاوی منطقهای (مرحله III از TNM (tumour, lymph node, metastasis) بر اساس American Joint Committee on Cancer (AJCC)) مقایسه کردند که تحت دایسکسیون رادیکال غدد لنفاوی قرار گرفتند، یا افراد بدون بیماری غدد لنفاوی اما با ضخامت تومور اولیه بیشتر از 1 میلیمتر (AJCC TNM مرحله II) را وارد کردند.
دو نویسنده دادهها را استخراج کرده، و نویسنده سوم بهطور مستقل دادههای استخراجشده را تایید کرد. معیار پیامد اصلی، نسبت خطر (HR) بود، که عبارت است از نسبت خطر وقوع رویداد در بازوی درمان (اینترفرون ادجوانت) در مقایسه با بازوی کنترل (بدون اینترفرون ادجوانت). دادههای بقا یا مستقیما در Review Manager (RevMan) وارد شدند یا از نمودارهای Kaplan-Meier برونیابی شده و سپس وارد RevMan شدند. بر اساس وجود ناهمگونی (heterogeneity) میان مطالعات، یک مدل اثر ثابت (fixed-effect) یا مدل اثرات تصادفی (random-effects model) را برای محاسبه برآوردهای تجمعی از اثربخشی درمان اعمال کردیم.
بیست و یک RCT با مجموع 10,499 شرکتکننده برای ورود به این مرور واجد شرایط بودند. نتایج حاصل از 17 مورد از 18 RCT که بین سالهای 1995 و 2011 منتشر شدند، برای متاآنالیز مناسب بوده و به ما اجازه دادند تا کارآمدی درمانی اینترفرون را از نظر بقای بدون بیماری (17 کارآزمایی) و بقای کلی (15 کارآزمایی) کمّیسازی کنیم. اینترفرون ادجوانت با بهبودی قابل توجهی در بقای بدون بیماری (HR (نسبت خطر) = 0.83؛ 95% CI؛ 0.78 تا 0.87، P < 0.00001) و بقای کلی (HR = 0.91؛ 95% CI؛ 0.85 تا 0.97؛ P = 0.003) همراه بود. هیچ ناهمگونی قابل توجهی را بین مطالعات شناسایی نکردیم (بقای بدون بیماری: I² = 16%؛ Q-test P value = 0.27؛ بقای کلی: I² = 6%؛ Q-test P value = 0.38).
با توجه به اینکه نرخ بقای کلی 5 ساله برای ملانوم پوستی مرحله II-III از TNM معادل 60% است، تعداد افراد مورد نیاز برای درمان (numbers needed to treat; NNT)، 35 شرکتکننده (95% CI؛ 21 تا 108 شرکتکننده) است تا از 1 مورد مرگومیر پیشگیری شود. نتایج آنالیز زیرگروه نتوانست به این سوال پاسخ دهد که برخی از ویژگیهای درمان (یعنی دوز، طول دوره) ممکن است بر کارآمدی اینترفرون تاثیر بگذارد یا اینکه برخی از زیرگروههای شرکتکننده (یعنی با یا بدون مثبت بودن غدد لنفاوی) ممکن است از درمان ادجوانت اینترفرون بهطور متفاوتی سود ببرند یا خیر.
سمیّت درجه 3 و 4 در تعداد کمی از شرکتکنندگان مشاهده شد: در برخی کارآزماییها، هیچ بیماری تب یا خستگی با شدت درجه 3 نداشت، اما در کارآزماییهای دیگر، تا 8% دچار تب و تا 23% دچار خستگی درجه 3 شدند. کمتر از 1% از شرکتکنندگان دچار تب و خستگی درجه 4 شدند. اگرچه سمیّت ناشی از دارو کیفیت زندگی را مختل کرد، پس از قطع درمان ناپدید شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.